Cách đây gần 133 năm, một trong những cuộc hành trình bằng ôtô quan trọng nhất trong lịch sử đã diễn ra, góp phần chứng minh xe hơi là phương tiện di chuyển cá nhân hữu ích và khả thi, khi chính người phát minh ra chúng vẫn còn hoài nghi về điều đó.
Phía sau tay lái trên chuyến road trip (chuyến đi xa bằng ôtô) đầu tiên trong lịch sử ấy là một người phụ nữ - bà Bertha Benz.
Chuyến road trip trên chiếc ôtô đầu tiên
Bertha Benz sinh ngày 9/5/1849 tại Pforzheim (Đức) trong một gia đình giàu có. Bà là vợ và cộng sự của Karl Benz – người phát minh ra chiếc ôtô thực thụ đầu tiên và đồng sáng lập nên hãng xe Mercedes-Benz. Họ có 5 người con, Eugen, Richard, Clara, Thilde và Ellen.
Bà Bertha Benz cùng các con năm 1883. Ảnh: Daimler AG.
Năm 1886, ông Benz giới thiệu Patent-Motorwagen – chiếc ôtô đầu tiên trên thế giới, với 3 model. Trong đó, model thứ ba (Patent-Motorwagen No.3) là mẫu xe được sản xuất với số lượng nhỏ. Xe gồm 3 bánh, sử dụng truyền động bánh sau, bánh trước lái được. Khách hàng có một số tùy chọn như kiểu thiết lập ghế ngồi hay mui xe gập/mở.
Được xem như một kỹ sư thiên tài, tuy nhiên Karl Benz lại thiếu suy nghĩ và tầm nhìn của người kinh doanh. Hầu hết việc huy động vốn và tài chính cho các dự án nghiên cứu, chế tạo đều được vợ ông – bà Bertha đảm nhiệm. Thậm chí, ban đầu Karl còn không có ý định biến ôtô thành phương tiện di chuyển phổ biến, khi quyết định không lắp đặt bình xăng cho chiếc xe mà ông tạo ra.
Tuy nhiên, Bertha Benz lại nhận thấy rõ tiềm năng của phát kiến này. Vì vậy, sáng ngày 5/8/1888, bà để lại lời nhắn ngắn gọn cho chồng trên bàn bếp rằng mình về thăm nhà ngoại, rồi cùng hai người con trai Eugen và Richard lặng lẽ khởi hành. Bertha Benz không hề nhắc với chồng việc bà sẽ đi bằng loại phương tiện nào.
Bà Bertha Benz cùng hai con trong chuyến road trip đầu tiên.
Sau khi cùng hai con đẩy chiếc Benz Patent-Motorwagen No.3 đi đủ xa khỏi nhà để Karl Benz không thức giấc, Bertha quay bánh đà kích nổ khối động cơ một xy-lanh dung tích 1.6L. Gia đình Benz sống tại Mannheim còn đích đến của ba mẹ con nằm ở Pforzheim, cách đó khoảng 90 km. Hành trình này cũng chính là chuyến đi xa đầu tiên được thực hiện bằng ôtô.
90 km thay đổi lịch sử ngành ôtô thế giới
Đây là một thử thách lớn dành cho Bertha và hai người con khi gần như chắc chắn chiếc Benz Patent-Motorwagen No.3 sẽ gặp hỏng hóc. Chiếc xe mới chỉ được phát minh ra 2 năm trước. Ba mẹ con không biết đường, thậm chí chẳng có đường sá theo đúng nghĩa đen cho họ đi.
Larry Page - người sáng lập Google với ứng dụng bản đồ nổi tiếng – còn gần một thế kỷ nữa nữa mới chào đời. Ở năm 1888, khái niệm về dịch vụ cứu hộ ôtô chưa xuất hiện. Cùng với đó, mức công suất 2,5 mã lực như một sự đảm bảo rằng chiếc Benz Patent-Motorwagen No.3 sẽ “mắc cạn” giữa lưng chừng đồi.
Dù vậy, tất cả điều ấy không đủ khiến Bertha Benz nhụt chí. Bà cùng những người con can đảm tiến về phía trước và... lạc đường.
Chiếc Benz Patent-Motorwagen No.3. Ảnh: Zenodot Verlagsgesellschaft mbH.
Sau khi xác định được đường đi, trở ngại tiếp theo dành cho bà Bertha là tìm ra nguồn nước. Động cơ của chiếc Benz Patent-Motorwagen No.3 được làm mát bằng cách đổ nước lên rồi chờ bốc hơi để giảm nhiệt. Vì vậy suốt cuộc hành trình, bà và hai người con phải liên tục tìm sông, suối hoặc mua nước từ các cửa hàng.
Dầu máy cũng được xử lý khác hiện tại. Thay vì dùng bơm đẩy dầu tuần hoàn trong động cơ, dầu được đổ vào động cơ và lượng dầu không dùng hết sẽ chảy thẳng xuống đất.
Tuy nhiên, nhiên liệu lại không phải vấn đề lớn mà Bertha Benz cần đối mặt. Xăng có thể mua dưới dạng hóa chất benzine, được bán rộng rãi thời đó. Bà đã dừng lại mua benzine tại một cửa hàng ở Wiesloch và nơi này vô tình trở thành cây xăng đầu tiên trên thế giới.
Bà Bertha Benz cùng chồng. Ảnh: Mercedes-Benz.
Thế rồi chiếc Benz Patent-Motorwagen No.3 bắt đầu gặp chuyện. Đầu tiên, một đường dẫn nhiên liệu bị nghẽn, Bertha dùng trâm cài mũ của bà để thông nó. Tiếp theo, dây đề lộ thiên cần được cách điện và thế là chiếc quần tất của bà trở thành vật hy sinh.
Khi những ngọn đồi xuất hiện, hai cậu con trai Eugen và Richard xuống đẩy xe, còn Bertha Benz cầu viện sự giúp đỡ từ bất cứ người dân nào đi qua.
Không rõ chuyến hành trình tiêu tốn chính xác bao nhiêu thời gian nhưng khi ba mẹ con tới Pforzheim, trời bắt đầu tối. Với việc khởi hành từ sáng sớm, 90 km ấy đã khiến họ mất khoảng 15 giờ đồng hồ, đạt vận tốc trung bình 6 km/h - nhanh ngang bằng... đi bộ. Sau đó, Bertha đánh điện báo cho chồng những gì vừa xảy ra.
Vài ngày sau, Bertha Benz cùng các con trở lại Mannheim bằng một tuyến đường ngắn hơn và chiếc Motorwagen No.3 không gặp thêm bất cứ trục trặc nào. Má phanh xe được Bertha nhờ một người thợ đóng giày bọc da bên ngoài để tránh bị mòn và từ ấy, lót má phanh ra đời. Lịch sử không ghi lại biểu cảm của Karl Benz khi thấy vợ mình trở về nhưng có lẽ đó là vẻ mặt đầy tự hào pha chút ngỡ ngàng.
Gia đình Benz trên ôtô năm 1894. Ảnh: Mercedes-Benz.
Không dừng ở thông điệp phụ nữ hoàn toàn có thể làm tốt mọi việc mà số đông nghĩ chỉ dành cho nam giới, chuyến road trip của Bertha Benz còn chứng tỏ rằng ôtô là công cụ hữu ích thay vì món đồ chơi cơ khí. Và chồng bà, ông Karl Benz, đã có một trong những phát minh quan trọng nhất lịch sử ngành vận tải.
Nhờ kinh nghiệm thu được sau chuyến hành trình ấy, Bertha Benz đã đề xuất những cải tiến kỹ thuật quan trọng cho ôtô như các cấp số thấp giúp xe leo dốc tốc hơn, lót má phanh giúp tăng hiệu lực phanh. Đồng thời, ngành công nghiệp ôtô mới chớm nở lúc bấy giờ cũng nhận ra tầm quan trọng của việc chạy thử nghiệm xe.
Thật khó đong đếm chính xác những gì chuyến hành trình đã đóng góp cho hãng xe ngày nay được biết đến với tên gọi Mercedes-Benz. Nhưng có một điều chắc chắn, Bertha Benz góp công không nhỏ đưa thương hiệu ngôi sao ba cánh đến thành công hiện tại.
Bà Bertha Benz năm 18 tuổi. Ảnh: Daimler AG.
Trong hồi ký năm 1925 của mình, Karl Benz viết: “Chỉ có một người sát cánh bên tôi khi chuyến tàu cuộc đời dường như đã đắm. Đó là vợ tôi. Bằng lòng can đảm và sự quyết tâm, Bertha đã giương lên cánh buồm của hy vọng”.
Bertha Benz qua đời năm 1944, hưởng thọ 95 tuổi. Ngày nay, khách du lịch có thể tới Mannheim và theo dấu bà trên chuyến hành trình lịch sử bằng các biển chỉ dẫn cắm dọc tuyến đường tưởng niệm Bertha Benz, để nhớ về một trong những con người quan trọng nhất lịch sử ngành công nghiệp ôtô thế giới.
