Phát biểu tại hội thảo cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá mới diễn ra tại Hà Nội ngày 22/3, ThS Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, cho biết, thời gian qua các cơ quan chức năng đã có nhiều biện pháp nhưng tình trạng mua bán thuốc lá mới vẫn đang diễn ra.
"Trong khi đó, Bộ Y tế đứng trên quan điểm là bảo vệ chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, lấy lợi ích của người dân làm trung tâm và bảo đảm phát triển bền vững của đất nước liên quan đến sức khỏe và môi trường. Chúng tôi sẽ đề xuất các chính sách dựa trên các bằng chứng khoa học", bà Thủy nhấn mạnh.
Theo đó, Bộ Y tế sẽ có dự thảo văn bản trình Chính phủ để Chính phủ trình ra Quốc hội nhằm sớm có biện pháp quản lý. Bộ Y tế đề xuất ban hành văn bản cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo sản phẩm thuốc lá mới dưới hình thức nghị quyết của Quốc hội.
Ủng hộ quan điểm này, ThS.BS Nguyễn Thị An, Giám đốc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, cho biết, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong thanh thiếu niên Việt Nam đã gia tăng trong những năm gần đây, đặc biệt ở học sinh nữ.
Vì thế, Việt Nam cần thực hiện các biện pháp kiểm soát thị trường, đẩy mạnh thực thi và tăng cường các quy định về chống buôn lậu, quảng cáo và bán các sản phẩm này.
Nhằm hướng tới giới trẻ, thuốc lá điện tử được thiết kế kiểu dáng giống đồ dùng như cái bút, usb, thỏi son môi, hộp sữa, đồ chơi… Sản phẩm có thể có nhiều tính năng như phát sáng, nghe nhạc…
"Giá cả đa dạng, nhiều sản phẩm giá rẻ phù hợp túi tiền. Chỉ cần nhịn một bữa sáng, các em đã có thể mua được thuốc lá điện tử. Tại Việt Nam, thuốc lá điện tử là hàng lậu nhưng lại được bày bán công khai, cửa hàng thiết kế rất đẹp, có chương trình khuyến mại, dùng thử các sản phẩm, thậm chí bán ngay trên vỉa hè, khu chung cư…", BS An nêu thực trạng.
Vô vàn hệ lụy cho sức khỏe nếu cho phép sử dụng thuốc lá điện tử
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), cho biết, thuốc lá điện tử mở đầu cho xu hướng mới lạm dụng hóa chất nhân tạo, con người đang tự hủy hoại chính mình. Có 3 nhóm nguy cơ khi sử dụng thuốc lá điện tử.
Thứ nhất là nicotine, hàm lượng nicotine trong thuốc lá điện tử cao hơn thuốc lá thông thường. Ước tính cứ 1 người bỏ được thuốc lá khi dùng thuốc lá điện tử thì có thêm 80 trẻ vị thành niên nghiện nicotine (một nghiên cứu trên thế giới năm 2018).
"Thuốc lá điện tử làm tăng số người nghiện lên hàng chục lần, chứ không giống như quảng cáo giúp cai nghiện thuốc lá. Nicotine quá độc, thậm chí không còn sử dụng trên thuốc trừ sâu, vậy tại sao lại sử dụng trên con người", BS Nguyên trăn trở.
Thứ 2 là các hóa chất trong hơi thuốc lá điện tử với số lượng khổng lồ, thay đổi các hóa chất liên tục. Các hóa chất này làm phát sinh loạt bệnh/ngộ độc mới nổi, thậm chí y học chưa biết được, không thể đoán trước được.
Thứ 3 là ma túy trong thuốc lá điện tử. Nguy cơ dùng ma túy gấp 3,5 lần so với không hút thuốc lá điện tử.
Theo BS Nguyên, hiện nay việc sử dụng rượu bia, thuốc lá thông thường đã gây ra quá nhiều vấn đề chúng ta chưa giải quyết được, nếu cho phép thuốc lá điện tử thì chúng ta không kiểm soát được. Cấp phép, đánh thuế… thuốc lá điện tử chính là cấp phép cho ma túy.
"Vì thế, tuyệt đối không cần đánh giá, nghiên cứu hay cho dùng thử mà phải cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử", BS Nguyên nhấn mạnh.
Theo ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia Tổ chức Y tế Thế giới, các sản phẩm thuốc lá mới rất độc hại, cả tác hại lâu dài và ngay trước mắt. Nếu không được ngăn chặn hiệu quả thì sẽ có nguy cơ cao tạo ra một thế hệ trẻ nghiện nicotine và nhấn chìm những kết quả của hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá trong những năm gần đây.
Hiện nay, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không được phép nhập khẩu, quảng cáo và bán ở Việt Nam. Tuy nhiên, các sản phẩm lậu được bán khá tràn lan và việc thực thi rất yếu. Việc duy trì tình trạng như hiện nay sẽ dẫn tới tình trạng sử dụng tiếp tục tăng nhanh trong giới trẻ.