Đắp ụ đất, tôn nền cao chống lũ
Dọc hai bên bờ sông Ngàn Phố (Hương Sơn), Ngàn Sâu (Hương Khê), Ngàn Trươi (Vũ Quang), sông La (Đức Thọ), sông Trí (Kỳ Anh), nhân dân lao động đã như những Sơn Tinh bền bỉ, dẻo dai, thông minh biết “dâng núi” để chống lũ. Tại các huyện Hương Sơn, Đức Thọ, người dân nhiều xã đã đắp những ụ đất cao cho trâu bò tránh lũ. Đó có thể coi là những hòn núi của Sơn Tinh được xây đắp bằng trí tuệ mồ hôi của nhân dân vùng rốn lũ.
 |
| Một ngôi nhà tránh lũ ở Phương Mỹ (Hương Khê) |
Tuy nhiên, lũ lụt ngày càng khác thường, nhiều ụ đất dù được đắp cao cũng chìm trong nước bạc. Nhân dân vùng lũ nghĩ ra cách gác những tấm ván lên các gióng chuồng để hươu nhảy lên khi nước lũ dâng; trên chuồng có chạn để trữ thức ăn khô như: lá lạc, cỏ khô, rơm rạ. Bằng cách như vậy, nhân dân vùng lũ Hương Sơn không chỉ bảo toàn được đàn hươu mà vẫn chủ động trong việc chuẩn bị thức ăn cho gia súc lúc giáp hạt. “Chỉ bằng cách đó, súc vật, tài sản và một số vật dụng gia đình không bị cuốn trôi trong lũ”, ông Minh - một người dân ở xã Sơn Trung cho biết.
Trong hai trận đại hồng thủy vừa diễn ra ở miền Trung, có mặt ở những vùng rốn lũ ở thời điểm nước dâng cao, cũng như sau khi nước đã rút, chúng tôi thấy, nông dân ở vùng rốn lũ thật vất vả gian lao khi phải di dời gia súc. Việc đắp những ụ đất, làm chuồng trâu, bò, gia súc ở huyện Hương Sơn là một giải pháp khả thi, vì không cần nhiều công sức, tiền của và ai cũng có thể làm được... Những ụ đất đắp cao cần diện tích từ 20 - 30m2. Để tránh sạt lở cho ụ nền, cách tốt nhất là kè bằng gạch đá. Đối với những gia đình có vườn rộng, chưa có điều kiện kè nền bằng đá, thì nền đắp choãi ra (từ 30 - 45 độ), sau đó lát bằng cỏ cũng tránh được sạt lở.
Nhà cao tầng đa chức năng vượt lũ
Tại vùng rốn lũ Phương Điền, Phương Mỹ (Hương Khê), trong những ngày cao điểm của trận đại hồng thủy, hàng trăm nóc nhà ngập sâu trong nước lũ, tầng 2 của Trường Tiểu học, THCS, Hội trường UBND xã, đặc biệt là nhà thờ giáo xứ Thổ Hoàng (Phương Mỹ) trở thành nơi tránh lũ của nhân dân.
 |
| Nuôi lợn trên bè chuối - một sáng tạo để sống chung với lũ của nhân dân |
Anh Trần Văn Hải, thôn Mỹ Hạ (Phương Mỹ) trao đổi: “Trận lũ thứ 2 đến đột ngột, chúng tôi không lường trước được, nên có phần chủ quan. Lúc lũ đã vào nhà, chúng tôi chỉ kịp sơ tán người và một ít đồ đạc lên nhà thờ đang xây dở ở đây. May mà có nhà thờ ở trong khu dân cư là nơi cao lũ có thể tá túc trong những ngày thiên tai. Không thì thiệt hại chưa biết chừng…”.
Mô hình nhà đa chức năng kiên cố, cao tầng cho vùng rốn lũ là một mô hình khả thi và hữu dụng. Khi chúng ta chưa có nguồn kinh phí để có thể xây dựng nhà tránh lũ cho dân, thì mỗi cộng đồng dân cư cần có một nhà đa chức năng. Nhà đa chức năng ấy phải là nhà cao tầng, rộng rãi, kiên cố, ở ngay trong trung tâm cộng đồng tiện lợi cho nhân dân di chuyển. Nhà đa chức năng có thể là trường học, trạm xá, nhà thờ, nhà văn hóa, hội trường ủy ban. Ngoài chức năng chính để dạy học, chữa bệnh, sinh hoạt tín ngưỡng, văn hóa, nơi làm việc của chính quyền, nó còn có thêm chức năng tránh lũ.
Vấn đề đặt ra là kiến trúc nhà chức năng thế nào để đảm bảo kiên cố, vững chắc, tiện lợi, an toàn. Hiện nay trên địa bàn Hà Tĩnh đã xuất hiện mô hình nhà đa chức năng này. Tại thị trấn Can Lộc, Trạm xá thị trấn Nghèn (diện tích gần 500m2) cơ bản đáp ứng được vấn đề này. Bác sĩ Bùi Ngọc Dương (Trưởng trạm xã Thị trấn Nghèn, Can Lộc) cho biết: “Đợt lũ vừa qua, nước ngập hết tầng 1. Tất cả dụng cụ thiết bị y tế chuyển lên tầng 2 nên an toàn. Đặc biệt, trong các ngày lũ có đến 87 người già, trẻ em đến tránh lũ, 11 bệnh nhân vẫn tiếp tục điều trị. Một số người bị tai nạn trong lũ, khi thuyền chở đến trạm xá vẫn có đủ điều kiện để phục vụ”.
Được biết, ngành GD có chương trình kiên cố hóa trường học, ngành y tế có chương trình xây dựng bệnh viện, trạm xá... Vì vậy, giải pháp nhà đa chức năng là giải pháp khả thi. Vấn đề cần bàn là kiến trúc như thế nào cho hợp lý. Nên chăng, những nhà đa chức năng không nên lợp mái mà đổ mái bằng. Khi khẩn cấp, trực tháng có thể đậu trên mái cứu trợ. Và, ở tầng 2 cần thiết kế cầu bê tông cho ca nô, thuyền máy đến cập bến cứu trợ
