 |
Ảnh minh họa từ internet |
Sức truyền cảm của bài thơ thật sâu sắc. Nhịp điệu, ngôn ngữ và hình ảnh xoáy vào nội tâm người đọc. Nhà thơ đã sử dụng những ngôn ngữ bình dân để thể hiện tình cảm chân thành, mộc mạc giữa những người dân nghèo và anh bộ đội sau trận đánh trở về làng trong những năm kháng chiến chống Pháp, qua những hình ảnh giản dị: bóng hình quê hương, bóng hình các mẹ, các chị áo nâu sồng, chân đất và theo sau các anh là những em bé hồn nhiên, ríu rít.
Bài thơ vẽ lại một cách sinh động bức tranh anh bộ đội về làng. Đoàn quân đi giữa muôn ánh mắt, muôn nụ cười rạng rỡ trong sự vui mừng khôn xiết của cả làng quê.
Chỉ một thoáng về làng, nhưng đã thành kỷ niệm thiêng liêng, để lại dấu ấn không thể phai nhòa. Một niềm tin, một sự đợi chờ, nhớ mong khắc khoải.
Bao giờ trở lại?, điệp khúc ấy được thể hiện từ đầu đến cuối bài thơ như dồn nén tất cả tình thương nhớ của người dân. Tình thương ấy hiện lên từ đôi mắt, tấm lòng, từ sự thủy chung, chín đợi, mười chờ để gieo vào lòng mỗi chiến sỹ nỗi xuyến xao. Và họ thấy mình phải quyết tâm, dũng cảm và ngoan cường hơn nữa, bởi sự chờ mong của làng quê cũng là sự chờ mong của cả dân tộc.
Trong câu chuyện tâm tình của người dân với người lính, tác giả đã thay mặt họ báo công với những trận thắng giòn giã. Thắng lợi ấy, đằng sau đó là sức mạnh hậu phương luôn luôn sát cánh. Không những lo sản xuất để có lương thực gửi ra mặt trận, nhiều người ở quê nhà còn tham gia đoàn dân công, rầm rập lên biên giới để phục vụ tiền tuyến:
Làng tôi thắng lợi vụ chiêm
Lúa thêm xanh ngọn, khoai thêm thắm vồng
Giảm tô hai vụ vừa xong
Đêm đêm ánh đuốc dân công rực đường
Từ tứ thơ này, Hoàng Trung Thông một lần nữa cắt nghĩa: bộ đội là con đẻ của nhân dân và chiến thắng của những người lính ở mặt trận có công lao to lớn của nhân dân.
Chiến tranh dẫu đã lùi xa, hình bóng anh vệ quốc quân, hình bóng làng tôi nghèo mái lá nhà tranh chỉ còn trong ký ức, nhưng sao người đọc vẫn thấy “bịn rịn”, như cái ngày “mẹ già bịn rịn áo nâu” chuẩn bị sẵn nồi khoai lang và bát nước chè tươi đón bộ đội về làng.
Bộ đội về làng Các anh đi Ngày ấy đã lâu rồi Xóm làng tôi còn nhớ mãi Các anh đi Bao giờ trở lại? Xóm làng tôi trai gái vẫn chờ mong. Làng tôi nghèo Nho nhỏ bên sông Gió bấc lạnh lùng Thổi vào mái rạ Làng tôi nghèo Gió mưa tơi tả Trai gái trong làng vất vả ngược xuôi. Các anh về mái ấm nhà vui Tiếng hát câu cười Rộn ràng xóm nhỏ Các anh về tưng bừng trước ngõ Lớp lớp đàn em hớn hở chạy theo sau Mẹ già bịn rịn áo nâu Vui đàn con ở rừng sâu mới về. Từ lưng đèo Dốc núi mù che Các anh về Xôn xao làng bé nhỏ Nhà lá đơn sơ Nhưng tấm lòng rộng mở Nồi cơm nấu dở Bát nước chè xanh Ngồi vui kể chuyện tâm tình bên nhau Anh giờ đánh giặc nơi đâu Chiềng Vang, Vụ Bản hay vào Trị Thiên? Làng tôi thắng lợi vụ chiêm Lúa thêm xanh ngọn, khoai thêm thắm vồng Giảm tô hai vụ vừa xong Đêm đêm ánh đuốc dân công rực đường Dẫu rằng núi gió đèo sương So anh máu nhuộm chiến trường thấm chi! Bấm tay tính buổi anh đi Mẹ thường vẫn nhắc: biết khi nào về? Lúa xanh xanh ngắt chân đê Anh đi là để giữ quê quán mình Cây đa, bến nước, sân đình Lời thề nhớ buổi mít tinh lên đường Hoa cau thơm ngát đầu nương Anh đi là giữ tình thương dạt dào Các anh đi Khi nào trở lại? Xóm làng tôi Trai gái vẫn chờ mong Chờ mong chiến dịch thành công Xác thù chất núi bên sông đỏ cờ Anh đi chín đợi mười chờ Tin thường thắng trận, bao giờ về anh? |
Phan Thế Cải
