Hãy sáng suốt trong việc chọn ngành, nghề cho tương lai

Lâu nay, với tâm lí chuộng bằng cấp, nhiều bậc phụ huynh đã mắc sai lầm khi một mực định hướng cho con theo học đại học (ĐH), hoặc cao đẳng, trong khi để ngỏ tiềm năng, cơ hội. Kết quả là sau 4, 5 năm đằng đẵng đầu tư, nhiều gia đình đã rơi vào tình cảnh dở khóc dở cười.

Đầu tư, như trời và vực

Chỉ mới tính sơ bộ, đầu tư giữa ĐH và học nghề đã khác xa nhau “một trời một vực”. Theo sinh viên (SV) Hồ Mạnh Cường (K50 khoa Sử, Đại học Vinh): “Chưa tính học phí, mỗi tháng tiền phòng trọ, điện nước, thức ăn (vì gạo mang ở nhà đi) đã phải chi đến 2 triệu đồng”.

SV này còn cho biết thêm: “Đó là còn ít. Chứ em họ em là Dương Thị Kim Anh – Học viện Ngân hàng, mỗi tháng phải 3 triệu đồng”.

Lựa chọn ngành nghề phù hợp với khả năng, sở trường và nhu cầu xã hội sẽ góp phần giúp nhiều bạn trẻ có được cơ hội việc làm tốt sau khi ra trường.
Lựa chọn ngành nghề phù hợp với khả năng, sở trường và nhu cầu xã hội sẽ góp phần giúp nhiều bạn trẻ có được cơ hội việc làm tốt sau khi ra trường.

Mỗi tháng 2 triệu đồng, tính theo chi tiêu ở TP Vinh, vậy 1 năm ít nhất phải mất 20 triệu đồng, chưa tính học phí và các khoản đi lại, điện thoại, sinh hoạt. Nhẩm tính 4 năm học ĐH, 1 SV tiêu tốn khoảng 80 triệu đồng. Nếu học ở Hà Nội, chi phí trên dưới 130 triệu đồng. Đó là chưa kể những SV học 5 năm, chi phí sẽ cao hơn nhiều.

Trong khi đó, số em học nghề lại có chi phí thấp hơn rất nhiều. Học viên Nguyễn Văn Xuân Phúc (Lớp K11 Trung cấp điện, Trường Cao đẳng Việt Đức) cho hay: “Chỉ còn 9 tháng nữa là em tốt nghiệp, chi phí 1 năm qua cũng không tốn kém mấy. Em đi về được nên mỗi tháng hết 500.000 đồng. Những bạn ở lại, thuê trọ thì hết khoảng 1-1,2 triệu đồng/tháng”.

Ngoài chi phí, đầu tư học ĐH còn phải tính đến yếu tố thời gian. Bình quân thời gian học ĐH 4-5 năm, nếu 1 học sinh học đúng tuổi phải đến 22-23 tuổi mới tốt nghiệp ĐH. Trong lúc đó, học nghề, tối đa đến 20 tuổi đã tốt nghiệp. Đó là chưa kể 4-5 năm học ĐH, người học còn phải “căng” ra để theo kịp chương trình, khác hẳn với độ căng trong 2 năm của học nghề chuyên nghiệp. Vậy kết quả ra sao?

Chênh lệch nghề

Rất nhiều SV sau khi tốt nghiệp ĐH tìm được việc làm, thu nhập ổn định; song, số không xin được việc làm hoặc có việc nhưng không đúng chuyên ngành đào tạo, thu nhập bấp bênh không phải là nhỏ. Anh Trần Văn X. (Thạch Lạc - Thạch Hà), tốt nghiệp ĐH Sư phạm Huế năm 2011 với tấm bằng loại khá, đã gửi hồ sơ nhiều nơi nhưng đến nay vẫn chưa có việc làm.

Bà Trần Thị H. mẹ của X. chia sẻ: “Chồng mất sớm, tôi bấm bụng nuôi con ăn học. Ai ngờ, ra trường không có việc làm. Nợ phục vụ học tập và chi phí đi lại đã lên 60 triệu đồng, phải trả tiền lãi hàng tháng, vất vả lắm”.

Trái ngược với anh X., anh Trần Tuấn Vũ cùng xóm (SN 1992) hiện đã tự chủ trong công việc bằng nghề cơ khí, chuyên làm mái tôn, lợp trần nhà, làm khung cửa… Anh Vũ cho biết: “Tốt nghiệp trung cấp cơ khí Trường Cao đẳng Nghề Việt Đức, em vào làm việc cho một xưởng cơ khí trong xã để tích lũy kinh nghiệm. Giờ thì em đã tự tin với tay nghề của mình. Khách hàng ngày càng tăng nên công việc khá nhiều. Trừ các khoản chi phí, mỗi tháng, em thu nhập khoảng 6-7 triệu đồng”.

Anh Nguyễn Văn Thanh (xóm 10 - Thạch Hương, Thạch Hà) một “tay kéo” ở Salon Nguyễn Sơn (TP Vinh) chia sẻ: “Sau khi học phổ thông, nhà chỉ có 3 mẹ con nên em quyết định theo học nghề tóc. Học xong thì làm việc ngay tại Salon, không lo ăn ở, đi lại. Khách đến nhiều nên khá tất bật”.

Anh cũng cho hay, với khoản thu nhập từ nghề tóc bấy lâu, anh vừa xây mới cho mẹ căn nhà trên 100 triệu đồng. Xã hội càng phát triển, con người càng có nhiều nhu cầu, do đó, người học nghề thường không khó khăn để tự tìm việc, trong khi khả năng này của nhiều SV tốt nghiệp ĐH là không thể.

Lời kết

Dẫu biết “mọi sự so sánh đều khập khiễng”, thế nhưng, có một thực tế là: hiện nay, ở nước ta đang có sự bất cập rất lớn giữa đào tạo với sử dụng nguồn nhân lực. Bài học nhãn tiền về thực trạng “thừa thầy, thiếu thợ”, đầu tư “đầu vào” cao, song cơ hội tìm việc và thu nhập thấp… vẫn còn đó.

GS Hoàng Tụy, người tâm huyết với giáo dục nước nhà đã thẳng thắn bày tỏ: “Lẽ ra, một bộ phận SV theo học ĐH phải chuyển sang học nghề để phù hợp và đem lại lợi ích cao hơn cho xã hội”. Mong rằng, với sự tỉnh táo, mỗi học sinh và các gia đình sẽ cân nhắc, lựa chọn đúng ngành học, trường học, loại hình đào tạo phù hợp. Bởi, suy cho cùng, bất kỳ sự “đầu tư” nào cũng cần tính đến “lợi nhuận”.

Sự khác biệt về nghề giữa người học ĐH và học nghề cơ bản nằm ở chỗ, học nghề giúp người học có “nghề” cầm tay, còn ĐH thì chưa hẳn. Ngoài ra, việc có “nghề” hay không còn phụ thuộc nhu cầu xã hội. Vì những lí do này nên nhiều SV ra trường, nhất là SV lĩnh vực KHXH&NV bối rối không biết tìm nghề gì cho phù hợp. Bi đát hơn, trường hợp không tìm được nghề lại phải tự đào tạo những nghề phổ thông như: thợ xây, bốc vác, thợ mộc…

Lựa chọn ngành nghề phù hợp với khả năng, sở trường và nhu cầu xã hội sẽ góp phần giúp nhiều bạn trẻ có được cơ hội việc làm tốt sau khi ra trường.

Đọc thêm

Tin mới Emagazine Truyền hình Podcast