Ngày nay, những nếp nhà, những con ngõ của ngôi làng có lịch sử hàng trăm năm này đã bắt đầu khoác lên mình gương mặt phố xá, nhưng trong ký ức của bao người, những hành động anh hùng, quả cảm của nhân dân nhằm bảo vệ làng xóm trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ vẫn chưa hề mờ phai...
 |
Cổng làng Nam Sơn |
Vốn là nơi sinh ra nhiều tướng tài trong các thời kỳ lịch sử của đất nước, trong chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, làng Nam Sơn đã khẳng định khí chất anh hùng để bảo vệ quê hương. Nằm ở vị trí trọng điểm của thị trấn Nghèn, làng Nam Sơn là nơi tập trung nhiều lực lượng phối hợp chiến đấu nên giặc Mỹ tập trung cao độ không quân ngày đêm oanh tạc, bắn phá liên tục, hòng tiêu diệt lực lượng chiến đấu, cắt đứt sự chi viện cho tiền tuyến miền Nam ruột thịt.
Nhân dân Nam Sơn đã phát huy tinh thần yêu nước nồng nàn, cùng với quân dân thị trấn kiên cường, bám dân, bám địa bàn chiến đấu với tinh thần quyết chiến, quyết thắng “một tấc không đi, một ly không rời”. Nhiều người không nề gian khổ, tự nguyện hy sinh tính mạng và của cải để bảo vệ địa bàn, cùng toàn dân đứng vững trên trận tuyến chống quân thù. Trong các cuộc oanh tạc của giặc Mỹ, hàng trăm người trong làng chết và bị thương, hàng chục ngôi nhà bị bom Mỹ đánh sập nhưng nhân dân không hề nao núng. Với khẩu hiệu “Xe chưa qua, nhà không tiếc”, người dân cùng dỡ nhà làm đường cho xe qua, tiêu biểu là cố Ngô Đức Khuyên - người đầu tiên dỡ nhà làm gương cho những người trong làng.
Không chỉ chiến đấu tại chỗ, làng Nam Sơn còn đóng góp cho Tổ quốc hàng trăm thanh niên đi bộ đội, công an, TNXP, dân công hỏa tuyến… trực tiếp và phục vụ chiến đấu trên các chiến trường, làm tròn nhiệm vụ quốc tế cũng như chiến đấu tại địa phương. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Mỹ và chống Pháp, làng có 70 người là liệt sỹ, 8 Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Những con số đó gợi nhiều đau thương nhưng cũng đầy khí phách của một ngôi làng trên mảnh đất Can Lộc anh hùng.
 |
Đời sống vật chất, tinh thần của người dân Nam Sơn ngày càng được nâng cao. |
Đi qua những đau thương, sự tàn phá của chiến tranh, trên đồng lúa, người dân Nam Sơn lại cùng nhau gây dựng cuộc sống mới. Khó khăn dần được đẩy lùi bằng trí tuệ, sức vóc và niềm tin vào Đảng quang vinh. Ông Đỗ Quang Dãnh - Giám đốc HTX Nông nghiệp Nam Sơn cho biết: “Quá khứ anh hùng của làng Nam Sơn cần được thế hệ muôn sau biết đến. Chuyện về những tấm gương anh dũng bảo vệ làng xóm, quê hương, giang sơn Tổ quốc mà các bậc cao niên trong làng kể lại đã góp phần giáo dục tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ. Quá khứ đã khép lại, đau thương cũng đã qua đi nhưng chúng tôi mong muốn tại đây sẽ có một khu chứng tích chiến tranh như một lời nhắc nhớ tới mọi suy nghĩ, hành động của thế hệ cháu con luôn hướng về Tổ quốc”.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Can Lộc là một vùng quê anh hùng với Làng K130, Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại và ngôi làng anh hùng Nam Sơn là một nốt trầm trong bản hòa ca rạo rực lòng yêu nước đó. Nỗi đau chiến tranh cần khép lại nhưng tinh thần quả cảm, chiến đấu quên mình để bảo vệ mỗi tấc đất quê hương thì cần lưu giữ và truyền lại cho con cháu muôn sau.
