Thế hệ trẻ với các giá trị truyền thống của dân tộc
Từ lâu, khi nghiên cứu về giá trị văn hóa, các nhà nghiên cứu đều khẳng định phẩm chất của con người Việt Nam, tiêu biểu là: yêu nước, đoàn kết, cần cù, anh hùng, yêu gia đình/làng xóm, hiếu học… Đó là các giá trị được đúc kết từ hàng nghìn năm, cần được tiếp tục gìn giữ và phát huy. Đặc biệt, thế hệ trẻ phải có ý thức gìn giữ, đúc kết thành giá trị của bản thân.
 |
Tuổi trẻ Hà Tĩnh chung tay xây dựng Trường Sa. Ảnh tư liệu |
Tuy vậy, đối với thế hệ trẻ, nếu không trải qua khó khăn, thử thách, có thể làm cho một bộ phận thiếu trân trọng những gì mình đang có. Đó là nguyên nhân dẫn đến tư tưởng cực đoan khi nhìn nhận đời sống xã hội, thiếu ý thức tự tu dưỡng, dễ buông xuôi trước cám dỗ, thậm chí còn “đại ngôn” xét lại lịch sử một cách thiên kiến. Đây là những vấn đề mà các tổ chức xã hội, gia đình cần quan tâm để tác động, điều chỉnh.
Thế hệ trẻ với thời đại
Khoa học và công nghệ đã kéo các quốc gia xích lại gần nhau trong xu thế “cần nhau” để phát triển. Điều đó hình thành nên các giá trị, phẩm chất tích cực, tiến bộ của thời đại mà thế hệ trẻ phải học tập, tiếp thu như: năng động, dân chủ, pháp quyền, nhân quyền, có khả năng hợp tác, làm việc theo nhóm, có nhiều kỹ năng trong đời sống… Nếu không tiếp nhận các giá trị đó, sớm muộn cũng tự tách mình ra khỏi xu thế phát triển và đánh mất cơ hội. Từ đó, quốc gia sẽ kém phát triển.
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu đúng về các phẩm chất đó. Chẳng hạn: năng động không có nghĩa là tùy tiện, dân chủ không có nghĩa là vô nguyên tắc, nhiều kỹ năng không có nghĩa là mẹo vặt để có lợi ích riêng...
Thế hệ trẻ với đời sống xã hội
Đó là thái độ có trách nhiệm, tinh thần hợp tác về tư tưởng, hành động để chung tay thúc đẩy đời sống xã hội ngày càng phát triển. Vấn đề này cần nhìn nhận ở hai khía cạnh: ý thức tuân thủ luật pháp; thái độ có trách nhiệm với cộng đồng, trước hết là cộng đồng mà mỗi người đang sinh sống, học tập, làm việc. Phần lớn thế hệ trẻ ngày nay ít phải lo lắng về cơm ăn, áo mặc, sống trong môi trường công nghệ phát triển, dễ tạo ra các giá trị ảo, xa rời đời sống cộng đồng, nhất là ở thành thị. Điều này đòi hỏi cấp ủy, chính quyền, tổ chức đoàn thể địa phương tuyên truyền, giáo dục, đồng thời tổ chức các hoạt động tập thể như: thể thao, văn nghệ; chung tay bảo vệ môi trường; hành hương về địa chỉ đỏ; giúp đỡ gia đình hoàn cảnh đặc biệt khó khăn…
Thế hệ trẻ với gia đình
Lê-nin đã từng nói: Cùng với dòng sữa mẹ, đứa trẻ tiếp nhận cả bầu không khí xã hội. Điều đó cho thấy, chức năng của gia đình đối với mỗi người và với xã hội. Yêu gia đình không chỉ là tình cảm mà còn là trách nhiệm, là thái độ ứng xử. Trong bối cảnh hiện nay, dưới nhiều tác động, một bộ phận thanh niên sa vào tệ nạn xã hội, tạo nên gánh nặng tâm lý, vật chất cho gia đình. Lúc này, việc đi ngược lại giá trị gia đình chính là đi ngược lại giá trị dân tộc. Cùng với các tổ chức xã hội, gia đình phải tìm ra phương pháp phù hợp để giáo dục thế hệ trẻ; phải trở thành nơi đối thoại về tư tưởng, các vấn đề trong đời sống. Đó là cách giúp mỗi người đóng góp cho xã hội và ý thức giá trị của bản thân.
Thế hệ trẻ với chính bản thân
Trách nhiệm và ý thức đối với bản thân chính là điều kiện quan trọng nhất quyết định sự thành bại trong đời sống của mỗi người. Với bản thân, giá trị cao quý nhất ấy là nhân cách. Nhân cách được cấu thành từ ý chí, trí tuệ, đạo đức, lương tâm, đấy là hành trình của sự tự tu dưỡng, không phải tự nhiên mà có. Học thuyết Nho gia từng dạy, phải tu thân trước, sau đó mới hoài bão “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Tiếc rằng, trải qua thời gian, ý thức tu thân của con người ngày càng giảm, điều đó ảnh hưởng lớn đến thế hệ trẻ.
Đối với thế hệ trẻ, một mặt phải tu dưỡng nhân cách, mặt khác phải hình thành sự tự chủ. Con người tự chủ là con người đánh giá đúng giá trị của bản thân, các vấn đề trong đời sống, từ đó ứng xử phù hợp: cái gì tiếp thu, cái gì loại trừ, bản thân sẽ phát triển theo khuynh hướng nào. Muốn vậy, thế hệ trẻ phải coi trọng giá trị đạo đức; yêu lao động; dũng cảm đối mặt khó khăn; có lí trí để tự đấu tranh, loại trừ những tư tưởng tiêu cực, nhất là các tệ nạn xã hội, lối sống thực dụng. Đó là cách mỗi người tự tiếp nhận cơ hội và khẳng định mình.
Giá trị của cộng đồng được hình thành dựa trên sự liên kết của các cá nhân. Bởi vậy, phẩm chất của giới trẻ hôm nay chính là sự định hình xã hội trong tương lai. Dĩ nhiên, để thế hệ trẻ có được những phẩm chất tốt, ngoài sự tự nỗ lực, xã hội và gia đình cần tạo dựng môi trường tích cực, lành mạnh. Trách nhiệm này đặt lên vai các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội và mỗi gia đình.
