Iran tích cực nhưng không quá đáng ngại ở Syria?
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và giám đốc của Cơ quan tình báo Israel (Mossad) là ông Yossie Cohen đã khẳng định riêng rẽ vào hôm chủ nhật ngày 13 tháng 8 rằng, ở bất cứ nơi nào tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo bị quét sạch, thì Iran sẽ chen chân vào.
Theo DEBKAfile, đánh giá này được cho là vay mượn từ các nhận định của Mỹ về tình hình ở Afghanistan và Yemen. Tuy nhiên, giới phân tích Israel cho rằng, nhận định này không đúng với vai trò là một nguyên tắc chỉ đạo đối với an ninh của Israel trong khu vực gần nhất của họ là Syria, hay nói cách khác, kết luận này chắc chắn không đúng với tình hình ở Syria, đặc biệt là trong mối quan hệ phức tạp giữa tel Avip và Tehran.
Trong cuộc họp báo của mình, ông Cohen có thể đã đúng khi nói rằng, Iran vẫn là đối thủ nguy hiểm nhất của Israel, và rằng, nước này đã dùng hiệp ước hạt nhân năm 2015 với sáu cường quốc thế giới (5 nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và Đức) như một công cụ cho việc phát triển vũ khí hạt nhân của mình.
Nhưng điều đó không thực sự đúng tại Syria. Tình hình tại nước này cho thấy, Iran chưa hẳn đã đóng vai trò quan trọng nhất ở trước, trong và sau cuộc nội chiến. Vai trò của nước này không thể so sánh được với Nga-Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trong tiến trình hòa bình Syria.
Netanyahu và Cohen cũng đúng khi lưu ý rằng, Iran cùng với Hezbollah đã tham gia một số trận chiến đấu của lực lượng quân đội Nga và Syria. Hiện nay, họ đang ở gần mục tiêu hơn bao giờ hết, khi "cuộc kháng chiến" của các lực lượng đối lập đang trở nên yếu thế.
Tuy nhiên, phải nói rằng, sự tham gia của các lực lượng ủng hộ Iran trong trận chiến chống lại IS chỉ đơn thuần là để bảo vệ ông Bashar al-Assad tại vị trong dinh tổng thống ở Damascus, còn dường như chính quyền Tehran không thể đóng một vai trò quan trọng hơn trong tiến trình chính trị của Syria hậu nội chiến, gống như Nga và Mỹ.
Trong cuộc chiến hiện nay, IS đã bị đánh bật khỏi khu vực miền bắc Syria bởi lực lượng trung thành với ông Assad, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, các nhóm nổi dậy Syria và lực lượng dân quân người Kurd; còn lực lượng của Iran, cũng như Hezbollah hay các tay súng dân quân người Shiite mà Tehran chiêu mộ từ Afghanistan và Pakistan để chiến đấu dưới sự chỉ huy của mình không thể nắm quyền kiểm soát bất cứ khu vực nào.
 |
Không phải Iran mà Hezbollah mới là mối lo ngại nhất của Israel |
Các lực lượng thân Iran cũng không được phép đóng một vai trò nào trong cuộc tấn công tái chiếm Raqqa; không có sự hiện diện của các tay súng người Shiite nào hiện diện ở thị trấn Tabqa, ở phía tây bắc của Raqqa, hay thị trấn al-Bab ở phía bắc Aleppo.
Tóm lại là Iran thực tế không nắm quyền kiểm soát bất cứ mảnh đất nào ở Syria; do đó, sự hiện diện của họ hoàn toàn là với tư cách "khách mời", dù có ảnh hưởng nhất định nhưng không có tiếng nói quyết định trong tiến trình phân chia quyền lực ở Syria sau này.
Đối với Israel, Hezbollah đáng ngại hơn Iran
Sai lầm lớn nhất của chính quyền Tel Avip trong vấn đề Syria thực ra đã đến từ khá lâu, xuất phát từ những đánh giá sai lầm về tình hình thực tế và triển vọng của chính quyền Assad ở Syria.
Sau khi Syria vừa nổ ra cuộc nội chiến năm 2011, quan niệm sai lầm cơ bản của chính phủ Netanyahu về vấn đề Syria đã được, khi giới an ninh và tình báo của Israel (MOSAD) khẳng định rằng, ngày Bashar al-Assad bị phế truất quyền lực đã được định sẵn.
Sự sai lầm này tiếp tục được lặp lại chỉ một vài tháng sau (đầu năm 2012) khi Tướng Hertzi Halevy, người đứng đầu AMAN (Cơ quan tình báo quân sự Israel) đã khiến chính quyền Netanyahu xác định sai tình hình, từ đó dẫn đến những chính sách sai lầm.
Sai lầm quan trọng nhất của Israel được đánh giá là quyết định “không cản trở sự can thiệp của lực lượng Hezbollah Lebanon vào cuộc nội chiến Syria năm 2013” để bảo vệ chính quyền Damascus, bởi họ tin rằng: “Sự sụp đổ của chính quyền Bashar al-Assad là điều tất yếu sẽ đến”.
Sự sai lầm trong đánh giá về kết cục bi thảm cho ông Assad cũng dẫn đến quan điểm sai lầm thứ hai là “Hezbollah sẽ bước ra khỏi cuộc xung đột tàn bạo ở Syria với sự suy sụp và không còn khả năng tiến hành bất cứ cuộc chiến tranh nào đối với Israel”.
Hezbollah là một tổ chức dân quân người Shi"a Lebanon. Tuy bị các nước phương Tây và Israel liệt vào danh sách là tổ chức khủng bố quốc tế, nhưng đối với đông đảo người dân Lebanon thì Hezbollah có công đánh đuổi Israel ra khỏi miền nam nước này vào năm 2000 và 2006.
Trong hơn 20 năm qua, Hezbollah đã củng cố được địa vị quân sự và chính trị vững chắc tại Lebanon. Tổ chức này không ngừng lớn mạnh và lấn át các lực lượng thế tục cũng như tôn giáo khác, không một quyết định quan trọng nào của đất nước có thể phớt lờ vai trò của họ.
Hezbollah là đảng chính trị lớn nhất với 18 ghế trong Quốc hội Lebanon, 4 vị trí bộ trưởng trong nội các và sở hữu một hệ thống truyền thông khá mạnh, bao gồm nguyệt san Qubth Ut Alla, đài phát thanh Al-Nour, đài truyền hình Al Manar, được đánh giá là thu hút khán giả thứ ba trong khu vực này.
Theo các nguồn tin Ả rập, ngay từ năm 2012, Hezbollah đã sang Syria trợ giúp quân đội Syria chống khủng bố và “đối lập ôn hòa” được Mỹ và các quốc gia Quân chủ vùng Vịnh hậu thuẫn. Tuy nhiên, vì nhiều lí do tế nhị, nhóm dân quân người Shi"a này không chính thức công bố sự tham gia của họ vào thời điểm đó.
Dù Tehran thể hiện ý đồ như thế nào thì những lực lượng thân Iran vẫn đóng một vai trò rất quan trọng ở Syria sau này.
Trong quá trình tham chiến ở Syria, mặc dù Hezbollah đã phải chịu một số lượng thương vong đáng kể khi tiến hành các hoạt động quân sự giúp đỡ chính quyền Bashar al-Assad, nhưng sự hy sinh, mất mát này cũng đã khiến họ được hưởng lợi không nhỏ.
 |
Hezbollah không chỉ có lực lượng quân sự mạnh mà còn là một tổ chức chính trị có vai trò quan trọng nhất ở Lebanon |
Việc thay một "đối thủ nhẹ ký" như IS bằng một "kẻ thù rất mạnh" như Hezbollah ở Syria là điều không hề vui vẻ gì đối với chính quyền Tel Avip.
Những nguyên nhân khiến Israel lo ngại về Hezbollah
Thứ nhất là uy tín của Hezbollah đã trở nên quá lớn
Mục đích đầu tiên khiến Hezbollah bước vào cuộc xung đột ở Syria là nhằm bảo vệ chính quyền Assad (của người Alawite, một nhánh của dòng Shi"a) trước các quốc gia thù địch như Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Israel, Saudi Arabia…. Hiện họ đang đóng một vai trò quan trọng trong cuộc chiến ở Syria.
Mục đích thứ 2 là ngăn chặn trước các cuộc tấn công của phiến quân Hồi giáo Syria và các tổ chức khủng bố vào lãnh thổ đất nước, nằm giáp với biên giới phía Tây Nam của Syria, mà lẽ ra quân đội Lebanon phải là lực lượng chủ công. Điều này đã khiến công trạng của họ đối với đất nước ngày càng lớn hơn.
Xuất phát từ sự tin tưởng vào thắng lợi của phương Tây và mong muốn thấy đối thủ suy yếu sau khi tham chiến, chính quyền Tel Avip đã không ngăn cản lực lượng vũ trang người Shiite này tiến quân vào Syria. Để đến bây giờ khi tình thế đổi thay, nước này có hối hận thì cũng đã muộn.
Với những thành tích to lớn đã đạt được trong cuộc chiến chống tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS ở Syria, Hezbollah không chỉ tiếp tục duy trì địa vị một tổ chức chính trị-quân sự lớn nhất ở Lebanon mà còn có vị thế rất quan trọng đối với chính quyền Syria, cũng như đối với cộng đồng quốc tế.
Thứ hai là Hezbollah đã liên kết được với các đồng minh lớn
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là thông qua quá trình trợ giúp Quân đội Syria trong cuộc chiến chống khủng bố và phiến quân đối lập Syria, Hezbollah đã có được một tầm nhìn mới về tính mục đích, cho phép họ liên kết được với những đồng minh mạnh mẽ hơn Syria và Iran là Nga.
Thậm chí là hiện nay lực lượng đặc biệt Mỹ đang phối hợp với lực lượng Syria, Iran, Lebanon và cả Hezbollah mở chiến dịch quét sạch các tay súng của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS và chi nhánh al-Qaeda Syria là “Mặt trận Nusra” trên vùng biên giới Lebanon-Syria.
Việc tham chiến ở Syria đã mở cánh cửa Hezbollah tiếp cận được với Quân đội Mỹ, điều mà trước đây chính họ không bao giờ tưởng tượng được, bởi từ lâu, chính quyền Washington luôn coi tổ chức này là “lực lượng khủng bố” theo ý của đồng minh Israel.
Nếu hình ảnh của Hezbollah được cải thiện thì mặc dù có thể không hoàn toàn kiểm soát được tổ chức này nhưng Mỹ sẽ không áp dụng các biện pháp cực đoan với họ, để Hezbollah trở thành một quân bài kiềm chế đồng minh Israel, giống như việc dùng người Kurd để chế ngự Thổ Nhĩ Kỳ.
Đây là điều hoàn toàn có thể xảy ra, do đó, Israel ngày càng lo ngại về tổ chức dân quân Lebanon này.
Thứ ba là vũ khí-trang bị của Hezbollah ngày càng hiện đại
Trái với suy nghĩ của nhiều người cho rằng Hezbollah là một nhóm dân quân chỉ được trang bị các loại vũ khí hạng nhẹ, nhờ sự trợ giúp của chính phủ Syria, Iran và thậm chí là từ cả Nga, lực lượng này đã có trong biên chế khá nhiều vũ khí tấn công mặt đất hiện đại.
Vũ khí, trang bị của nhóm dân quân này hiện vẫn chủ yếu bao gồm vũ khí lục quân, trong đó mạnh nhất là về lực lượng tăng-thiết giáp, tên lửa, pháo binh; thậm chí giới chuyên gia cho rằng, họ không hề kém so với Quân đội Syria (khi chưa được Nga bổ sung vũ khí mới).
Mặc dù yếu kém về phòng không và không quân nhưng nhóm này hiện có hàng ngàn tên lửa đạn đạo và hệ thống pháo phản lực phóng loạt có khả năng tấn công khắp lãnh thổ Israel. Đây là điều khiến Israel cực kỳ lo ngại nếu một cuộc chiến nổ ra trong tương lai.
Ngoài ra, chính quyền Lebanon và Hezbollah vừa qua đã bày tỏ ý định nhờ Nga giúp đỡ vũ khí, trang bị. Nếu họ bổ sung một số tổ hợp tên lửa phòng không và máy bay chiến đấu thì sức mạnh của các lực lượng vũ trang Lebanon sẽ tăng lên đáng kể, Israel sẽ không còn cơ hội tấn công vào lãnh thổ của họ như hồi năm 2000 và 2006.
 |
Hezbollah có vị thế rất quan trọng ở Lebanon và Syria và đang cải thiện hình ảnh đối với cộng đồng quốc tế |
Thứ tư là Hezbollah đã trở thành một đội quân chính quy
Cuộc chiến ở Syria đã giúp “lực lượng phiến quân khủng bố Hezbollah” (theo cách gọi của Israel) có sự trưởng thành rất nhanh chóng.
Cuộc xung đột khốc liệt đã cung cấp cho lực lượng dân quân này một cơ hội để thử vũ khí, phát triển chiến lược quân sự và chiến thuật tác chiến quy mô cấp chiến dịch lớn. Ví dụ, vào năm 2014 họ đã thực hiện một cuộc phục kích quân đối lập, tiêu diệt khoảng 200 tay súng chỉ trong một vài phút.
Không những thế, các sĩ quan chỉ huy của Hezbollah đã thu được những kinh nghiệm quý báu trong chỉ huy-hiệp đồng quân-binh chủng qua các trận đánh với phiến quân đối lập và khủng bố ở Syria; với sự chỉ huy, điều hành của các sĩ quan Iran, Syria và các cố vấn quân sự Nga.
Qua thực hành các hoạt động quân sự có tổ chức trên quy mô lớn, năng lực tác chiến của Hezbollah trên góc độ là một tổ chức quân sự chuyên nghiệp đã được tăng lên rất nhiều, giúp họ thoát dần khỏi tư tưởng tác chiến kiểu “dân quân”, dần hình thành năng lực của một “đội quân chính quy”.
Các tay súng của họ đã trở thành một trong những lực lượng chiến đấu có năng lực tốt nhất ở Syria, sánh ngang với lực lượng đặc nhiệm chính quy của SAA là Tigers và Lữ đoàn thiện chiến Diều hâu sa mạc (Hawks Desert), còn về tổng thể, lực lượng mặt đất của Hezbollah hiện chẳng kém Quân đội Syria (chỉ kém hơn về phòng không và không quân)
Hiện nay, Hezbollah là lực lượng vũ trang mạnh nhất ở Lebanon và cũng là lực lượng vũ trang phi chính phủ chính quy nhất và mạnh nhất Trung Đông, thậm chí là trên toàn thế giới; cùng với đó là địa vị chính trị vô cùng quan trọng ở Lebanon và Syria; đồng thời trong con mắt cộng đồng quốc tế, Hezbollah cũng dần gỡ bỏ hình tượng xấu về “một nhóm khủng bố”.
Đây là điều mà Israel không thể tưởng tượng được trước khi lực lượng dân quân Lebanon này tham chiến ở Syria.
