Những con số “biết nói”…
Theo số liệu của Quỹ Dân số Liên hợp quốc, hiện có hơn 500 triệu trẻ em gái đang sinh sống tại các nước đang phát triển. Trong số đó có hàng triệu bé gái phải lập gia đình khi còn nhỏ tuổi; phải mang thai và sinh con khi các em chưa thực sự trưởng thành về mặt thể chất, tình cảm và chưa đủ trưởng thành về mặt xã hội để sẵn sàng làm mẹ. Cứ 3 nữ thanh niên trong độ tuổi từ 20 - 24 thì có 1 người kết hôn trước 18 tuổi. Nếu xu hướng hiện nay không được cải thiện, thì đến năm 2020 sẽ có 142 triệu trẻ em gái kết hôn trước khi bước sang tuổi 18.
 |
| Các thành viên CLB tiền hôn nhân phường Đức Thuận (TX Hồng Lĩnh) tìm hiểu về SKSS vị thành niên. |
Đáng lưu tâm là các biến chứng khi mang thai và khi sinh là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ cho các em gái tuổi từ 15-19. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ thương tật và tử vong do nạo thai không an toàn ở trẻ em gái VTN và nữ thanh niên trẻ cao; ước tính năm 2008, số ca nạo thai không an toàn ở VTN trong độ tuổi từ 15-19 tại các nước đang phát triển là khoảng 3 triệu ca; thai chết lưu và tử vong sơ sinh chiếm hơn 50% các ca sinh của các bà mẹ dưới 20 tuổi so với những bà mẹ từ 20-29 tuổi…
Theo thống kê của Hội KHHGĐ Việt Nam, trung bình mỗi năm, cả nước có khoảng 300 ngàn ca nạo hút thai ở độ tuổi 15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên. Còn theo Tổng cục DS-KHHGĐ, mặc dù tỷ lệ nạo phá thai ở Việt Nam trong 10 năm trở lại đây giảm, nhưng tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ VTN, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng, chiếm hơn 20% các trường hợp nạo phá thai.
Các kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, độ tuổi quan hệ tình dục lần đầu ở VTN Việt Nam ngày càng sớm. Tuy nhiên, kiến thức của VTN về phòng tránh thai, HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác vẫn còn rất hạn chế - chỉ có khoảng 20,7% sử dụng biện pháp tránh thai trong lần quan hệ tình dục đầu tiên. Việt Nam là nước có tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi VTN cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới. Đây không chỉ là một gánh nặng, thách thức lớn cho công tác dân số nước ta mà đáng lưu tâm hơn là nó để lại những hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước.
Nằm trong bối cảnh chung, Hà Tĩnh là một tỉnh có số VTN mang thai, nạo phá thai cao, thậm chí cao hơn mức trung bình chung của cả nước. Theo số liệu của Trung tâm MSI (Marie Stopes International) Hà Tĩnh, năm 2012, có 490 ca nạo phá thai là VTN, thanh niên (chiếm 33%), 6 tháng đầu năm 2013, Trung tâm thực hiện 263 ca nạo phá thai là VTN, thanh niên, chiếm 30% tổng số ca nạo phá thai được thực hiện tại đây. Con số này chỉ mang tính chất tương đối so với thực tế đang diễn ra trên địa bàn. Điều đáng lưu ý, đây mới chỉ là thống kê từ Trung tâm MSI còn số liệu từ Trung tâm CSSKSS, các bệnh viện, phòng khám tư thì chưa thống kê được…
Lời cảnh tỉnh không bao giờ cũ!
Trước những con số “biết nói” về mang thai ở tuổi VTN, thanh niên, từ năm 2009 đến nay, Hà Tĩnh đã và đang triển khai mô hình “Tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân”. Hiện, mô hình được triển khai trên địa bàn 25 xã của 6 huyện: Hương Sơn, Hương Khê, Đức Thọ, TX Hồng Lĩnh, Thạch Hà, Can Lộc. Từ khi ra đời đến nay, mô hình đã cho ra đời hàng chục câu lạc bộ tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân với hàng ngàn thanh niên thành viên, đã chăm sóc sức khỏe, tư vấn cho hàng trăm ngàn lượt người. Hoạt động này đã nâng cao nhận thức cho thanh niên, VTN và đặc biệt là nâng cao kỹ năng trong việc CSSKSS/KHHGĐ cho các đối tượng chuẩn bị kết hôn, đồng thời làm giảm tỷ lệ sinh con dị tật, mắc các bệnh chuyển hóa bẩm sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số.
Ở một số quốc gia trên thế giới, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân đã được luật hóa. Theo nhiều chuyên gia dân số, Việt Nam cũng nên luật hóa lĩnh vực này nhằm thúc đẩy hành vi sống có trách nhiệm của thanh niên, đặc biệt là những người chuẩn bị xây dựng gia đình.
Ông Đường Công Lự - Chi cục trưởng Chi cục DS/KHHGĐ tỉnh nhấn mạnh: “Ngày Dân số thế giới năm nay đưa ra thông điệp chính và hành động toàn cầu nhằm mục đích đầu tư nhiều hơn vào trẻ em gái vì lợi ích của chính các em. Các em gái được học hành và khỏe mạnh sẽ có nhiều cơ hội để phát huy hết tiềm năng của mình đồng thời sẽ có nhiều cơ hội để nhận các quyền mà mình được hưởng. Các em phải được giáo dục để kết hôn đúng độ tuổi pháp luật quy định, không xây dựng gia đình quá sớm, kết hôn khi đã có đủ những yếu tố cơ bản để có thể sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh. Đây cũng là dịp nhắc nhở các cấp, ngành, đoàn thể và đặc biệt là các gia đình có những hành động cụ thể, thực hiện các giải pháp để ngăn ngừa mang thai ở tuổi VTN, góp phần nâng cao chất lượng dân số”.
