Biển và tình yêu không bờ bến của Xuân Diệu

(Baohatinh.vn) - Ngày ấy, tôi mới chỉ học đến lớp 7, khoảng lớp 9 bây giờ, chưa có khái niệm về tình yêu nam nữ, vậy nhưng, tình cờ đọc bài thơ Biển của Xuân Diệu được chép trong sổ tay văn học của chị gái, tôi đã rất thích, lẩm nhẩm đọc và thuộc làu, đến giờ vẫn không quên. Những dòng thơ chép bằng mực xanh theo từng khổ đều đặn trên nền giấy nâu có sức lay động, lôi cuốn:

Anh không xứng là biển xanh

Nhưng anh muốn em làm bờ cát trắng

Bờ cát dài phẳng lặng

Soi ánh nắng pha lê…

Anh không xứng là biển xanh/Nhưng anh muốn em làm bờ cát trắng... Ảnh minh họa từ internet
Anh không xứng là biển xanh/Nhưng anh muốn em làm bờ cát trắng... Ảnh minh họa từ internet

Những dòng đầu tiên mở ra với âm điệu nhẹ nhàng, du dương, gợi lên hình ảnh bờ cát, biển xanh những chiều hè lặng gió, làm liên tưởng đến bóng hình nhà thơ đang lững thững dạo gót bên bờ biển biếc. Cái vô lý lại trở thành có lý: Anh không xứng là biển xanh, nhưng anh muốn em làm bờ cát trắng. Cái không có lý là sự tự so sánh của thi sĩ với vũ trụ bao la. Nhưng tình yêu bao giờ cũng có lý riêng của nó. Chính vì vậy, ngay từ những câu mở đầu, bài thơ đã có sức mời gọi. Êm dịu, bình yên, phẳng lặng vốn là biển và bờ khi lặng gió. Nhưng không phải chỉ có thế! Sau những êm dịu, mơ màng của tâm hồn thi sĩ hòa vào Bờ đẹp đẽ cát vàng, thoai thoải hàng thông đứng, như lặng lẽ mơ màng, suốt ngàn năm bên sóng là một trạng thái khác, cung bậc khác của tâm hồn được chuyển tải trong nhịp thơ dồn dập, gấp gáp như những đợt sóng liên tiếp ào ạt vỗ bờ:

Anh xin làm sóng biếc

Hôn mãi cát vàng em

Hôn thật khẽ, thật êm

Hôn êm đềm, mãi mãi…

Nhắc đến Xuân Diệu là người ta nói đến “Ông hoàng thơ tình”. Tình yêu trong thơ ông không bao giờ nửa vời, nhợt nhạt. Kể cả khi biết rằng: Yêu là chết ở trong lòng một ít thì thi sĩ vẫn muốn đi hết tột cùng cảm xúc, muốn dâng hiến hết mình, cháy hết mình cho tình yêu. Những câu thơ như có men say khiến người đọc ngây ngất, dù chưa một lần nếm trải vị mặn mòi của muối biển tình yêu. Những điệp từ hôn, thật, mãi, cùng với các động từ mạnh: tan, nghiến, dào dạt, ào ạt… đã thức tỉnh, lôi cuốn người đọc vào trạng thái cảm xúc của tác giả, cùng hòa vào những đợt triều dâng của tâm hồn thi sĩ:

Đã hôn rồi, hôn lại

Cho đến mãi muôn đời

Đến tan cả đất trời

Anh mới thôi dào dạt

Cũng có khi ào ạt

Như nghiến nát bờ em

Là lúc triều yêu mến

Ngập sóng của ngày đêm.

Nhịp thơ là nhịp của bước sóng, không đợt nào giống đợt nào nhưng vẫn có quy luật riêng. Nó thúc giục, lay thức tâm hồn người đọc như tiếng dương cầm khi thánh thót, khi réo rắt vang lên giữa bao bộn bề khó nhọc và lo toan của cuộc sống, ngân vọng mãi khiến cho người ta không thể dửng dưng. Những nốt nhạc tâm hồn của Xuân Diệu đã khơi dậy trong tâm hồn con người, nhất là những đôi lứa đang yêu khát khao tình yêu, khát khao cuộc sống, muốn được bay bổng, lâng lâng trong trạng thái của sóng và bờ, dẫu nó thật vô hình vì chỉ là trường liên tưởng:

Anh không xứng là biển xanh

Nhưng cũng xin làm bể biếc

Để hát mãi bên ghềnh

Một tình chung không hết

Để mỗi khi bọt tung trắng xóa

Và gió về bay tỏa nơi nơi

Như hôn mãi ngàn năm không thỏa

Bởi yêu bờ lắm lắm, em ơi!

Những câu thơ cuối cùng, tác giả lặp lại cách ví von mở đầu: Anh không xứng là biển xanh. Nhưng một bất ngờ mới trong cách nói của nhà thơ khác hẳn với ban đầu: Nhưng cũng xin làm bể biếc! Đó là một sự khẳng định tình yêu không giới hạn, không bao giờ vơi cạn của nhà thơ với cuộc đời. Lần này, tác giả không nhắc đến nhân vật trữ tình em nữa. Hình như với nhà thơ, được tan hết mình, được dào dạt, được hát mãi bên ghềnh, được hôn mãi ngàn năm không thỏa, tức là được sống và được yêu giữa cuộc đời này đã là quá đủ hạnh phúc nên dù em có là bờ cát trắng hay không thì anh vẫn mãi như con sóng vỗ bờ, không ngừng nghỉ, không mệt mỏi, không biết đến bạc đầu. Cũng như nhiều bài thơ tình khác, kết thúc bài thơ là một tiếng gọi, hô ngữ từ được cất lên từ trái tim trĩu nặng tình yêu và chất chứa niềm vui sống của nhà thơ: Bởi yêu bờ lắm lắm, em ơi!

Xuân Diệu đã đi xa cách đây 30 năm nhưng những câu thơ của ông như sóng biển ngàn năm vẫn vỗ, vẫn dội vào tâm hồn ta, lay thức trái tim những người đang sống một tình yêu con người, tình yêu cuộc sống, tình yêu lứa đôi, giúp ta hiểu hơn giá trị của tình yêu, giá trị của cuộc sống. Như biển xanh, chắc nơi thế giới xa xôi, linh hồn ông vẫn “bay tỏa nơi nơi” để thấm sâu hơn những mặn mòi của biển cả và lắng nghe tiếng gió vi vu, tiếng sóng dạt dào của thiên nhiên.

Đọc thêm

Tin mới Emagazine Truyền hình Podcast