Ngày 10/9/1965, hàng loạt máy bay phản lực Mỹ từ vùng biển Nghệ Tĩnh lao thẳng vào Nhà máy điện Vinh rồi càn qua vùng đất Xuân Viên, dội bom, nã đạn liên tục hòng san phẳng các cứ điểm trọng yếu trên địa bàn huyện. Pháo cao xạ của bộ đội ta bắn quyết liệt làm 1 máy bay B52 của Mỹ bốc cháy rực trời. Lúc này, viên phi công Mỹ là Trung tá Diuyn Rive bật dù nhảy ra ngoài theo hướng máy bay rơi rồi lẩn trốn hàng giờ trong đồng lúa mênh mông. Lúc ấy, xã đội phó Trần Thái Quát mới 22 tuổi, tay lăm lăm khẩu súng K44, băng đồng, lội ruộng bắt sống tên phi công dẫn giải về Huyện đội.
 |
| Ông Trần Thái Quát bên những kỷ vật còn lưu giữ sau 50 năm |
Mặc dù tuổi đã cao nhưng câu chuyện bắt sống giặc lái xẩy ra gần nửa thế kỷ, ông vẫn nhớ như in. Vào khoảng 12h trưa 10/9/1965, trong lúc đang ngồi bàn việc nhà nông thời chiến ở văn phòng HTX thì ông Quát nghe có tiếng máy bay gầm rú. Ông vội chạy ra ngoài xem xét tình hình. Bỗng từ xa, 6 chiếc máy bay của giặc Mỹ thả bom, nã đạn dữ dội làm rung chuyển cả bầu trời. Vừa lúc này, 1 chiếc B52 của giặc trúng đạn bốc cháy dữ dội đang lao đầu về hướng thôn Nam Viên.
Phát hiện 1 chiếc dù màu đỏ bay theo hướng máy bay cùng một tên lính Mỹ từ từ hạ xuống phía cánh đồng Cồn Dâm, nhanh như cắt, ông Quát xách khẩu K44 và 20 viên đạn, rồi nhằm hướng chiếc máy bay rơi chạy tới. Lúc đến gần cầu Đồng Ba thì thấy xuất hiện thêm 4 chiếc trực thăng và 2 chiếc máy bay AD6 hình thành 3 tầng bay, quần đi, đảo lại để tìm kiếm phi công chiếc máy bay B52 bị rơi. Với bản lĩnh, kinh nghiệm của người lính, không sợ hiểm nguy, quyết tâm bắt sống giặc lái đã giúp ông tránh được sự phát hiện của 3 tầng máy bay địch.
Chạy đuổi theo khoảng 3 km thì ông tiếp cận được chiếc dù màu đỏ trải rộng ngay giữa cánh đồng, nhưng không thấy tên phi công Mỹ. Lúc đó đã 15h chiều. Ông tiếp tục tìm và phát hiện viên phi công đang ẩn nấp giữa cánh đồng lúa. Ông Quát tiến lại gần rồi giơ súng bắn 2 phát cảnh cáo. Viên phi công cao lớn, mặt mũi lấm lem bùn giơ 2 tay đứng dậy cất tiếng chào “Hello”. Ngay tức khắc, ông rút chiếc thắt lưng màu trắng trên người trói chặt 2 tay tên phi công (hiện chiếc thắt lưng này đang được trưng bày tại Bảo tàng Quân khu 4).
Trong khi đó, trên bầu trời, máy bay địch lại tiếp tục càn quét. Giữa cánh đồng mênh mông, nguy hiểm, ông Quát ra hiệu cho tên phi công nằm xuống để trốn máy bay và giúp hắn bắt hàng trăm con đỉa bám khắp người.
Đến khoảng 17h, khi ngớt tiếng máy bay, ông Quát gọi thêm một đồng đội rồi cùng dẫn giải tên phi công về giao cho Huyện đội.
Chiến công bắt sống phi công Mỹ - Trung tá Diuyn Rive của ông Trần Thái Quát nhanh chóng được lan truyền khắp các chiến trường cả nước.
