Nhắc đến những nhà văn từng được giải Goncourt, người ta vẫn nhắc tới Romain Gary như một trường hợp đặc biệt, trong lịch sử hơn 100 năm của giải thưởng văn học uy tín bậc nhất nước Pháp. Ông là người duy nhất được nhận 2 giải Goncourt. Lần đầu tiên vào năm 1956 với tiểu thuyết Rễ trời dưới bút danh Romain Gary. Lần thứ hai vào năm 1975 với tiểu thuyết Cuộc sống ở trước mặt với bút danh Émile Ajar.
Romain Gary tên thật là Romain Kacew, ông sinh năm 1914 tại Vilnius (nay là thủ đô của Litva) trong một gia đình đa chủng tộc. Cha của ông là người Nga có nguồn gốc Tatar và Mông Cổ. Còn mẹ ông là người mang quốc tịch Nga có nguồn gốc Do Thái. Cha mẹ của Romain Gary ly hôn khi ông mới 9 tuổi, gần như suốt cả thời thơ ấu nhà văn chủ yếu sống với mẹ. Bà vốn là một người phụ nữ phóng khoáng và mạnh mẽ, từng tham gia các phong trào cách mạng ủng hộ chủ nghĩa xã hội.
 |
Nhà văn Romain Gary. |
Năm 1928, hai mẹ con Romain Gary chuyển tới định cư ở Nice, thành phố biển xinh đẹp miền Nam nước Pháp. Mẹ ông quyết định chuyển tới đây với mong muốn tạo một môi trường tốt để con trai mình sau này có thể trở thành một nhà ngoại giao hay một nghệ sĩ lớn. Sau này, Romain Gary tới Paris để theo học ngành luật. Là một người vô cùng hâm mộ tướng De Gaulle, tháng 6/1940 Romain Gary đã vượt một quãng đường xa xôi từ Bordeaux-Merignac đến Glasgow để ra nhập lực lượng không quân Pháp.
Cuối năm 1945, sau khi chiến tranh kết thúc, Romain Gary rời quân đội và bắt đầu sự nghiệp ngoại giao. Cũng chính vào thời điểm này ông cho xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay với tựa Giáo dục châu Âu. Trong suốt gần 20 năm làm việc trong ngành ngoại giao từ 1945 - 1961, Romain Gary đã có cơ hội đi đến nhiều nơi, sống ở nhiều vùng đất khác nhau, điều này tạo cho nhà văn một cái nhìn sâu sắc về thế giới và các nền văn hóa khác nhau.
Romain Gary đã kết hôn hai lần, lần đầu với nữ nhà văn, nhà sử học người Anh - Lesley Blanch vào năm 1945 và lần thứ hai với nữ diễn viên xinh đẹp người Mỹ - Jean Seberg. Romain Gary và Jean Seberg gặp nhau lần đầu năm 1959, khi nhà văn tới Los Angeles làm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Liên Hiệp quốc. Họ kết hôn năm 1963, đám cưới được diễn ra sau chưa đầy một tháng kể từ khi nhà văn ly hôn người vợ đầu.
Có thể nói Jean Seberg là một người có ảnh hưởng đến các tác phẩm của Romain Gary, không chỉ riêng trên lĩnh vực văn chương mà còn ở cả sân khấu kịch và điện ảnh.Ngay cả khi họ đã ly hôn năm 1970, Jean Seberg vẫn có những tác động nhất định đến các sáng tác của Romain Gary. Cái chết của bà vào năm 1979 đã gây cho nhà văn một cú sốc lớn. Từ đó, các sáng tác của Romain Gary thấm đẫm nỗi buồn, sự cô độc và ám ảnh về tuổi già.Tháng 12 năm 1980, nhà văn đã tự kết liễu cuộc đời mình bằng một khẩu súng trong căn hộ ở Pari.
Với Romain Gary, việc ông tìm đến với bút danh mới Émille Ajar cũng giống như một sự ẩn thân. Giai đoạn nửa sau những năm 60, đầu những năm 1970, các sáng tác của Romain Gary không còn nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ giới phê bình. Họ cho rằng ông đã bước qua thời kì đỉnh cao và mất dần phong độ do đầu tư quá nhiều sức sáng tạo vào các thể loại khác như sân khấu và điện ảnh. Quấn- Quít là cuốn tiểu thuyết đầu tiên được viết dưới bút danh Émille Ajar, ra đời năm 1974.
 |
Tiểu thuyết Quấn-Quít mới được phát hành tại Việt Nam. |
Năm 1975, khi cuốn tiểu thuyết Cuộc sống ở trước mặt tranh giải Goncourt, nhiều nhà phê bình ngỡ ngàng trước bút pháp độc đáo của một tác giả mới như Émille Ajar. Điều đó chứng tỏ Romain Gary đã “lột xác” thành công, nhà văn người Pháp đã lấy lại vị trí của mình trong văn đàn với một văn hoàn toàn khác. Việc Romain Gary và Émille Ajar là cùng một người đến năm 1980 mới được sáng tỏ. Trước khi chết Romain Gary có để lại một di thư, nói rõ việc ông đã ẩn mình dưới cái tên Émille Ajar.
