Chùa Hương Tích qua truyền thuyết
Đi chùa ít ra cũng hiểu được đôi nét về chùa, tôi lại người Hà Tĩnh mà cứ đứng như phỗng khi bạn bè hỏi về sự tích Chùa Hương Tích thì thật “rỗng ruột” những kiến thức lịch sử quê nhà. Biết vậy nhưng thú thật nhiều lúc đến chùa được tiếp cận với ông từ nọ, sư thầy kia rất khó “đạo diễn” cuộc phỏng vấn trọn vẹn, bởi họ có đâu thời gian để giải đáp. Rồi một sự tình cờ giúp tôi khai thác được thông tin khi tôi ghé vào thăm nhà một đồng đội cũ, gặp cụ Loan cư trú gần đường vào chùa Hương Tích xã Thiên Lộc (Can Lộc). Cụ Loan một nông dân thực thụ, chữ nghĩa đâu có nhiều, nhưng trời phú cho cụ có một bộ óc siêu phàm về nhớ các điển tích, chuyện cổ tích truyền thuyết mà ông bà và bậc cao niên hàng xóm kể lại từ thưở chăn trâu trên núi...
 |
| Du khách đến Chùa Hương tích vẫn còn khá đông |
Theo cụ Loan cho biết, chùa Hương Tích toạ lạc trên đỉnh núi Hồng Lĩnh thuộc xã Thiên Lộc hiện nay được xây dựng vào thế kỷ thứ XIII. Vào mùa hạ năm 1885, một sự cố bất ngờ, hoả hoạn xẩy ra làm cháy rụi toàn bộ khu chùa. Tuy nhiên với sự tôn trọng tín ngưỡng người dân và tấm lòng mộ đạo của mình nên ông Đào Tấn là Tổng đốc An Tĩnh hồi ấy đã đứng ra huy động nhiều người góp công, góp sức, góp của xây dựng lại chùa.
Chùa Hương Tích từ khi được hồi sinh đến nay đã mở cửa đón không biết bao nhiêu tăng ni, phật tử và du khách đến vãn cảnh chùa và cầu nguyện. Chùa thờ Phật Quan Âm và có cả một am thờ Đức thánh Mẫu. Cùng với những tư liệu khá chuẩn mực về chùa Hương Tích thưở xưa, ông Loan còn kể thêm cho tôi một huyền thoại về sự tích chùa Hương Tích. Chuyện rằng “Thuở ấy, Vua Sở Trang Vương sinh hạ được ba người con gái đẹp là Diệu Ân, Diệu Duyên và Diệu Thiện. Hai người chị được vua và hoàng hậu chọn cho hai chàng rể đều có chức sắc quan lớn trong triều đình. Riêng cô con gái út Diệu Thiện vua cha muốn cho con kết hôn với một ông quan võ thì nàng phản ứng gay gắt. Nàng quỳ lạy trước vua cha và mong cha lượng thứ, bởi nàng không thể ăn đời ở kiếp với kẻ đốn mạt và tham tàn như viên quan này.
Van xin không được, nàng Diệu Thiện đâm ra sầu não, bèn tìm chốn nương thân gửi phận tại chùa. Biết thế vua cha giận lắm, bèn sai viên quan võ kia trừng phạt nàng. Viên quan võ răm rắp tuân lệnh vua, hắn huy động cả một bầy lâu la dùng rơm khô, củi mục đốt chùa. Nhưng Diệu Thiện được Đức Phật chở che nên thoát nạn.
Để giúp nàng khẩn trương thoát khỏi nanh vuốt quỷ dữ, ngay trong đêm ấy, Đức Phật đã sai Bạch Hổ chuẩn bị đủ người, ngựa để giúp nàng chạy vào Ngàn Hống. Tại đây, nàng tìm được một đỉnh núi cao nhất của dãy núi Hồng Lĩnh và dựng am tu hành. Chỉ một thời gian ngắn, tin lành Diệu Thiện được Phật độ trì giúp dân làm điều thiện đã loan truyền khắp hạ giới. Giữa lúc ấy vua cha bị lâm bệnh nặng. Thầy thuốc bảo phải có tròng mắt và bàn tay một cô gái tự nguyện hiến dâng mới chữa lành bệnh vua.
Hai người chị của Diệu Thiện không đủ tình thương cốt nhục sinh thành để dũng cảm để cứu cha. Biết bệnh tình mỗi ngày một nặng, nhà vua phán các hạ thần lặn lội tìm đến nhờ ni cô cầu cứu, thì lòng đức hạnh của đấng từ bi Diệu Thiện trỗi dậy. Nàng vui lòng móc mắt, chặt cánh tay mình dâng cho cha. Trang Vương uống đúng thuốc, khỏi bệnh, bèn sai các cận thần đưa cỗ lễ và đám rước linh đình để tạ ơn, mới vỡ lẽ rằng người cứu vua lại là cô con gái út bị cha ruồng bỏ. Trước tấm lòng nhân đức lớn của Diệu Thiện đã làm cho Đức Phật cảm phục khôn xiết, bèn hoá phép cho mắt nàng sáng lại, tay nàng mọc lại. Sau lần hoá phép đó, Diệu Thiện đã thành Phật quan âm.
Chuyện kể dọc đường đi
Dẫu câu chuyện xưa chỉ là huyền thoại nhưng lại tạo nên sức mạnh tinh thần về văn hoá tâm linh của mọi người, từ đời này truyền sang đời khác khi bước chân tới chùa Hương Tích. Sáng nay, một ngày trời quang mây tạnh, cả gia đình tôi lại dắt díu nhau tới chùa Hương Tích để cầu Phúc, cầu Tài, cầu May. Cầu tất cả những điều gì tốt đẹp nhất cho tâm hồn con người luôn vươn tới khát vọng Chân - Thiện - Mỹ.
Vừa bước chân tới Ban quản lý Khu du tích chùa Hương Tích, tôi đã choáng ngợp trước dòng người dày đặc từ khắp nơi đổ về. Sân bãi giữ xe là một khu đất được san bằng dưới chân một quả đồi, đủ sức chứa hàng ngàn phương tiện giao thông, nhưng nhìn đâu cũng đặc kín xe máy và ô tô, có cả những chiếc ô tô không vào được đã xếp hàng rồng rắn ngay tại “biển cấm”... Tôi bảo vợ con nép ngay vào một góc khuất còn mình vào mua vé gửi xe máy và vé đi thuyền sang phía chùa Hương Tích. Tiếng hành khách chen lấn xô đẩy, lực lượng công an và lực lượng bảo vệ khu di tích huýt còi inh ỏi. Tôi thoáng thấy gương mặt họ ướt nhoè mồ hôi nhưng vẫn dẻo tay “múa gậy” và chốc chốc lại lôi xềnh xệch những chàng thanh niên “choai” ra khỏi hàng. Hành khách thở phào khi đến lượt được vào đội hình nằm trong cổng sắt mua vé.
Khi cầm chiếc vé trên tay cho cả gia đình, đứa con nhỏ của tôi khoái quá cười tít mắt. Tôi ngẫm nghĩ giá gửi xe máy 3000 đồng/chiếc, giá đi thuyền 10.000 đồng/người, với mức giá này chứng tỏ Ban quản lý Khu di tích đã biết “thu dung” hành khách thời kinh tế thị trường, tránh tình trạng “loạn giá” và để tư nhân "chặt chém” như nhiều địa phương khác. Nhìn vào chiếc vé đi thuyền lần này dường như cũng “hào hoa phong nhã” hơn khi cảnh quan chùa Hương Tích được in trên nền vé… Những băng gôn, khẩu hiệu, chào mừng hành khách và quảng bá “Hương Tích Tự – Hoan Châu đệ nhất danh thắng” càng “ bơm căng” sức nóng ngày hội nồng nàn hơn...
 |
| Đi thuyền trên hồ Nhà Đường |
Ngồi trên chiếc thuyền máy phóng tầm mắt nhìn hồ nhà Đường, một cảm giác như mình đang bước vào xứ sở thần tiên. Trên mặt hồ mênh mông thăm thẳm kia chốc chốc lại có những đàn chim trắng bay qua. Mặt nước đậm màu xanh thuỷ ngọc, trùng trùng bóng cây, bóng núi suốt ngày soi gương. Gió tung tẩy trong nắng vàng, nắng đẩy gió vào khoang thuyền khiến du khách như thả hồn mình theo mây, theo gió… Cảm giác mơ hồ ấy của tôi phút chốc vụt biến, bởi con thuyền kia chưa đầy mười phút đã tới bờ... Một con đường nhỏ đã được bê tông cách đây dăm năm, hai bên bờ đầy lau lách cây dại và suối róc rách chảy.
Gần khu vực Trại Dê bây giờ dịch vụ phục vụ cho người đi lễ chùa mọc lên như nấm.. Những nhà nghỉ được xây khá khang trang dành cho khách đi đường trọ qua đêm. Tiếng mỡ rán từ bếp ăn xèo xèo, mùi thịt bò nướng, gà nướng từ các quán nhậu bay ra thơm phức... Dọc đường la liệt các hàng hoa quả, cam, chuối, dưa chuột, xoài, rau xanh, cà chua, đậu, lạc.. được bày ra... Nhiều nhất là hành tăm, những rổ hành tăm của người dân Can Lộc sau một mùa làm lụng vất vả, nó chính là liều thuốc “tăng lực” cho hành khách leo núi… Hầu hết những gánh hàng rong này đều của người nghèo, họ tranh thủ kiếm thêm ít tiền vào lúc nhàn rổi. Kiểu mời mọc khách cũng không đưa đẩy hay dành giật nhau...
Quầy bán hàng hành của một phụ nữ với hai người đàn ông “lùn” bẩm sinh được nhiều khách hàng chú ý. Họ mua và trả tiền cao hơn vì thêm chút từ thiện cho hoàn cảnh đáng thương. Một nhóm “xe ôm” không biết tự thành lập bao giờ nhưng người nào cũng nhanh chân, nhanh miệng: “Bác có ngồi xe ôm bọn em chở cho, giá vào 50 ngàn đồng và giá ra cũng thế”. Tuy giao tiếp nhẹ nhàng lịch sự vậy nhưng lượng người đi xe ôm rất ít, bởi người đi chùa thường thích thư thả dạo bộ để tận mắt nhìn cho đã cảnh vật, cảnh người... Một bà cụ mặc áo nâu sồng nói giọng Nam Bộ tâm sự: “Tui vô Nam từ nhỏ, quê tôi ở Thanh Chương, năm mô cứ đến ra tết tôi về quê và đi chùa Hương Tích…Con cháu cho tui tiền để đi cáp treo nhưng tôi vẫn đi bộ để mình “thành tâm” hơn với Phật...”.
Tôi nhìn cụ năm nay đã ngoài tuổi bảy mươi, vậy mà bước đi vẫn đang xăng xái. Đến gần khu bán vé cáp treo lên Chùa Hương tích thì cụ già kia vẫn nhập trong đám người hồ hởi leo núi thật...
 |
| Quầy bán vé cáp treo luôn kín khách |
Bây giờ nghĩ lại tôi thấy cụ già ấy “khôn” thật, nếu cụ chen vào mua vé cáp treo như tôi chắc có lẽ cụ dễ “quy tiên” lắm, bởi sự lộn xộn có một không hai ở điểm bán vé này... Giá vé đi cáp treo 70 ngàn đồng/người/lượt, vé khứ hồi 120 ngàn đồng/người. Theo sự chỉ dẫn của đội bảo vệ chúng tôi lặng lẽ đứng vào đội hình để mua vé thì đã nghe tiếng kêu thất thanh “Mẹ ơi cứu con với con nghẹt thở mất”. Bà mẹ nói vọng sang phía con: “Thuỷ con cố ra khỏi hàng đi, mẹ cũng ra ngay đây..”. Nhưng cả hai mẹ con nhà nọ cũng không lách ra khỏi hàng được, bởi dòng người phía sau cứ “tấn công” dồn dập vào dòng người phía trước..
Tôi đứng vào hàng hết kẻ này thúc vào mạng sườn, kẻ khác lại trèo lên đầu để đứng chen vào phía trước mình.. Vợ tôi lúc này mồ hôi đã chảy đầm đìa, mặt xanh như tàu lá chuối, ngạt thở tới mức kêu không thành tiếng nhưng vẫn cố bám sát lưng người cùng hàng… Bỗng có một người lên tiếng quát “Mày làm trò gì thế định giở trò ăn cắp hả ?.”. Gã thanh niên mặc quần bò nhàu nhĩ, đôi mắt đầy gian xảo đáp lại “Ông ăn nói cẩn thận, không tôi bẻ gãy răng bây giờ…”. Một bà mẹ lên tiếng hoà giải: “Chốn chùa chiền linh thiêng, các chú nói năng thế Phật bà nghe đau lòng lắm đấy”. Không ít người kêu rơi đổ lễ vật, có người kêu mất vì … Những tiếng còi dẹp trật tự của lực lượng bảo vệ dường như trở nên bất lực và vô nghĩa trước cảnh chen lấn quá vô văn hoá này. Cuối cùng sau gần hai tiếng đồng hồ bị xô đẩy bầm dập, gia đình tôi và một số người khác cũng được ngồi vào “chiếc xe di động” trên đường cáp để lên tới quần thể khu di tích chùa Hương Tích. Ngồi trông hộp cáp , anh Nguyễn Hoàng (Thị xã Cửa Lò) và đứa bé lên hai kia vẫn chưa hết hoàn hồn vì đứa con thơ dại này suýt bị đám đông dẫm nát..
Lên đỉnh chùa Hương
Quần thể di tích chùa Hương Tích vào thế kỷ thứ XVIII đã có một ký giả ghi lại rằng: “Trên đỉnh núi có bức thành đá với 99 bậc, bậc nào cũng được ghép bằng loại đá mài phẳng. Trước cửa thành có hai cây thông đối xứng nhau, vỏ cây thông già cổi màu đen thẫm, tán thông sum suê trải bóng phủ kín cả đất chùa.. Dưới chân thành có am đá trắng, ngoảnh ra phía đông. Hai bên tả, hữu vách đá dựng dựng đứng. Bên trên có tảng đá che phủ đứng nhìn như động sâu, có nơi uốn lượn như hàm rồng. Trong am đặt tượng quan âm, nộm đá tượng trưng cho đồng nam, tay cầm chuỳ đuổi quỷ, nộm gỗ tượng trưng cho đồng nữ tay cầm kính chiếu yêu.. Am này là am Đức Thánh Mẫu.. Bên phải am có chùa Phật, bên phải chùa có dòng khe nước chảy mạnh từ trong vách đá ra, quanh năm không cạn. Nước khe ấy có máng dẫn ra bể nước trước chùa. Bên trái chùa có đền thờ Đại vương núi Hồng. Trong đền có tấm biển vua ban chữ thiếp vàng. Phía dưới một nếp nhà ở và sinh hoạt của các nhà sư…Một dãy suối xanh, sóng tùng vạn khoảnh. Theo bậc đá đi lên mỗi bước là một cảnh sắc khác nhau, lên cao trông khắp bốn phương đúng là nơi đệ nhất ở Châu Hoan ta..”.
 |
| Chen nhau viết sớ cầu phúc |
Những dòng sử ký này ai đọc cũng muốn bước chân tới chùa Hương Tích để được hưởng thụ những giây phút tỉnh tâm, thư thái nhất nơi cửa Phật. Nhưng hiện tại cảnh cũ với những nét huyền diệu của đời xưa đã bị biến dạng đi nhiều… Thời kinh tế thị trường, chẳng hiểu địa phương hay ngành văn hoá lại có "cơ chế thoáng” cho những ngôi nhà lá mọc lên nhiều đến thế... Những những ngôi nhà rất tạm bợ dựng lên bằng cộc gỗ chống mong manh, chứa biết bao nhiêu người khách làm quán trọ để cầu kinh niệm phật, xoá tội vong ân nghĩ mà khiếp đảm....Chắc chắn kiểu nhà kinh dị này chuyện tai ương về sập nhà hay hoả hoạn sẽ xẩy ra. Nhưng hầu như cả chủ và khách đều không ai nghĩ tới điều này và cứ thế họ mặc sức sinh hoạt theo những gì họ thích…
Chỉ đi vài bước, tôi đã bị bủa vây trong sự ô nhiễm môi trường, ở đâu tôi cũng bắt gặp rác. Rác nằm ngổn ngang dưới chân nhà lá đơn sơ, rác dính trên đầu ngọn cây, rác nằm ở ngay sảnh đường.. Những thứ rác do hành khách vô thức tự ý gây nên.. Buồn nhất nhà vệ sinh, ai vào cũng cảm giác khó chịu bởi nặc mùi xú uế... Một anh bạn nói với tôi rằng: “Bẩn thế này phải phun vài ngàn lít hoá chất tẩy uế may ra mới rửa sạch được”. Buồn về cảnh quan chưa hết, lại rầu rỉ thêm khi nghe nhiều người khuyên: “Chú cẩn thận đấy, vào chùa này bây giờ cũng xuất hiện nhiều giới lưu manh và kẻ ăn xin đểu..”.
Người đi lên người xuống chùa cứ nối đuôi nhau dài dằng dặc. Tôi và cả gia đình không thể nào vào được trong am Đức Thánh Mẫu và chỗ thờ Đức Phật để các con lạy tạ được vì cửa trong cửa ngoài chật kín người. Biết thế tôi cũng như số phận bao người vãn cảnh chùa Hương Tích, thành kính thắp một nén hương được cô nhân viên phục vụ đưa cho. Không hiểu ý Phật thế nào có giận tôi không?. Nhưng tôi tin rằng Phật không giận vì quanh tôi vô số người không quen thói “chui luồn” để được việc mình. Đức Phật đã dạy phải sống Chân, Thiện, Mỹ cơ mà.
A di Đà phật! tôi cầu mong Phật độ trì cho Ban quản lý di tích chùa Hương và du khách có ý thức xây dựng và bảo vệ hơn nữa để chữ “Hương Tích” (chứa mùi thơm) trường tồn mãi mãi
Tháng 3/2013
