Quả đúng như thế, ở thời kỳ nào, cấp học nào học sinh và giáo viên cũng đều cần có và phải có sách tham khảo. Với giáo viên, sách tham khảo góp phần giúp người thầy có thêm kinh nghiệm, học tập được nhiều cách dạy, những phương pháp giải các bài toán mới để từ đó truyền thụ cho học sinh một cách dễ dàng hơn. Tương tự, sách tham khảo cũng không thể thiếu trong việc học của học sinh. Vì ở đó các em có điều kiện làm thêm các bài tập mới, bài tập nâng cao…mà trong nội dung hạn hẹp của chương trình sách giáo khoa chưa có điều kiện đề cập đến…
Ngay giữa tháng 7, thị trường sách tham khảo đã thật sự sôi động. Dạo qua một số nhà sách lớn ở đường Phan Đình Phùng (TP Hà Tĩnh) và một số nhà sách nhỏ ở các huyện lân cận, chúng tôi nhận thấy, sách tham khảo dành cho giáo viên và học sinh ở các cấp học khá phong phú và đa dạng hơn so với nhiều năm trước.
Nhưng phong phú nhất vẫn là các loại sách tham khảo dành cho khối THPT. Điều này cũng dễ hiểu vì đây là bậc học có tính chất vô cùng quan trọng với mỗi học sinh. Hơn nữa vì các em cũng có ý thức hơn rất nhiều trong việc sử dụng sách tham khảo so với các học sinh ở những bậc học khác. Chính vì thế, để đáp ứng nhu cầu thiết thực của học sinh nên hầu hết sách tham khảo cho bậc học này khá đầy đủ ở tất cả các môn học. Đặc biệt, từ khi Bộ GD -ĐT ban hành Quy chế thi trắc nghiệm ở các môn khoa học tự nhiên, lượng sách tham khảo cho lĩnh vực học này tăng lên đáng kể. Đối với những môn học thuộc khoa học xã hội và nhân văn, thường là các sách hướng dẫn học sinh làm bài thi tự luận, rèn luyện kỹ năng diễn đạt.
Qua tham khảo ý kiến một số học sinh trường THPT Phan Đình Phùng chúng tôi được biết, sách tham khảo năm nay nhiều hơn mọi năm, chất lượng của từng cuốn sách cũng được nâng cao hơn. Và các em cũng cho rằng sách tham khảo đã hỗ trợ học sinh rất nhiều trong việc học tập; Tăng cường khả năng tự học ở nhà, giảm bớt việc phải tham gia các buổi học thêm ngoài giờ. Từ đó, mỗi học sinh đều có sự tích luỹ và nâng cao được kiến thức cũng như phương pháp học tập ở nhiều môn học. Tất nhiên, đây chỉ đúng với những học sinh biết lựa chọn những loại sách tham khảo phù hợp với năng lực của mình. Bởi có một thực tế đang diễn ra ngày càng nhiều trong học sinh hiện nay -quá lạm dụng sách tham khảo. Xuất phát từ mong muốn con cái được học hành đầy đủ, có tương lai tốt đẹp, nhiều bậc phụ huynh đã không ngại bỏ ra tiền trăm, thậm chí là tiền triệu để mua sách tham khảo cho con mà không biết rằng loại sách nào mới phù hợp với con mình. Hệ quả dẫn đến là học sinh khi đọc đề bài đều không chịu suy nghĩ tìm tòi cách làm mà chỉ chăm chú tra sách tham khảo để tìm đáp số… Chính vì thế, việc lựa chọn sách tham khảo đối với mỗi học sinh hiện nay vừa khó vừa dễ. Dễ vì có nhiều loại sách ở hầu hết các môn học của nhiều tác giả ở nhiều nhà xuất bản khác nhau từ trong Nam, ngoài Bắc. Tuy nhiên lại khó vì không thể dễ dàng để tìm cho mình được loại sách phù hợp. Vì có những loại sách đã làm sẵn đáp án, đó là chưa kể nhiều cuốn có nội dung trùng lặp với nhau hoặc "na ná" như nhau. Nên chuyện một học sinh đi 1 buổi ở nhà sách mới tìm được vài cuốn ưng ý là chuyện bình thường dù sách được bày bán la liệt. Điều này thiết nghĩ, trước khi mua sách tham khảo, học sinh và phụ huynh nên tham khảo ý kiến của các thầy, cô giáo, hoặc các anh chị đi trước để có thể lựa chọn loại sách phù hợp. Như thế không những có ích cho việc học của các em mà còn tiết kiệm được một khoản tiền kha khá trong chi tiêu của gia đình.
Bên cạnh chất lượng, giá cả của các loại sách tham khảo hiện nay cũng là chuyện cần bàn đến. Theo chủ của một nhà sách ở huyện Cẩm Xuyên, năm nay giá sách tham khảo tăng khá đều so với năm ngoái, thông thường dao động từ 5 - 10%. Tính ra mỗi cuốn sách tham khảo hiện nay có giá từ 20 - 50 ngàn đồng, cá biệt có cuốn hơn 50.000 đồng hoặc gần 100.000 đồng. Giá tiền này không cao so với những học sinh thành phố, con nhà khá giả. Nhưng đây lại là số tiền không nhỏ với những học sinh nông thôn ở nhiều vùng quê khác nhau trong tỉnh ta. Do đó, mỗi năm học mới đến, học sinh nông thôn chỉ có thể chuẩn bị cho mình bộ sách giáo khoa và một số đồ dùng học tập cần thiết khác. Hầu hết sách tham khao còn khá ít ỏi trong mỗi tủ sách của các em. Xuất phát từ mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục nên từ đầu năm học mới các nhà sách đã tiến hành giảm giá cho sách giáo khoa và sách tham khảo (thường là giảm từ 5%-10% như tại nhà sách Phan Đình Phùng từ ngày 20.7- 20.8 đã tiến hành giảm giá từ 10%-15% cho sách tham khảo các loại). Đây là thuận lợi để các học sinh ở vùng nông thôn có điều kiện hơn trong việc tiếp cận và sử dụng sách tham khảo.
Thiết nghĩ, để sách tham khảo có ý nghĩa với học sinh, mỗi nhà trường, mỗi phụ huynh cần có sự quan tâm, tư vấn cho các em trong việc lựa chọn sách. Ngoài ra, các nhà trường cũng nên xây dựng các tủ sách tham khảo để giúp các em học sinh nghèo, học sinh ở các vùng khó khăn có điều kiện học tập tốt nhất. Thật vui và ý nghĩa nếu như tất cả học sinh ở mọi miền đều được tiếp cận với sách nói chung và sách tham khảo nói riêng để việc học tập của các em đạt kết quả cao hơn.
