Nôn nao nhịp bước chân về!
Năm nay, được nghỉ lễ 2/9 đến 3 ngày, lượng du khách thập phương đến vãn cảnh tại các di tích, danh thắng trên dải đất Hồng Lam đông như trẩy hội. Từ khu di tích đặc biệt Đại thi hào Nguyễn Du phía Bắc núi Hồng đến danh thắng hồ Thiên Tượng rồi vào khu di tích văn hóa tâm linh - chùa Hương Tích trên đỉnh núi Hồng thuộc địa phận Can Lộc... đều là những địa chỉ hấp dẫn du khách trong chuyến hành hương về nguồn hôm nay.
 |
| Non nước Hồng Lam. Ảnh: Quang Vinh |
Vùng đất Hà Tĩnh là địa chỉ du lịch hấp dẫn với hàng ngàn di tích văn hóa lịch sử và danh thắng kỳ vĩ. Tuy nhiên, nói đến Hà Tĩnh, trước tiên là nói đến núi Hồng và sông Lam - nơi tích tụ khí chất con người Xứ Nghệ để trở thành biểu tượng của một vùng văn hóa. Trải qua bao thời kỳ dựng nước và giữ nước, giờ đây, trên những đỉnh núi Hồng vẫn đang lưu giữ dấu ấn về lịch sử, văn hóa có giá trị lớn. Cùng với núi Hồng, dòng sông Lam thơ mộng chở mang trong mình những giá trị văn hóa góp phần làm nên cốt cách, tâm hồn của người Hà Tĩnh, là mạch nguồn thi hứng cho biết bao tác phẩm văn học bất hủ được ra đời và trường tồn trong tâm thức bao thế hệ con Lạc cháu Hồng. Đặc biệt, núi Hồng - sông Lam đã trở thành biểu tượng và là nơi lắng tụ khí thiêng của vùng đất Xứ Nghệ trong suốt chiều dài lịch sử hào hùng của dân tộc nói chung và Hà Tĩnh nói riêng.
Dãy núi Hồng Lĩnh với 99 ngọn vút cao trùng điệp. Vào năm Minh Mệnh thứ 17, núi Hồng được khắc vào Anh Đỉnh là một biểu tượng của thiên nhiên Việt Nam. Quanh Hồng Lĩnh là cả một kho báu về những câu chuyện huyền bí và hấp dẫn. Núi Hồng Lĩnh (tên Nôm là Ngàn Hống) là dãy núi nổi tiếng nhất Hà Tĩnh, từng được xếp vào danh sách 21 danh thắng của nước Nam xưa. Mạch núi chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, từ nam Bến Thủy vào đến bắc Cửa Sót. Tương truyền, núi Hồng Lĩnh do một ông khổng lồ (gọi là ông Đùng) đã gom nhặt những quả núi mọc lẻ tẻ ở vùng châu thổ Lam giang và La giang đem về xếp thành dãy Hồng Lĩnh. Theo truyền thuyết, xưa kia, khi Kinh Dương Vương mở nước đến vùng này, ông dạo chơi xem phong cảnh và đã định chọn Hồng Lĩnh làm kinh đô. Tại đây, Dương Vương đã kết duyên cùng Thân Long và sinh ra Long Vương (Lạc Long Quân).
 |
| Khu di tích Đại thi hào Nguyễn Du |
Trong chuyến vãn cảnh tại các khu di tích núi Hồng, chúng tôi ghé thăm khu di tích đặc biệt Nguyễn Du, thắp nén hương thơm, kính cẩn nghiêng mình tưởng niệm Đại thi hào. Vẫn như văng vẳng đâu đây Tiếng thơ ai động đất trời/ Nghe như non nước vọng lời ngàn thu/ Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du/ Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày. Trong tiếng thơ ấy, nghe như tiếng của non nước đang vọng về từ ngàn năm trước, của quá khứ đan xen cả niềm tự hào, hân hoan của thời đại mới. Thiên nhiên đã ban tặng cho mảnh đất linh khí Hồng Lam một kho báu danh thắng vô tận, sản sinh ra nhiều bậc vĩ nhân hiền tài, để núi Hồng và sông Lam trở thành mốc son nối 2 đầu đất nước với bao sự kiện lịch sử hào hùng. Linh khí Hồng Lam đã tiếp lửa tinh thần để người Hà Tĩnh làm nên cao trào Xô viết 30-31 tại ngã ba Nghèn cách đây hơn 83 năm.
Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy Nghi Xuân Nguyễn Văn Hiếu chia sẻ: Nghi Xuân là vùng đất cực Bắc của Hà Tĩnh, có cả một kho di sản khổng lồ bao gồm cả văn hóa vật thể và phi vật thể với hơn 766 di sản, trong đó có 1 di tích cấp quốc gia đặc biệt - Khu di tích Đại thi hào Nguyễn Du và 50 di tích cấp tỉnh. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai đồ án quy hoạch tổng thể vùng di sản Nghi Xuân với tổng diện tích hơn 15.709 ha. Trong đó, được sự quan tâm, tạo điều kiện của tỉnh, Nghi Xuân đang triển khai xây dựng Thiền viện Trúc Lâm Hồng Lĩnh, hạt nhân là chùa Diên Phúc hiện tọa lạc tại rú Chua (còn gọi là đồng Chua).
“Lam thủy Hồng sơn vô hạn thắng”
Nghi Xuân là địa phương đậm đặc di tích văn hóa với “bát cảnh”, đền chùa miếu mạo, khảo cổ học, danh thắng… trong đó có 2 khu vực khảo cổ học quan trong: Phôi Phối - Xuân Viên và khu vực đền Huyện. Các địa tầng văn hóa có rất nhiều hiện vật cổ của các triều đại Đinh, Lê, Lý và Trần có niên đại cách nay hàng ngàn năm. Nói về tiềm năng văn hóa phi vật thể, ngoài hò vè, ví, giặm, ở Nghi Xuân có ca trù Cổ Đạm, trò Kiều. Đây cũng là một vùng đất học với nhiều danh nhân hiền tài vì từ xa xưa trên vùng đất nghèo khó này, người Nghi Xuân lấy sự học làm đầu. Các danh nhân có Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ…
 |
| CLB dân ca Cương Gián biểu diễn tại Liên hoan Dân ca, Ví, Giặm xứ Nghệ toàn tỉnh năm 2012 |
Bí thư Huyện ủy Can Lộc Bùi Đức Hạnh chia sẻ về vùng danh thắng Hoan Châu: Trong hệ thống núi Hồng Lĩnh có ngôi cổ tự linh thiêng, một địa danh, thắng cảnh nổi tiếng với nhiều huyền thuyết, huyền thoại hấp dẫn. Đó chính là chùa Hương Tích, một địa chỉ kì thú của du khách thập phương. Ngày nay, ngoài việc được xếp hạng di tích quốc gia, chùa Hương Tích được trùng tu tôn tạo gắn với một số công trình giao thông thủy bộ có hệ thống cáp treo càng tạo điều kiện thuận lợi cho du khách thập phương đến vãn cảnh. Hương Tích cổ tự tọa lạc và tựa lưng vào dãy núi Hồng Lĩnh thuộc xã Thiên Lộc. Cùng với thời gian và trải qua bao sự thăng trầm của lịch sử, di tích Phật giáo Hương Tích tự đã thay đổi đáng kể về diện mạo nhưng sự linh thiêng và tôn nghiêm vẫn trường tồn trong lòng người dân địa phương và phật tử cả nước.
Cùng với các di tích danh thắng, xưa kia, Can Lộc cũng là một trong những vùng đất khoa bảng lừng lẫy tiếng tăm với khoảng 40 vị đỗ đại khoa (tiến sĩ) và rất nhiều danh nhân văn hóa như: Thám hoa Đặng Bá Tĩnh, danh tướng Đặng Tất và Đặng Dung, Quốc tử giám Tế tửu Phan Viên, Thượng thư kiêm Sử quán Tổng tài Đặng Minh Khiêm, Đặng Chiêm, Tiến sĩ Nguyễn Hành, Trấn quốc Thượng tướng quân Tuy thọ Hầu Trần Phúc Tuy…
 |
| Tượng đài Xô Viết Nghệ Tĩnh tại thị trấn Nghèn (Can Lộc). |
Cũng theo ông Hạnh, bài học lớn về công tác dân vận, phát huy sức mạnh quần chúng đã góp phần làm nên trang sử hào hùng của dân tộc nói chung và Hà Tĩnh nói riêng. Tháng 3/1930, tại bến đò Thượng Trụ, xã Thiên Lộc, Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh được thành lập. Dưới sự lãnh đạo của Huyện ủy Can Lộc, từ tháng 5 đến tháng 9/1930, trên địa bàn huyện đã nổ ra 40 cuộc biểu tình lớn nhỏ và 42 chiến sỹ đã anh dũng hy sinh tại ngã ba Nghèn. Cuộc biểu tình đẫm máu này và cuộc biểu tình ngày 12/9/1930 trở thành biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
Dân tộc Việt Nam hơn bốn ngàn năm dâu bể thăng trầm, để Hồng Lam hôm nay trở thành tâm điểm giữa 2 miền Tổ quốc. Non nước Hồng Lam bên Đông là bể, bên Tây là rừng. Sóng biển và gió ngàn vỗ về nhau quyện vào từng thớ đất, để xứ đệ nhất Hoan Châu sản sinh nên những tài hoa xuất chúng, tô thắm non Hồng trường tồn mãi với sông Lam. Sông vẫn trôi hàng ngàn năm lịch sử, chở mang đầy linh khí Hồng Lam, để hôm nay trên xứ đất huyền thoại trở thành địa chỉ đỏ, hướng gọi người về từ khắp muôn phương. Hào khí cha ông tiếp lửa tinh thần để con cháu Hồng Lam vững bước đi tới tương lai trong nền trời thu sáng lạng!
