Tòa trọng tài của Liên Hợp Quốc ở Hà Lan. (Ảnh: PCA)
Sau hơn 3 năm kể từ khi Philippines đệ đơn kiện Trung Quốc lên Tòa Trọng tài Phụ lục VII Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), vào chiều nay, tòa trọng tài này sẽ công bố phán quyết về vụ kiện.
Tòa án sẽ công bố phán quyết bằng văn bản lúc 11h sáng 12/7 theo giờ CEST, nghĩa là 4 giờ chiều nay theo giờ Việt Nam. Phán quyết được cho là sẽ bất lợi với Trung Quốc. Trong khi đó, Trung Quốc đến nay vẫn ngang ngược tuyên bố sẽ không công nhận phán quyết của tòa.
Philippines đã khởi kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế từ tháng 1/2013 sau suốt 17 năm đàm phán không có kết quả. Đơn của Philippines đề nghị phân xử 3 việc: làm rõ tính pháp lý của đường 9 đoạn, còn gọi là đường lưỡi bò của Trung Quốc ôm lấy một vùng rộng lớn ở Biển Đông; quy chế của những thực thể Trung Quốc chiếm đóng như các bãi cạn và các quyền hàng hải của chúng, và các hoạt động của Trung Quốc trong những nơi Philippines coi là vùng đặc quyền kinh tế của họ.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền phi lý với hầu hết Biển Đông thông qua yêu sách “đường chín đoạn” hay “đường lưỡi bò”, chồng lấn chủ quyền với nhiều quốc gia Đông Nam Á khác.
Philippines cho rằng các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông đã vi phạm Công ước Liên Hợp Quốc về luật biển - một công ước mà Bắc Kinh đã ký kết. Trong khi đó, giới chức Mỹ lo ngại rằng Trung Quốc có thể phản ứng tiêu cực với phán quyết của tòa trọng tài với việc trắng trợn tuyên bố vùng nhận diện phòng không ở Biển Đông như từng làm ở Hoa Đông năm 2013, hay tăng cường cải tạo, xây dựng trái phép các đảo nhân tạo ở đây.
Giới chức Mỹ tuyên bố, để đối phó với các hành động này của Trung Quốc, ngoài gây sức ép ngoại giao, Mỹ sẽ triển khai các biện pháp khác trong đó có đẩy mạnh tuần tra tự do hàng hải, hàng không cũng như tăng cường viện trợ quốc phòng cho các nước Đông Nam Á.