Nỗi lo sông lấn

(Baohatinh.vn) - Những con sông thơ mộng từng đi vào thơ ca, nhạc họa như sông La, Ngàn Sâu, Ngàn Phố, Ngàn Trươi... đã góp phần tạo nên một Hà Tĩnh nên thơ. Nhưng, ít ai biết rằng, mùa lũ về, người dân sống bên những con sông này lại thấp thỏm lo âu vì sạt lở...

Đến các vùng dân cư ven sông Ngàn Sâu, Ngàn Trươi, Ngàn Phố, sông La… mới thấu hết nỗi lo sạt lở bờ sông luôn thường trực trong người dân sinh sống hai bên bờ mỗi khi lũ về. Tình trạng đất lở cướp đi hàng chục ha đất sản xuất, đe dọa đến an toàn nhà cửa khiến người dân hết sức hoang mang, lo lắng. Những năm qua, tại các xã Hương Trạch, Lộc Yên, Phương Mỹ (Hương Khê); Đức Hương, Đức Bồng (Vũ Quang); Đức Lạng, Đức Quang, Đức Đồng (Đức Thọ); Sơn Tân, Sơn Mỹ, Sơn Long (Hương Sơn)…, tình trạng sạt lở ven sông trong mùa mưa lũ đã cướp đi không ít đất đai sản xuất của người dân. Thậm chí, nhiều gia đình phải bỏ đi vì sông lở “ăn” mất nhà…

Nhiều hộ dân ở Hương Trạch luôn nơm nớp âu lo khi sông lấn đến sát nhà dân.
Nhiều hộ dân ở Hương Trạch luôn nơm nớp âu lo khi sông lấn đến sát nhà dân.

Nằm bên dòng Ngàn Trươi thơ mộng ngày thường nhưng lại rất hung dữ những ngày lũ, xã Đức Hương luôn hứng chịu những trận lở đất nặng nề từ nhiều năm nay. Chủ tịch UBND xã Lê Văn Lợi cho biết, hễ năm nào có lũ lớn là Đức Hương lại hứng chịu cảnh lở đất. Tổng diện tích đất bị xói lở và bồi lấp trong những năm gần đây lên đến 32 ha! Diện tích này là tư liệu sản xuất quý giá của hàng trăm gia đình, nhất là ở vùng núi khó khăn như Đức Hương. Mất đất, đồng nghĩa với việc tư liệu sản xuất ít đi, cuộc sống người dân ngày càng khó khăn hơn.

Ông Lợi cho biết thêm, hiện chiều dài của vùng sông lở ở Đức Hương kéo dài 3 km mỗi bên, ảnh hưởng trực tiếp đến đất sản xuất và đất ở, đất vườn của các thôn Hương Đồng, Hương Phố, Hương Thọ, Hương Phùng, Hương Hòa… Đặc biệt, trong các thôn này, có 29 nhà đang nằm trong vùng nguy cơ bị lở. Riêng xóm Hương Phùng có 5 nhà nguy cơ cao, trong đó điển hình là nhà các anh: Thân Việt Phương, Đường Công Liệu, Thân Lĩnh Mai. Hiện, nhà anh Thân Việt Phương chỉ cách mép lở khoảng 5m. Nếu một trận lũ lớn xảy ra, nguy cơ nhà trôi xuống sông là hiện hữu. Các hộ dân này luôn canh cánh nỗi lo khi lũ về.

Cũng như Đức Hương và nhiều xã khác, tình trạng sạt lở bờ sông khi mùa lũ về đã trở thành nỗi ám ảnh đối với người dân xã Hương Trạch (Hương Khê). Dòng Ngàn Sâu mấy năm gần đây trở nên hung dữ hơn mỗi khi thủy điện Hố Hô từ thượng nguồn xả nước! Theo phản ánh của người dân, việc tích nước, xả nước ồ ạt của thủy điện Hố Hô khiến tình trạng sạt lở đất ven sông Ngàn Sâu đoạn qua xã Hương Trạch trở nên trầm trọng hơn.

Tình trạng bờ sông sạt lở, lấn sâu vào vườn nhà đang là nỗi ám ảnh của nhiều hộ dân ven sông Ngàn Sâu, Ngàn Phố.
Tình trạng bờ sông sạt lở, lấn sâu vào vườn nhà đang là nỗi ám ảnh của nhiều hộ dân ven sông Ngàn Sâu, Ngàn Phố.

Phó Chủ tịch UBND xã Cao Quốc Hội cho biết, từ năm 2010 đến nay, có đến 3 trận lũ lớn, gây sạt lở đối với các xóm ven sông. Bờ sông sạt lở kéo dài gần 5 km, qua các thôn Trung Lĩnh, Bắc Lĩnh, Ngọc Bội, Kim Sơn và Phú Lễ. Nhiều đoạn, sông đã ăn sâu vào đất liền 30-40m, thậm chí, có chỗ trên 50m. Thôn Kim Sơn, từ năm 2010 đến nay đã bị lở trên 1 ha đất sản xuất. Sông ăn sâu vào vườn và nhà khiến các hộ Phạm Huệ, Phạm Đồng, Hoàng Hà, Phạm Hữu phải di dời... Sông lở chỉ cách đường liên thôn 15m. Ông Cao Viết Quế (thôn Trung Lĩnh) cho biết, từ năm 2010 đến nay, trong thôn có 22 hộ bị sạt lở vườn, trong đó 10 hộ bị sạt lở nghiêm trọng. Trung bình, sau mỗi trận lũ lớn, sông lở sâu vào 10m, chiều dài 600m. Tình trạng sạt lở bờ sông đã cướp đi 5 ha đất sản xuất và 4 ha đất vườn của thôn Trung Lĩnh nhưng người dân chỉ biết trông chờ sự hỗ trợ của cấp trên!

Nguy hiểm hơn cả là thôn Ngọc Bội, 8 nhà phải chuyển đi nơi khác sinh sống. Trưởng thôn Phan Văn Nhân lo lắng: “Mấy năm qua, sông lở mất 2 ha đất sản xuất, 2 ha trồng bưởi của 27 hộ, thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Trước thực trạng này, năm ngoái, chúng tôi họp, thống nhất làm kè bằng cọc tre, chi phí khoảng 100 triệu đồng. Ban đầu, xã dự định hỗ trợ 50%, nhưng sau đó, không có nguồn nên không thể thực hiện được. Chúng tôi mong muốn Nhà nước sớm đầu tư hệ thống kè, nếu không sẽ sạt lở hết”.

Rất nhiều xã khác dọc sông La, Ngàn Sâu, Ngàn Trươi, Ngàn Phố đều trong tình trạng khốn khổ vì sạt lở. Để bảo vệ dân, bảo vệ đất sản xuất, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân ven sông, không có cách nào khác là phải làm kè. Trong khi đó, theo tìm hiểu của chúng tôi, số diện tích bị sạt lở cần được làm kè rất nhiều, nhưng khả năng được đầu tư rất ít bởi chi phí làm 1 km kè lên đến hàng chục tỷ đồng! Ông Lê Đức Khang - Trưởng ban quản lý các dự án xây dựng cơ bản huyện Hương Khê cho biết, Hương Khê hiện có 3 km ở Hương Trạch và 2 km ở Lộc Yên rất cấp thiết phải làm kè. Thế nhưng, năm 2011, huyện lập dự án đầu tư 1,2 km tại Hương Trạch, tổng dự toán 35 tỷ đồng và 1 km ở Lộc Yên cũng 35 tỷ đồng nhưng đến nay vẫn chưa có nguồn đầu tư xây dựng.

Mùa mưa lũ lại đến, hàng trăm gia đình ven sông lại đối mặt với nguy cơ sạt lở. Một chương trình kè chắn ven sông để bảo vệ đất đai, làng mạc cho người dân hiện nay là vấn đề vô cùng cấp thiết.

Đọc thêm

Tin mới Emagazine Truyền hình Podcast