Tết Hàn thực bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng ở Việt Nam, phong tục cúng bánh trôi bánh chay vào ngày 3/3 âm lịch chỉ nhằm hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công ơn của những người đã khuất trong gia đình. Mâm cúng thường có 2 loại bánh trôi và bánh chay.
Nếu như trước đây, bánh chỉ có màu trắng của bột nếp thì ngày nay, người nội trợ thường sáng tạo, dùng các màu thực phẩm như gấc, bột ca cao, lá cẩm, hoa đậu biếc... để tạo sắc màu và hương vị mới cho bánh.
Bột nếp và màu từ gấc được dùng để tạo ra thành phẩm bánh màu đỏ...
Bột ca cao trộn với bột nếp sẽ tạo ra bánh có màu nâu đất, đồng thời tạo thêm hương vị mới cho người thưởng thức...
Bánh sau khi nặn xong sẽ được cho vào nồi luộc, sau khi bánh nổi thì vớt ra đĩa (đối với bánh trôi) và múc vào bát (đối với bánh chay).
Bánh trôi thành phẩm có thể rắc thêm vừng hoặc dừa tuỳ sở thích để tạo thêm hương vị và dâng lên ban thờ cúng tổ tiên. Ở Hà Tĩnh, phần lớn những người cúng Hàn Thực là người Bắc vào sinh sống hoặc là những người có thời gian dài sống ở miền Bắc...
