 |
| Nghĩa trang bãi Sèo: gần chợ, gần ủy ban, gần trục đường chính, gần khu dân cư |
Trong một diễn đàn nhỏ cấp xóm của người dân xã Đức Đồng – huyện Đức Thọ, chúng tôi không khó khăn để ghi lại được những nỗi niềm, tâm sự liên quan đến quy hoạch và thực hiện quy hoạch về nghĩa trang nông thôn của họ. Trăn trở, lo lắng là tâm trạng phổ biến của người dân khi tiếp nhận các phương án quy hoạch nghĩa trang trong xây dựng nông thôn mới của xã.
Hơn ai hết, nghĩa tử là nghĩa tận, chuyện tâm linh không phải là vấn đề bất khả xâm phạm nhưng với người dân nông thôn, đây là phạm trù thiêng liêng, mọi sự thay đổi đều không đơn giản. Với xã Đức Đồng - trong thời điểm hiện tại với 9 đơn vị thôn xóm nhưng có đến 12 điểm nghĩa trang nằm rải rác trong khu dân cư, trăn trở này không phải là chuyện của riêng người dân mà còn là của Đảng bộ và chính quyền nơi đây.
 |
| Những khu lăng mộ như thế này chuyện di dời là cả một vấn đề… |
Tại thôn Lai Đồng, gia đình ông Phan Nguyên Nòng có người mẹ vừa mất được hơn 6 tháng. Theo lẽ thường gia đình anh chọn nơi yên nghỉ cho mẹ tại khu lăng mộ của dòng họ mình. Lâu nay, vì địa bàn rộng nên để thuận tiện cho việc săn sóc, đi lại, việc mai táng của xóm đều diễn ra tại ba điểm khác nhau trong thôn là Rú Đá, khe Eo Gát và Kho Muối …
Ông cho biết: theo quy hoạch nông thôn mới, về lâu dài tất cả đều phải chuyển về khu vực Rú Đá. Đồng nghĩa với nó là chuyện cất bốc, di dời hàng ngàn ngôi mộ đã tồn tại ở đây từ hàng trăm năm qua. Đây là điều không dễ bởi theo quan niệm truyền thống, đây là một chuyện đại sự. Nó không chỉ liên quan trực tiếp đến sự hưng thịnh của mỗi cá nhân, gia đình và dòng họ mà hơn hết nó còn ảnh hưởng đến sự hung, cát, đến những điều cấm kị của tâm linh…
Còn tại khu vực Bãi Sèo - một trong những nghĩa trang của xóm Đồng Vịnh – xóm được hợp nhất từ hai xóm Vĩnh Thuận và Đình Hòa với tổng 263 hộ dân, trên 1100 khẩu. Đồng Vịnh đang được xem là một trong những thôn đông dân cư ở xã Đức Đồng. Theo quy hoạch, nghĩa trang mới của xóm sẽ tại khu vực Đập Am – phải đi đường vòng cách khu dân cư khoảng 8 km.
 |
| Các hộ dân cho rằng đây là vấn đề tâm linh nên phải cẩn trọng. |
Tuy nhiên, Ông Hoàng Gia Viện – Trưởng thôn Đồng Vịnh – Xã Đức Đồng – Đức Thọ cho hay: vì thói quen, vì quan niệm về vị trí hung cát của khu đất… nên dẫu rằng đất đã hết, cả lối đi đã tận dụng… nhưng người ta vẫn mặc nhiên chôn cất tại khu nghĩa trang này. Tính ra, năm nhiều nhất nghĩa trang này cũng đã tiếp nhận 6 người mai táng… Điều đáng nói là nghĩa trang này nằm ngay trên trục đường liên xã, gần khu dân cư, gần chợ, gần trường học, gần trụ sở ủy ban…Có vô số điều bất tiện, bất hợp lý và đương nhiên là vô số người biết nhưng duy nhất việc trước mắt là đóng cửa một nghĩa trang cũ thì vẫn chưa có một ý kiến hay văn bản nào yêu cầu.
Thực tế việc quy hoạch lại nghĩa trang nông thôn theo các tiêu chí nông thôn mới là hết sức cần thiết. Song cũng phải thừa nhận rằng, thực hiện được nó là một áp lực không nhỏ với mỗi chính quyền cơ sở. Tại các nghĩa trang của Đức Đồng, nhiều người dân có điều kiện hoặc cho rằng mộ phần của cha ông là khu mộ phát nên đã góp tiền đầu tư xây dựng lăng tẩm công phu lên đến vài trăm triệu đồng. Bây giờ, nói đến chuyện di dời không phải dễ.
 |
| Những nghĩa trang như thế này đang là mục tiêu hướng đến trong quy hoạch và xây dựng tiêu chí về nghĩa trang nông thôn.(Ảnh chụp tại xã Quang Lộc – Can Lộc) |
Anh Đinh Ngọc Sơn - Cán bộ địa chính xã Đức Đồng – Đức Thọ cho biết thêm: Chưa nói đến kinh phí hỗ trợ, căn cốt nhất còn là việc ý thức, tư tưởng, là quan niệm của mỗi người. Quy hoạch đã có nhưng để thực hiện được theo quy hoạch, các địa phương còn đang phải mò mẫn rất nhiều.
Cũng mang những tâm sự, nỗi niềm này trong câu chuyện người quản lý, ông Nguyễn Hữu Vấn –Chủ tịch UBND xã Đức Đồng – Huyện Đức Thọ chia sẻ thêm với chúng tôi: Theo bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới, nghĩa trang là một trong 5 lĩnh vực thuộc tiêu chí môi trường, phải đảm bảo xây dựng theo quy hoạch, về trước mắt mỗi xã từ 1-3 nghĩa trang, về lâu dài phấn đấu từ 2 – 3 xã chung một nghĩa trang. Trong đó, theo quy chuẩn cụ thể từ các văn bản hướng dẫn liên ngành thì nó còn có những tiêu chuẩn khá khắt khe về quy hoạch, xây dựng, cải tạo, đóng cửa và di chuyển nghĩa trang, về quản lý và sử dụng nghĩa trang.
Nhiều vấn đề được quy định cụ thể như cây xanh, tường rào, khoảng cách mộ, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, mộ chí…Điều này so với thực tế sẽ nảy sinh không ít khó khăn cho các xã trong lộ trình xây dựng nông thôn mới hiện nay.
Vì vậy, với tầm nhìn xa thì việc quy hoạch nghĩa trang là cần thiết. Tuy nhiên, với thực trạng tồn tại vô số các điểm lẻ, các nghĩa trang cũ hiện nay, nên chăng cần có những văn bản, hướng dẫn cho mỗi địa phương trong quá trình thực hiện quy hoạch nông thôn mới.
