 |
| Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân |
Một ngư dân gửi đến Bộ trưởng Nguyễn Quân câu hỏi: Tôi là một ngư dân đánh bắt cá ngừ đại dương. Cá tôi bắt lên rõ ràng là rất ngon, tuy nhiên giá thành bán ra chỉ được bằng có 1/3,1/4 so với cá ngừ cùng loại của Nhật Bản. Tôi cũng đọc báo, nghe đài nói là do cách bảo quản chế biến hay đánh bắt gì đó chưa chuẩn nên giá cá tôi bán ra không được cao. Bộ trưởng có thể cho người tìm hiểu và chuyển giao công nghệ mới cho chúng tôi để cá chúng tôi đánh bắt sẽ được giá cao hơn không?.
Bộ trưởng Nguyễn Quân: Tôi xin chia sẻ với bà con về việc cá ngừ chúng ta đánh bắt có giá bán thấp do không có công nghệ bảo quản hợp lý khi chúng ta đánh bắt. Điều này xuất phát từ thực tế là chúng ta sản xuất còn ở quy mô nhỏ lẻ, chưa có những tàu dịch vụ để giúp cho bà con ngư dân có thể bảo quản sơ bộ cá ngừ ngay sau khi đánh bắt, trong khi thời gian từ ngư trường về đất liền mất nhiều ngày. Vì vậy nếu bảo quản bằng những phương pháp phổ biến thì khi về đến bờ phẩm chất của con cá đã bị giảm đi và giá bán chỉ bằng 1/3,1/4 so với cá ngừ cùng loại của Nhật Bản.
Cách đây 2 năm chúng tôi có tiếp nhận công nghệ do Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản và bộ phận khoa học công nghệ của chúng tôi ở Nhật Bản chuyển giao, đó là công nghệ bảo quản cá ngừ cũng như các loại thủy hải sản khác, có thể bảo quản lâu dài và vẫn giữ nguyên được chất lượng như vừa đánh bắt.
Chúng tôi đã thí nghiệm thành công với bảo quản cá ngừ, tôm sú và một vài nông sản khác nhưng để áp dụng thì còn phải tiếp tục nhận chuyển giao công nghệ từ phía Nhật Bản.
Trước mắt, chúng tôi đã hợp tác với tỉnh Phú Yên xây dựng một nhà máy để bảo quản cá ngừ cho bà con ngư dân ở Phú Yên và Bình Định. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần tập huấn cho bà con ngư dân quy trình thật chặt chẽ về thời gian bảo quản sơ bộ khi đánh bắt xong để đảm bảo chất lượng thủy sản từ khi đánh bắt cho đến khi về đến nhà máy chế biến, như thế cần sự hợp tác của doanh nghiệp và hỗ trợ đầu tư của Nhà nước.
Đồng thời hiện nay chúng tôi cũng đã được phía Nhật Bản hỗ trợ một công nghệ bảo quản sơ bộ đối với cá ngừ cũng như đang nghiên cứu việc làm đá lạnh từ nước biển để có nhiệt độ làm lạnh sâu hơn giúp cho bảo quản cá ngừ ở bước sơ chế tốt hơn để khi đưa về các nhà máy chế biến ở trong bờ thì tỷ lệ sản phẩm tốt sẽ cao hơn.
Còn đây là câu hỏi của một người dân trồng tỏi ở Quảng Ngãi: Chúng tôi trồng được 1 cây tỏi nắng cháy thịt, cháy da mà giá bán chỉ được có 30.000-50.000 đồng/kg. Nhưng tôi được biết chỉ với 1 quy trình công nghệ, người ta biến tỏi trắng thành tỏi đen, giá lên tới cả 5 triệu đồng/kg. Vậy Bộ trưởng có thể cho chúng tôi biết đó là công nghệ gì để chúng tôi có thể bán được giá thành cao hay không?
Bộ trưởng Nguyễn Quân: Học viện Quân Y đã thành công trong việc chế biến tỏi trắng sang tỏi đen. Công nghệ cũng rất đơn giản, đó là công nghệ lên men với điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp, nhưng giá trị được tăng lên rất nhiều lần, có thể hàng trăm lần.
Lý do mà chúng ta hiện nay chưa thể đưa vào đại trà được là tỏi nếu làm dưới dạng quy mô công nghiệp, làm nguồn dược liệu cho công nghiệp dược phẩm hoặc dùng cho các lĩnh vực công nghiệp khác thì phải có chất lượng tương đối đồng đều và phải được trồng theo một quy trình khoa học, đảm bảo chất lượng. Ví dụ như là giống phải đồng đều, bảo vệ thực vật phải an toàn… sau đó phải đầu tư hệ thống để chế biến.
Yếu tố thứ hai là nền công nghiệp dược phẩm của Việt Nam hiện nay cũng chưa đủ năng lực để có thể tiêu thụ được một số lượng lớn vì thế mà các doanh nghiệp cũng rất e ngại trong quá trình đầu tư.
Hiện nay Học viện Quân Y đã làm chủ được công nghệ này, nếu doanh nghiệp nào ở những vùng trồng tỏi mà có mong muốn xây dựng một dây chuyền bảo quản chế biến, phục vụ bà con nông dân chúng tôi sẵn sàng chuyển giao công nghệ và cùng hợp tác với doanh nghiệp đó để đầu tư dây chuyền chế biến tỏi trắng thành tỏi đen.
Còn bây giờ là câu hỏi của một số người nông dân trồng vải: Thưa Bộ trưởng hôm trước tôi có nghe đài và được biết 5 quả vải ở bên Nhật Bản được bàn với giá mấy trăm nghìn đồng. Vậy mà cả 1 kg vải của chúng tôi bán ra ở đây chỉ có 7.000-8.000 đồng/kg. Bộ trưởng xem có cách nào giữ được vải tươi cho chúng tôi để mang sang Nhật bán được không? Vì chúng tôi chăm bón cả 1 vụ vải mấy tháng trời vất vả mà cứ đến mùa lại lỗ phải bán đổ bán tháo?
Bộ trưởng Nguyễn Quân: Cách đây 3 năm, Bộ Khoa học và Công nghệ đã hỗ trợ cho vùng vải thiều Lục Ngạn, xây dựng chỉ dẫn địa lý, nhờ đó giá bán đã cao hơn và bà con đã bớt phải bán đổ, bán tháo quả vải khi vào mùa chín rộ. Tuy nhiên, đấy vẫn chỉ là giải pháp ngắn hạn, về lâu dài chúng tôi vẫn mong muốn phải có công nghệ bảo quản chế biến. Và năm ngoái chúng tôi đã hợp tác với Nhật Bản nhập công nghệ về tế bào sống, công nghệ này đảm bảo những sản phẩm được bảo quản, sau thời gian rất dài vẫn giữ được phẩm chất tươi nguyên như khi vừa được thu hái, vừa được sản xuất.
Đối với quả vải, chúng tôi đang đàm phán với phía Nhật Bản, bởi vì một loại quả của chúng ta muốn vào được thị trường của một nước phát triển phải qua rất nhiều công đoạn, phải được họ chấp nhận.
Hiện nay, chúng ta phải thí điểm đưa cho họ một sản phẩm mẫu, sau khi họ chấp nhận, thấy rằng có khả năng tiêu thụ lúc đó chúng ta mới có thể ký được hợp đồng. Chắc chắn là người nông dân ở khu vực trồng vải của chúng ta sẽ phải có tổ chức sản xuất lại, gieo trồng, chăm bón cây vải theo một quy trình, trước mắt là VietGAP, về lâu dài là tiêu chuẩn Global GAP (Quốc tế). Và khi đó quả vải mới có chất lượng đồng nhất, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Vì thế chúng tôi hy vọng năm tới sẽ xuất khẩu vải sang Nhật Bản.
Năm nay, container đầu tiên với 10 tấn vải thiều Lục Ngạn tuần tới sẽ lên đường sang Nhật Bản, và nếu được chấp nhận thì năm sau chúng tôi sẽ giúp bà con nông dân tiêu thụ vải ở thị trường Nhật Bản.
Thưa Bộ trưởng, có một câu hỏi khác của người nông dân trồng vải ở Hải Dương: Trong chương trình “Dân hỏi-Bộ trưởng trả lời” lần trước, Bộ trưởng có nói đã đầu tư nhiều triệu USD vào đề án bảo quản sau thu hoạch cho các sản phẩm nông nghiệp. Xin hỏi Bộ trưởng đề án đấy đã đi đến đâu, đã ở đâu?
Bộ trưởng Nguyễn Quân: Tôi xin đính chính chính là đề án đó khống phải nhiều triệu USD mà là chưa tới 1 triệu USD, bao gồm cả công đoạn nhận chuyển giao công nghệ từ Nhật Bản, đào tạo cán bộ và tiến hành các thí nghiệm ban đầu để làm chủ công nghệ. Đến giai đoạn 2, giai đoạn 3 chúng ta sẽ nhận chuyển giao công nghệ toàn bộ và hy vọng trong những năm tới sẽ có nhiều doanh nghiệp Việt Nam đầu tư công nghệ này, giúp cho bà con nông dân.
Và cũng vị thính giả này cũng phản ánh: Tôi nghe nói chính quyền ở quê tôi cũng đang làm đề án mua công nghệ chế biến sau thu hoạch bảo quản quả vải. Vậy đề án Trung ương có chồng chéo lên đề án địa phương không? Có ai quy hoạch không? Có lãng phí không? Và liệu có xảy ra tình trạng “no dồn đói góp” không?
Bộ trưởng Nguyễn Quân: Chắn chắn là không có tình trạng đó, bởi vì tập đoàn ABI của Nhật Bản đã thỏa thuận Bộ Khoa học và Công nghệ là đầu mối duy nhất để nhận chuyển giao công nghệ, từ đây chúng tôi sẽ hợp tác với các doanh nghiệp, chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp, vì thế mà bất kể địa phương nào muốn sử dụng công nghệ này thì đều phải hợp tác với Bộ Khoa học và Công nghệ. Và như thế sẽ không có tình trạng địa phương và Trung ương cùng đầu tư thì bà con yên tâm là sẽ không có chuyện lãng phí.
Câu hỏi cuối chúng tôi xin được chuyển đến Bộ trưởng là của bác Hoàng Thịnh ở Đắc Lắc. Theo câu hỏi: "Đề tài nghiên cứu công nghệ thiết kế và chế tạo máy sấy cà phê quả tươi của tôi đã được Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia ký hợp đồng. Kinh phí được cấp là 193.449.000 đồng. Tuy nhiên, sau khi thanh lý, còn 41 triệu đồng phải giải ngân. Đến nay đã là 2 năm tôi vẫn chưa nhận được tiền với lý do: Quy định mới của Bộ Tài chính là tiền không chuyển qua tài khoản ngân hàng mà chỉ chuyển qua tài khoản kho bạc. Sau khi tôi mở tài khoản tại Khoa bạc Nhà nước thì nhận được câu trả lời là Quỹ hết tiền".
Bộ trưởng có thể chưa biết việc này, nhưng nếu đúng như phản ánh của ông Hoàng Thịnh thì hành xử của Quỹ phát triển khoa học và công nghệ đúng hay sai và ai sẽ là người chịu trách nhiệm trả phần tiền còn lại cho bác Hoàng Thịnh?
Bộ trưởng Nguyễn Quân: Đúng là như bác Hoàng Thịnh nói, theo quy định của Bộ Tài chính thì tiền sự nghiệp khoa học không thể chuyển qua tài khoản ngân hàng mà phải chuyển qua tài khoản Kho bạc Nhà nước ở địa phương để họ có thể quản lý được. Và sau khi bác Hoàng Thịnh mở được ở kho bạc được thông báo là chưa có tiền, hay là hết tiền. Điều này cũng phản ánh một thực tế hiện nay là cơ chế tài chính của chúng ta dành cho khoa học công nghệ vẫn còn nhiều điều bất hợp lý.
Ví dụ chúng ta đã đưa ra Quỹ Phát triển công nghệ quốc gia, về mặt lý mà nói thì tiền phải được cấp vào quỹ và quỹ sẽ tài trợ cho các đề tài dự án, như vậy là tiền chờ đề tài. Nhưng mà trên thực tế trong mấy năm vừa rồi, chưa năm nào quỹ nhận được kinh phí đúng như là tính chất của quỹ. Vì thế ở thời điểm bác Thịnh mở tài khoản ở kho bạc rồi thì quỹ chưa được cấp vốn, đó là năm 2012, ở thời điểm ấy thì tiền năm 2012 chưa được cấp cho nên đến 2013 quỹ mới được cấp vốn và sau đó quỹ mới thanh toán được cho bác Thịnh. Chúng tôi sẽ kiểm tra việc này. Tuy nhiên, tôi tin tưởng là bác Thịnh đã nhận được tiền bởi vì kinh phí năm 2013 đã được cấp vào quỹ và quỹ đã thanh toán hết các nợ nần cho các đề tài dự án các năm trước.
