Tạp bút
 |
Tôi đến đây lần thứ hai, và cũng như lần trước, dẫu ngắm nhìn sự đẹp đẽ ấy, nhưng khi chạm đến nơi 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc đã ngã xuống vào trưa ngày 24-7-1968 là lòng cảm thấy có một điều gì đó thực sự lắng đọng. Mà có lẽ không phải chỉ mình tôi, mà bất cứ ai đến đây một lần, chạm vào sự linh thiêng, tinh khiết đến lạ kỳ của một Khu tưởng niệm, là cảm thấy sự thù hằn, sự bon chen của cuộc sống đều trở nên vô nghĩa.
Tôi cũng đã tìm tòi tư liệu và xem những thước phim về Ngã ba Đồng Lộc. Ngã ba Đồng Lộc thuộc địa phận xã Đồng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nằm trên đường mòn Hồ Chí Minh qua dãy Trường Sơn, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh. Đây là con đường huyết mạch để những chuyến hàng từ Bắc vào đường Trường Sơn tiếp viện cho miền Nam, cho nên con đường không lúc nào ngưng tiếng bom. Sự thống kê lạnh lùng cho thấy mỗi mét vuông ở nơi này đã nhận tới 3 quả bom tấn trong cuộc chiến tranh. Tổng cộng trong 240 ngày đêm từ tháng 3 đến tháng 10-1968 đã có 48.600 quả bom các loại thả xuống đây. Tiểu đội 4 TNXP thuộc Đại đội 2, Tổng đội TNXP 55 gồm 10 cô gái đã bị vùi lấp trong trận bom thứ 15 ngày hôm ấy, có cô gái mới 17 tuổi.
 |
| Mười ngôi mộ luôn ngập đầy hoa trắng |
Trong không gian xanh trong đến lạ, bên ngoài những hàng cây xanh, những hố bom xưa giờ đây cỏ đã mọc trở thành nơi tham quan. Chỉ riêng hố bom nơi 10 cô gái hy sinh là không một ngọn cỏ, quanh đó là những chân nhang. Có thể ai đến một nơi nào đó chỉ nhìn ngắm như nhìn quá khứ, nhưng không ai không thắp một nén nhang lên mộ mười cô gái trẻ vẫn còn con gái khi giã từ cuộc sống này, khi chưa kịp ăn bữa cơm chiều.
Trong tất cả các bài thơ viết cho Ngã ba Đồng Lộc, bài thơ Cúc ơi của Yến Thanh đã thực sự làm cho tôi rơi lệ, và chắc chắn làm cho rất nhiều người rơi lệ: "Bọn anh đã bới tìm vẹt cuốc. Đất sâu bao nhiêu bọn anh không cần. Chỉ sợ em đau nên lát cuốc chùng ..."
Đến mười ngôi mộ ấy không phải là để rong chơi, chẳng phải hào hứng làm một cuộc hành trình về nguồn, mà là để thấm đẫm lòng mình về một vẻ đẹp thanh cao, hy sinh cao cả.
 |
| Gương, lược ở mộ chị Hồ Thị Cúc |
Trong đất trời Đồng Lộc, tôi đã đứng bên cạnh những ngôi mộ của mười cô gái ấy, những ngôi mộ tràn ngập hoa trắng, và luôn đầy hoa trắng: hoa cúc, hoa hồng…của rất nhiều người từ mọi vùng đất nước tìm đến và đặt lên với lòng kính cẩn. Bao quanh Khu mộ là những cây bồ kết, những trái bồ kết của hơn 40 năm sau đã không thể gội sạch mái tóc thanh xuân của những cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc ấy. Và có lẽ những ngôi mộ trắng ở đây là những ngôi mộ duy nhất mà người đến thăm đều mang theo những thứ dành riêng cho những người con gái: gương, lược, trái bồ kết…Chỉ nhìn thấy những gì mà người đi thăm mang theo, để lại trên mộ mới biết ằng trong thẳm sâu lòng của bất cứ ai khi đặt chân đến Khu di tích, đều sắt se lòng đối với mười đóa hoa bất tử nơi này. Họ đều muốn các cô được soi gương mặt xinh đẹp, chải lại mái tóc nuột nà của tuổi thanh xuân và được gội đầu bằng nước nấu bồ kết.
Cuộc sống cứ thế trôi qua. Dẫu có tưởng tượng cũng không thể hình dung được cung đường với 1.600 người ngày đêm đi gỡ bom, lấp hố bom trong cuộc chiến tranh. Không hình dung nổi có biết bao nhiêu tuổi thanh xuân đã hiến dâng cho độc tập, tự do và mãi ở lại nơi họ chiến đấu. Và càng không thể hình dung ra rằng họ đã sống như thế nào cho đến giây phút cuối cùng?
Ngã ba Đồng Lộc ấy giờ đây trở thành điểm đến cho bao nhiêu người, chỉ cần một chuyến xe dong ruổi. Nhiều người đến, chụp những tấm ảnh lưu niệm, ngắm những hố bom xưa và trở về trong cuộc sống đã có tất cả của mình. Nhưng khi đã một lần tìm đến, mới hiểu được giá trị cái mà ta nhận được ngày hôm nay. Và không thể nào quên mười ngôi mộ với hoa trắng và gương lược.
