Phản biện xã hội để đất nước tốt lên
Mỗi người trí thức nếu chỉ làm tốt công việc chuyên môn của mình cũng đã là tốt rồi, quý rồi. Nhưng họ cũng là một công dân với những hiểu biết, năng lực phản biện, dự báo xã hội.
 |
Nếu không phát huy điều đó ra cộng đồng là một thiếu sót cũng như thiệt thòi lớn cho xã hội. Đối với những hiện tượng xã hội xảy ra, người trí thức có chính kiến bảo vệ quan điểm của mình và đề xuất được những giải pháp để tháo gỡ những bất cập nếu có. Đó là cách làm đàng hoàng, công khai, không nhằm lật đổ, phá hoại, không nhằm gây rối trật tự. Họ có thể tham gia một cách có ý thức với năng lực của mình, với tinh thần xây dựng càng nhiều càng tốt. Tất nhiên, cũng có những tiếng nói phản biện không hoàn toàn chính xác. Nhưng theo tôi, cần phải khuyến khích tinh thần phản biện xã hội của mọi người dân, đặc biệt là tầng lớp trí thức. Khuyến khích để mọi người mạnh dạn nói lên sự thật…
Khi nhiều người có ý kiến, trong đó tự khắc sẽ có một số ý kiến được đa số chấp nhận. Còn những ý kiến không hợp thời, không hợp quy luật sẽ bị xã hội đào thải. Phản biện ở đây được hiểu là nói lên quan điểm, nhận thức của mình về vấn đề đó và đề xuất ra giải pháp nên không nhất thiết 10 ý kiến phải đúng cả 10. Và trong 10 ý kiến đó có thể có 5,6 ý kiến giống nhau và phù hợp với thực tế, có tính khả thi; còn 3,4 ý kiến phản biện gay gắt hơn nhưng chưa chính xác, không được xã hội chấp nhận.
Bước tiến mới trong dân chủ
Trước đây, tất cả các vấn đề được gọi là "chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước” đã được quyết là không ai bàn lại nữa. Bây giờ rất nhiều chuyện dù đã quyết nhưng cảm thấy chưa hợp lý vẫn được bàn lại và nhân dân đưa ra ý kiến phản biện. Thí dụ, việc xây dựng Nhà máy điện nguyên tử hay việc tổ chức đăng cai Asiad 18. Và cuối cùng Thủ tướng đã đưa ra quyết định hoãn vì sức ta chưa làm được.
| Xã hội hiện đại, người dân có rất nhiều kênh để tiếp nhận thông tin. Mỗi người cần phải xây dựng cho mình một bộ lọc thông tin thật tốt. Bộ lọc đó là do trình độ giác ngộ của người dân, do công tác giáo dục ngay từ thời mẫu giáo để lớn lên mỗi người có khả năng tự chọn những thông tin thích hợp. |
Đó là một bước tiến mới trong việc dân chủ của xã hội Việt Nam. Đảng, Chính phủ đã lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của xã hội và điều chỉnh lại một số chính sách chưa phù hợp. Điều đó cũng chứng tỏ ý thức cộng đồng đã được nâng lên một bước. Bất kể vấnđề gì nếu thấy có ích lợi cho đất nước đều có thể dám đặt ra mà không phải câu nệ. Vượt qua nỗi sợ hãi trước đây bị quy chụp, tiếng nói phản biện xã hội của nhân dân, của trí thức không phải là không có tác dụng.
Xã hội hiện đại, người dân có rất nhiều kênh để tiếp nhận thông tin. Mỗi người cần phải xây dựng cho mình một bộ lọc thông tin thật tốt. Bộ lọc đó là do trình độ giác ngộ của người dân, do công tác giáo dục ngay từ thời mẫu giáo để lớn lên mỗi người có khả năng tự chọn những thông tin thích hợp với họ.
Không ai có thể bày cho ta hết cái này là tốt, cái này là xấu. Dù vẫn có những hướng dẫn chung nhưng mỗi người phải tự giác kiểm định thông tin. Gần đây xuất hiện những nhóm các nhà khoa học hoặc hoạt động xã hội, văn hoá nghệ thuật kiến nghị những vấn đề rất cụ thể của đất nước. Có nhóm hoạt động hoàn toàn vì lợi ích của quốc gia, xã hội. Song cũng có những nhóm hoạt động vì lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân. Đó là điều không thể tránh được, là thực tế cuộc sống mà chúng ta phải chấp nhận trong quá trình xây dựng một xã hội lành mạnh.
Không chỉ ở Việt Nam mà bất cứ quốc gia nào cũng có những vấn đề nhức nhối. Tầng lớp trí thức phải có trách nhiệm với hiện trạng nhức nhối đó. Cá nhân tôi chưa bao giờ rơi vào tình trạng tuyệt vọng, không còn hy vọng gì trong việc thay đổi những điều bất cập. Tôi không quá lạc quan trong việc có thể thay đổi được ngay, nhưng luôn nghĩ mình phải làm một cái gì đấy để góp phần thay đổi hiện trạng chưa được như mong muốn.
