Cống Đức Xá và kênh trục sông Nghèn: "Giải khát” cho hàng ngàn ha đất sản xuất nông nghiệp

Ngày 16/12, Dự án cống Đức Xá và hệ thống kênh trục sông Nghèn chính thức được khởi công cũng là lúc ước mơ ngàn đời của người dân vùng hạ Can Lộc (nay thuộc huyện Lộc Hà) về nguồn nước ngọt sông Nghèn phục vụ sản xuất và sinh hoạt dần trở thành hiện thực.

Được xây dựng từ giữa thập niên 70 của thế kỷ trước, cống Đức Xá (xã Bùi Xá, huyện Đức Thọ) không chỉ làm nhiệm vụ lấy nước từ sông La bổ sung cho sông Nghèn để phục vụ tưới cho 12.183 ha đất canh tác mà còn là trợ thủ đắc lực trong việc đảm bảo an toàn cho tuyến đê La Giang trong mùa mưa lũ.

Kể từ năm 1988, sau khi xuất hiện lỗ rò mang cống ở cao trình +5,5m, cống Đức Xá dần trở thành nỗi lo khi mùa mưa bão về. Từ năm 1994, hệ thống đóng mở được thay thế 2 bản cửa thép vận hành bằng tời 5 tấn (thủ công). Sau đó không lâu, cống Đức Xá được vận hành bằng tời điện 10 tấn nhưng vẫn không đáp ứng yêu cầu tiêu thoát nước trong mùa mưa lũ. Đến nay, khi tuyến đê La Giang được nâng cấp mở rộng thì chiều ngang của cống đã ngắn hơn nhiều so với mặt cắt đê và dễ gây mất ổn định khi gặp lũ lớn.

Sau khi cống mới hoàn thành, cống Đức Xá hiện nay sẽ bị hoành triệt
Sau khi cống mới hoàn thành, cống Đức Xá hiện nay sẽ bị hoành triệt

Để đảm bảo an toàn cho công trình cũng như việc lấy nước từ sông La, từ năm 2005, Sở NN&PTNT đã tham mưu để UBND tỉnh Hà Tĩnh trình Bộ NN&PTNT cho phép đầu tư nâng cấp cống Đức Xá. Sau nhiều năm giơ lên đặt xuống, bàn đi tính lại, cuối cùng dự án được quyết định đầu tư bằng việc hoành triệt cống hiện nay và xây thêm cống mới (công trình cấp II)

Thế nhưng, khi Tổng Công ty tư vấn Xây dựng Thủy lợi Việt Nam (HEC) bắt tay vào thiết kế kỹ thuật, các chuyên gia đầu ngành thủy lợi Hà Tĩnh vẫn chưa hết băn khoăn trong việc ấn định vị trí tuyến cống. Trên cơ sở tính toán thủy lực mạng lưới sông, tần suất đảm bảo hỗ trợ tưới, ảnh hưởng mặt bằng, đơn vị tư vấn kiến nghị chọn quy mô cống Đức Xá mới gồm 2 cửa (mỗi cửa có kích thước 6x6m) và vị trí đặt cống theo phương án tuyến 3 (cách tuyến lập dự án 100m và cách cống hiện nay 200m về phía thượng lưu).

Theo thiết kế được duyệt, phần thân cống có cao độ -1,7m, dài 36m với kết cấu bê tông cốt thép (BTCT). Đầu cống phía sông bố trí rãnh phai sửa chữa và cửa van, cầu công tác và dàn đóng mở bằng BTCT. Đỉnh cống đắp đất cao bằng đỉnh đê La Giang ở cao trình 8,8 m, rộng 6 m. Đầu cống phía đồng bố trí rãnh phai sửa chữa; cửa van phẳng bằng thép, đóng mở bằng máy vít chạy điện. Nền cống được xử lý bằng cừ thép và cọc BTCT. Bể tiêu năng phía sông và phía đồng cùng có chiều dài 15 m, cao trình đáy -2,8m với kết cấu bằng BTCT.

Ngoài phần thân cống, dự án còn xây dựng các tuyến kênh dẫn phía sông và kênh dẫn phía đồng bằng BTCT, mặt cắt ngang dạng hình chữ nhật có cao trình đáy kênh là -2,25m và bề rộng đáy kênh là 22m. Tổng mức đầu tư của dự án là 33 tỷ đồng.

Để đảm bảo tiến độ đề ra, chủ đầu tư đưa ra giải pháp lập phương án thi công chi tiết đến từng ngày và yêu cầu đơn vị thi công làm 3 ca liên tục trong suốt 5 tháng ròng kể cả trong điều kiện thời tiết bất lợi nhất. Mong muốn lớn nhất hiện nay của BQL dự án là đề nghị UBND huyện Đức Thọ tập trung chỉ đạo chính quyền địa phương tạo điều kiện thuận lợi trong việc GPMB với 2 hộ dân xã Bùi Xá (sống phía trong đê La Giang) và hơn 10 ngàn m2 đất nông nghiệp (cả trong và ngoài) để làm bãi tập kết vật liệu; đồng thời đảm bảo an ninh trật tự trong quá trình thi công dự án.

Kỹ sư Nguyễn Xuân Hành – Trưởng Ban quản lý các dự án XDCB ngành NN&PTNT (Sở NN&PTNT Hà Tĩnh) cho biết, theo kế hoạch mà Bộ NN&PTNT và UBND tỉnh Hà Tĩnh đặt ra thì sau 5 tháng kể từ khi khởi công, cống Đức Xá phải hoàn thành phần cống qua đê nhằm vượt lũ tiểu mãn năm 2011 và đến ngày 30/6/2011 thì tiến hành tất công. Đây là yêu cầu hết sức nặng nề khi công trình phải đào 96,5 ngàn m3 đất, đắp 47 ngàn m3 đất, đổ 9.750 m3 bê tông, lát 2.400 m3 đá, đặc biệt hơn cả là phải xử lý đóng cọc móng trên nền địa chất phức tạp (đất mềm yếu).

Cũng theo kỹ sư Hành, sau lễ khởi công giai đoạn 1, cùng với tăng cường chỉ đạo, đốc thúc nhà thầu thi công cống Đức Xá thực hiện đúng tiến độ đề ra, chủ đầu tư tiếp tục chỉ đạo đơn vị tư vấn trình duyệt thiết kế kỹ thuật hệ thống kênh trục, đồng thời xúc tiến các phần việc liên quan để khởi công tiếp giai đoạn 2 của Dự án Hệ thống kênh trục sông Nghèn.

“Trong quá trình thi công cống Đức Xá mới thì cống cũ hiện nay vẫn làm nhiệm vụ lấy nước tưới, phục vụ giao thông thủy. Sau khi cống mới hoàn thành và đảm nhận nhiệm vụ thì tiến hành hoành triệt cống cũ”, kỹ sư Hành nhấn mạnh.

Đọc thêm

Tin mới Emagazine Truyền hình Podcast