Dòng họ Nguyễn Trí xuất hiện khá sớm trên vùng đất Hoan Châu. Các vị thủy tổ của dòng họ này về định cư ở làng Đan Chế, nay thuộc xã Thạch Long, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh vào những năm đầu thế kỷ XV. Đây là dòng họ nổi danh với những vị khoa bảng, những danh thần võ tướng có công phò vua giúp nước, được triều đình nhà Lê vinh phong chức tước ban sắc để ghi danh công trạng đối với quê hương đất nước, tiêu biểu như, Nguyễn Trí Thể, Nguyễn Trí Trạch, Nguyễn Trí Bích...
 |
| Đạo sắc Cảnh Trị |
Hiện nay, tại nhà thờ dòng họ Nguyễn Trí còn lưu giữ được 7 đạo sắc phong thời Lê vinh phong công trạng và chức tước cho Nguyễn Trí Thể, Nguyễn Trí Trạch và Nguyễn Trí Bích; trong đó có 4 đạo sắc phong được triều đình nhà Lê ban phong chức tước nhiều lần cho Nguyễn Trí Thể, giữ các chức như, Hồng Lô Tự Khanh, Hữu thị lang Bộ binh, Tả thị lang Bộ Lễ, Thái thượng tự Thiếu Khanh, Bồi tụng phong tước tử, làm quan đến hàm Tam phẩm triều Lê, trong đó có đạo sắc phong cổ nhất dưới triều vua Lê Huyền Tông (1662-1671), thuộc niên hiệu Cảnh Trị năm thứ 8 (1670).
 |
| Sắc Cảnh Trị là nguồn tư liệu Hán nôm cổ, đặc biệt quý hiếm |
Còn lại 3 đạo sắc phong dưới triều vua Lê Hy Tông (1675-1705), thuộc niên hiệu Vĩnh Trị năm thứ 4(1679), niên hiệu Chính Hòa năm thứ 4 (1683) và năm thứ 8 (1687), dưới triều vua Lê Dụ Tông (1705-1729), niên hiệu Vĩnh Thịnh năm thứ 4 (1708) và năm thứ 11 (1715), dưới triều vua Lê Hiển Tông (1740-1786) thuộc niên hiệu Cảnh Hưng năm thứ 41 (1781) và năm thứ 44 (1784). Nội dung phong chức cho Nguyễn Trí Trạch làm tri phủ Diễn Châu và Nguyễn Trí Bích chức Thiên Hộ kiệt trung tướng quân có công theo chúa Trịnh Sâm (1767-1782) đánh giặc ở xứ Thuận Hóa, nay thuộc địa giới tỉnh Thừa Thiên Huế.
Được biết, đây là nguồn tư liệu Hán nôm cổ, đặc biệt quý hiếm, giúp các nhà nghiên cứu lịch sử địa phương tìm hiểu thêm về thân thế, sự nghiệp đánh giặc cứu nước của các danh nhân dòng họ Nguyễn Trí nói riêng và các dòng họ nói chung ở Hà Tĩnh...
