Hòn vọng phu thời bình

Chỉ vẹn vẹn một lời hẹn ước, vậy mà gần 40 năm ròng, bà chờ đợi, hy vọng một phép màu đưa được hài cốt người yêu về với quê nhà, tổ tiên...

Cách đây 38 năm về trước, ngày cả nước xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, cô gái thanh niên xung phong Phùng Thị Huệ, xóm Hội Tiến, xã Xuân Hội, Nghi Xuân (Hà Tĩnh) lặng lẽ chèo thuyền vượt ngược dòng sông Lam trong đêm mưa đến gõ cửa phòng lãnh đạo huyện xin được lên đường vào vùng chiến sự Bình Trị Thiên.

Chỉ một lời hẹn ước, bà Huệ vẫn ở vậy chờ người thương
Chỉ một lời hẹn ước, bà Huệ vẫn ở vậy chờ người thương

Tuổi trẻ, lòng căm thù giặc thôi thúc cô gái vùng biển tuổi 16 cùng hàng trăm thanh niên băng rừng, lội suối hàng trăm cây số trong mưa bom, bão đạn. Họ là những thanh niên tuổi mười bảy bẻ gãy sừng trâu, căng mình san đường, chặt cây làm cầu cho những chuyến xe thông đường. Những câu hát, lời ca qua lại giữa núi rừng trong đêm lạnh như động lực tạo thêm sức mạnh. Ấy thế mà, một cô gái sôi nổi, nghịch ngợm lại phải lòng một chàng thanh niên xung phong cùng quê Đặng Xuân Thọ, vốn ít nói, luôn đề cao tính kỷ luật của cấp trên.

“Hồi đó các O (cô) biết yêu đương chi mô, chỗ mọi người hay trêu nên anh ấy hay nhìn O. Nào ngờ, ánh mắt ấy cho đến tận giờ này O vẫn không thể quên”, cô gái thanh niên xung phong Phùng Thị Huệ nhớ lại.

Gần ba năm trời, hàng trăm đoạn đường bị địch đánh phá được nối lại, hàng nghìn hố bom được san lấp nhưng tình yêu của họ chỉ dừng lại ở cái nhìn lén, cái bắt tay của tình đồng chí, đồng đội. Thế nhưng trong họ luôn có một niềm tin, một niềm tin mãnh liệt là đất nước hết chiến tranh để đôi bạn trẻ đến với nhau.

Cuối năm 1970, khi hoàn thành xong nhiệm vụ được giao, đội thanh niên xung phong huyện Nghi Xuân trở về địa phương. Tưởng rằng, mối tình ba năm sẽ trở thành hiện thực bằng một đám cưới. Nào ngờ, vừa đặt hành lý xuống, chưa kịp hỏi thăm sức khỏe con, bố chị Huệ nói: Con tắm rửa nghỉ ngơi để chiều nay người ta sang xem mặt. Bố mẹ đã nhắm cho con một thanh niên trong làng này vừa được người, vừa được nết.

Huệ như chết điếng người, chiều hôm đó, lấy cớ lên huyện họp đội thanh niên xung phong, Huệ trốn sang nhà bạn cho đến nửa đêm mới về. Cũng từ đây, bắt đầu một hành trình dài cha con không nhìn mặt nhau vì Huệ thẳng thừng từ chối người bố mẹ chị đã lựa chọn. Thế là không còn cách nào khác, Huệ đành thú nhận với bố mẹ mình đã có người yêu, một chàng thanh niên xung phong quê ở xã Xuân Giang, cách nhà Huệ hơn chục cây số.

Oái oăm thay, vừa trở về địa phương, cũng là lúc Thọ lên đường đi Hải Phòng học nghề lái tàu. Đây cũng là lựa chọn mà bố mẹ Thọ định trước. Tin Huệ có người yêu lan khắp làng trên xóm dưới, có một điều khó hiểu là mọi người chưa biết mặt mũi anh Thọ bao giờ dù nhà cách nhau hơn chục cây số.

Một ngày đầu hạ năm 1971, chiến tranh ác liệt, Thọ phải nghỉ học giữa chừng lên đường nhập ngũ. Như lường trước sự việc, trước ngày lên đường, Thọ vượt hàng trăm cây số về tận thôn Hội Tiến tìm nhà cô gái mang tên Phùng Thị Huệ xin được làm đám cưới. Gia đình, họ hàng chưa kịp vui, bỗng Huệ tuyên bố: “Đất nước chưa thống nhất, anh chưa trọn nhiệm vụ. Anh phải giết hết quân thù, dù có chờ năm năm, mười lăm năm và hơn thế nữa em vẫn chờ”.

Ngày tiễn người yêu lên đường, nước sông Lam chảy cuồn cuộn, Huệ nắm tay Thọ thật chặt mà không thể thốt thành lời. “Nếu năm năm nữa anh không về, em hãy lấy chồng, sinh con đẻ cái. Con em cũng là con của chúng ta”, Thọ động viên người yêu. Không kịp để Thọ nói hết câu, Huệ lấy tay giữ chặt môi Thọ thì thầm: “Dù anh có mù, có điếc, anh vẫn là chồng em, cha của những đứa con chúng ta”.

Chiến tranh ác liệt, Thọ vẫn dành thời gian viết thư thăm hỏi, động viên người yêu. Hơn 2 năm trời, với 21 lá thư chứa đầy yêu thương được Huệ cẩn thận đóng gói cất vào một riêng trong chiếc rương. “Trời ơi anh ấy viết thư lãng mạn lắm. Cả 21 lá thư đều ép hoa hồng và lời nhắn đợi anh về em nhé. Rứa thì ai mà quên được”, bà Huệ nở nụ cười khi nhớ về những bức thư anh Thọ gửi.

Hòn vọng phu thời bình

Một chiều đầu năm 1973, vừa tan chợ, Huệ đi bộ từ TP Vinh về ngang chợ Giang Đình (Nghi Xuân), bỗng từ xa, một người bạn hàng cá chạy từ trong chợ ra, giật tay Huệ kéo vào bật khóc: Anh Thọ mất rồi, giấy báo tử vừa báo về địa phương. Huệ không tin, vứt hết đồ đạc xuống đường, chạy một mạch vào nhà người yêu. Vừa cầm tờ giấy báo tử, Huệ khóc ngất. Hơn một tháng trời, Huệ nằm một chỗ không ra khỏi đường. Thời gian dần nguôi ngoai, bố Huệ tiếp tục động viên con làm lại cuộc đời.

Thân em chiếc bóng đợi chờ khoảng không
Thân em chiếc bóng đợi chờ khoảng không

“Những lúc bố nhắc chuyện kết hôn, O như người khùng, hết gào khóc lại nghĩ đến tử tử. Đêm nào O cũng mơ thấy anh Thọ đứng cạnh giường nhưng không nói năng chi, nhìn ánh mắt ấy như trách móc O điều chi đó”, bà Huệ nhớ lại. Đùng một cái, chị dốc hết số tiền chạy chợ, vay mượn thêm bạn bè thuê thợ dựng căn nhà tạm ven sông. Đến nước này, bố mẹ chị đã hết lời với con gái, cha con không thèm nhìn mặt nhau.

Căn nhà đơn sơ nhưng ngăn nắp, chiếc bàn thờ được đặt trang trọng với di ảnh liệt sỹ Đặng Xuân Thọ, cùng 21 lá thư. Cứ đến dịp ngày giỗ, ngày tết, sau phần hương khói ở nhà, chị đạp xe lên nhà anh Thọ để hương khói, thờ tự. “Từ ngày anh Thọ mất, họ hàng, người thân gia đình anh ấy coi O như người con dâu trong gia đình. Mỗi dịp dỗ, tết, O được mọi người giao quyền quyết định mâm, lễ”, bà Huệ tâm sự.

Ban ngày chợ búa nguôi ngoai, khi màn đêm buông xuống, trong căn nhà nhỏ ven sông, chị lại khóc:

Người ta để tang thì tang có hạn

Còn em đây tang hận, tang hờ

Duyên kia nhãn lệ bơ vơ

Thân em chiếc bóng đợi chờ khoảng không

Không phải chị khóc cho phận gái bạc bẽo của mình mà khóc cho người yêu giữa đêm khuya anh phải nằm giữa rừng hoang lãnh lẽo. Thế nhưng biết làm sao được khi thông tin trên giấy báo tử chỉ vẹn vẹn vài dòng chữ “Liệt sĩ Đặng Xuân Thọ hi sinh tại mặt trận phía Nam, mai táng gần khu vực của đơn vị”. Biết là mò kim đáy biển nhưng chị vẫn quyết tâm, với ba triệu đồng sau gần năm năm tích góp tiền chạy chợ.

Năm 1985, chị lên đường vào Quảng Bình, Quảng Trị lần tìm đến tất cả các nghĩa trang, thế nhưng tất cả đều vô vọng. Biết là tìm kiếm trong vô vọng nhưng người thân, gia đình chị không ai dám ngăn. Chị lại tiếp tục chạy chợ, nuôi gà, nuôi lợn. Tích góp được vài triệu, chị lại khăn gói lên đường vào Quảng Trị, Khánh Hòa, Đắc Lắc… “Đi tìm nhiều không được cũng muốn bỏ cuộc, nhưng trong giấc mơ, anh Thọ thường đứng cạnh giường nhìn O như trách móc một điều gì đó”, bà Huệ nhắc lại.

Thế là bà lại lên đường, không một nghĩa trang nào bà không tìm tới. Sau bao năm tìm kiếm, bà thỏa ước nguyện duy nhất theo suốt cuộc đời, cuối năm 2010, qua một số thông tin của đồng đội và sự giúp đỡ nhiệt tình của nhà ngoại cảm Nguyễn Văn Liên, hài cốt liệt sỹ được tìm thấy ở tỉnh Tiền Giang dưới sự chứng kiến của nhiều đồng đội anh.

Đại diện Báo Tiền Phong tại Hà Tĩnh

Đọc thêm

Tin mới Emagazine Truyền hình Podcast