Bố hay nói nửa đùa, nửa thật rằng, thường đũa bếp người ta chỉ dùng một cây thôi, nhưng bố đã vót hẳn cho mẹ hai cây dài chừng bốn mươi xăng-ti-mét, to bằng ngón tay cái. Vậy mà khi vào bếp, đôi đũa mẹ cầm trên tay tưởng chừng như lúc nào cũng hao hớt, cũ cằn. Tôi luôn ấn tượng ở hai đầu nơi cây đũa bếp của mẹ. Một đầu để mẹ xới cơm, gắp mắm, nếm canh, còn đầu kia mẹ để cời than, bưng nồi, vùi nướng. Một đầu vàng óng màu tre già vững chãi, còn đầu kia lầm lũi đen đúa, lặng lẽ hao mòn.
Anh em tôi biết khôn lên cũng nhờ đôi đũa bếp của mẹ. Ngày còn bé, mỗi lần chúng tôi mắc lỗi, mẹ dạy dỗ bằng lời răn rắn và những lần dùng cây đũa bếp bét vào mông. Hằng nhớ như in những lúc mẹ nghiêm mặt, trên tay cầm đôi đũa bếp. Có roi mây, có cán chổi lông gà đó nhưng mẹ không bao giờ đụng đến, bởi mẹ sợ làm đau con, sợ lằn lưng lâu ngày mới khỏi. Điều đó, khi lớn lên chúng tôi mới hiểu. Cơ mà có một sự thật, cây đũa bếp ngày nào trên tay mẹ có lúc đã trở thành mực thước rèn cặp, uốn nắn vụng dại để ngày qua ngày, hành vi chúng tôi trở nên đứng đắn hơn...
Ngày mưa, tháng rét cùng mẹ bên bếp củi đỏ lửa, đôi đũa bếp thành ra gần gũi lạ thường. Phải chăng, do cơ địa con người, hay vì ăn bữa sớm, lo bữa mai, mà trong những tháng ngày heo may nước bạc, cơn đói bụng kéo đến vô độ, vô chừng. Những hôm lội nước chán chê, áo quần ướt sượt mà về nhà không bị mắng, lại được mẹ ưu ái cho mẻ lạc rang, củ khoai lang lùi hay miếng bánh đa nướng than… đứa nào cũng sướng khôn tả. Miệng chúng tôi hau háu, nhỏ dãi, mắt không chớp nổi khi nhìn mẹ đưa tay đảo đũa bếp trong mẻ lạc; khi mẹ lấy đũa cời những cục than nóng thành một vòng tròn lửa sáng rực để lùi khoai, nướng bánh...
Đôi đũa bếp lặng thinh bên mẹ trước những biến cố vui buồn trong cuộc sống. Khi vui, mẹ cời lửa rạng ngời, nhỏ nhẹ chuyện nọ đến chuyện kia. Lúc buồn, khóe mắt mẹ đỏ hoe, cúi gằm xuống đôi đũa bếp, chẳng nói chẳng rằng. Thời khắc ấy, không hiểu sao bản thân tôi lại cảm thấy có lỗi với mẹ vô cùng. Thường ngày, tự hào là người gần gũi và hiểu mẹ nhất, ấy vậy mà một vài giây phút lại để mẹ cô đơn; để mắt mẹ cay xè dựa dẫm bên cây đũa bếp nhỏ nhoi...
Bên cạnh gian bếp mới rộng rãi, tiện nghi hôm nay, vẫn còn đó chái bếp đun củi nho nhỏ mà chúng tôi xây cất lại cho mẹ. Mẹ giờ già nua, chân yếu tay mềm, thế mà mỗi khi khỏe mạnh, mẹ lại cầm đôi đũa bếp nhóm lửa, cời than, vừa lùi sắn, nướng bắp cho cháu, vừa tỉ tê hết niềm vui, nỗi khổ, những lo âu, hạnh phúc đã trải qua. Có hôm không làm gì, mẹ vẫn ngồi đó, nơi mà dù đi đâu, về đâu, tôi vẫn thấy rưng rưng mỗi khi nhớ về…
