Năm 1994, Xí nghiệp TNXP của Tỉnh đoàn Hà Tĩnh triển khai xây dựng mô hình nuôi trồng thuỷ sản với biết bao kỳ vọng của cấp uỷ, chính quyền các cấp, đặc biệt là Đảng bộ và nhân dân xã Hộ Độ (huyện Lộc Hà) – nơi dự án đặt chân. Ngay lập tức, 29,11ha đất dùng để làm nại phơi nước sản xuất muối ở xóm Xuân Tây được chuyển đổi thành diện tích NTTS. Năm 1995, UBND tỉnh có quyết định cho thuê đất, chính quyền xã Hộ Độ nhanh chóng hoàn thành các thủ tục để bàn giao cho đơn vị triển khai dự án. Và cũng nhanh không kém, các hồ, ao nuôi tôm, cá được hình thành. Xí nghiệp chính thức bắt tay vào thả nuôi tôm, cá.
 |
| Đầm tôm mà anh Nguyễn Văn Mại thuê lại của XN TNXP NNTS không ngừng phát huy hiệu quả kinh tế |
Cái ngày đó, đi đâu cũng nghe bàn tán xôn xao về mô hình NTTS của Tỉnh đoàn. Nhiều người tự hào vì đã có công “khai sinh” ra nó và coi đây như 1 mô hình đáng học tập. Nhất là bây giờ đây, người dân xã Hộ Độ đã có 1 cách nhìn khác, nhiều hộ hăng hái, mạnh dạn đầu tư, chuyển đổi những diện tích đất sản xuất muối kém hiệu quả sang NTTS.
Ông Phan Đình Hinh – Phó Chủ tịch UBND xã Hộ Độ cho biết: Ngày đó, tôi làm xóm trưởng xóm Xuân Tây. Nghe nói về dự án, thấy công việc triển khai, chúng tôi hết sức vui mừng. Thế nhưng, chỉ được chừng 3-4 năm, dự án NTTS của Xí nghiệp TNXP trên đất Hộ Độ cứ lụi tàn. Hiệu quả chẳng thấy đâu nên những người có trách nhiệm đã không còn mặn mà với nó nữa. Để “tránh lãng phí”, Xí nghiệp TNXP đã cho 5 hộ dân và sau đó là Công ty TNHH Xuân Hà thuê để tiếp tục thả nuôi. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan nên việc NTTS của các cá nhân, tổ chức này không phát huy hiệu quả và đến năm 2002, diện tích này được thu lại.
Chẳng đặng đừng, Xí nghiệp TNXP lại tiếp tục sản xuất trên một phần diện tích theo kiểu cầm chừng, nhỏ giọt. Nhiều diện tích bị bỏ hoang, ao hồ tiêu điều xơ xác trong sự xót xa của chính quyền xã Hộ Độ và người dân. Xã xót vì tài nguyên đất bị lãng phí, người dân tiếc vì 1 diện tích NTTS lớn không được sử dụng trong khi họ thực sự có nhu cầu mà quỹ đất của xã thì không đủ đáp ứng. Cùng với nhiều ý kiến của cử tri, UBND xã Hộ Độ đã nhiều lần mời Xí nghiệp TNXP về làm việc để xác định rõ trách nhiệm, nhu cầu, quy mô thực hiện dự án và bàn phương pháp trả lại diện tích cho xã quản lý. Thế nhưng, khi sự việc chưa ngả ngũ thì đầu năm 2008, Xí nghiệp TNXP đã cho công ty TNHH Phú Mại thuê lại 20ha diện tịch NTTS và… rút quân “không cờ, không trống”.
Ông Nguyễn Văn Điệp - Chủ tịch UBND xã Hộ Độ cho biết: Từ khi thuê đất đến nay, Xí nghiệp TNXP chỉ mới thực hiện được nghĩa vụ nộp ngân sách 16 triệu đồng. Hiện nay, Xí nghiệp TNXP đã cho Công ty TNHH Phú Mại thuê lại, xã không nhận được bất kỳ một khoản tiền thuê đất, phí NTTS nào. Chúng tôi đã kiến nghị thu hồi bàn giao cho xã quản lý để khai thác có hiệu quả, tăng thu ngân sách địa phương và quan trọng nhất là có thêm quỹ đất cho dân. Nhất là hiện nay, từ thực tiễn cho thấy nghề NTTS trên đất Hộ Độ rất có tiềm năng vì thế nhu cầu cần đất để NTTS của các hộ dân là rất lớn.
Tìm hiểu qua Công ty TNHH Phú Mại, Giám đốc Nguyễn Văn Mại cho biết: Tôi thuê lại 20ha của Xí nghiệp TNXP với thời hạn 10 năm, giá trị thuê đất là 200 triệu đồng. Công ty đã đầu tư cải tạo ao hồ, vật tư kỹ thuật hết hơn 5 tỉ đồng. Đầu tư NTTS là 1 trong những ngành nghề chính, mang lại hiệu quả cao của công ty. Tuy nhiên, hiện nay, công ty muốn đầu tư mạnh hơn nữa cũng không giám vì trên danh nghĩa, diện tích này vẫn là của Xí nghiệp TNXP. Chúng tôi muốn xã thu hồi, cho công ty thuê lại để công ty có đầy đủ tư cách pháp nhân, “chính danh” trên diện tích này để mạnh dạn đầu tư sản xuất.
Toàn xã Hộ Độ có 91ha đất có thể NTTS và khoảng chừng ấy diện tích làm muối. Tuy nhiên, diêm nghiệp thì không thể làm quanh năm còn diện tích NTTS phần lớn đang do một số doanh nghiệp thuê nhưng không sản xuất (trong đó có hơn 19ha của công ty TNHH Phú Mỹ thuê từ năm 2001 đến nay không sử dụng) nên người dân có rất ít đai làm tư liệu sản xuất. Vì thế, buộc lòng nhiều người dân Hộ Độ phải “tha hương”, làm đủ thứ nghề bấp bênh, nhiều may rũi. Chỉ mới đây thôi, vụ tai nạn kinh hoàng tại công trường xây dựng khách sạn Sailing Tower cướp đi mạng sống của 1 người phụ nữ Hộ Độ được thuê vào lao động tại công trình đã phản ánh đầy đủ nhất cuộc sống cơ cực của nhièu người dân do không có đất sản xuất phải lên thành phố kiếm sống.
Tổ chức thuê được đất thì bỏ hoang, người dân có nhu cầu lại không có - nghịch lý này không phải chỉ riêng ở Hộ Độ mà còn xảy ra nhiều nơi trên địa bàn tỉnh ta. Chỉ riêng Xí nghiệp TNXP (nay gọi là Trung tâm hướng nghiệp và PTKT thủy sản TNXP Hà Tĩnh) tại huyện Lộc Hà, mới đây UBND tỉnh đã có quyết định thu hồi đến 145,11ha. Điều đó cho thấy, cần làm tốt hơn nữa công tác quản lý nhà nước đối với đất cấp cho các dự án, có thái độ kiên quyết thu hồi đất không sử dụng của các đơn vị, doanh nghiệp khi được cho thuê, cấp đất để đưa nguồn tài nguyên đất về đúng nguyên nghĩa, đảm bảo khai thác 1 cách hiệu quả nhất.
