Những năm qua, tại một số vùng mỏ ở Hà Tĩnh đã từng xảy ra nhiều vụ tai nạn làm chết và bị thương nhiều người; nhiều người bị tàn phế suốt đời do tai nạn khi khai thác đá. Người dân xã Thạch Bàn (Thạch Hà) cũng như nhân dân Hà Tĩnh nói chung chưa quên vụ sập mỏ đá kinh hoàng tại Rú Mốc, xã Thạch Bàn năm 2007 làm 7 người chết, nhiều người bị thương.
 |
| Nhiều mỏ đá ở TX Hồng Lĩnh luôn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn lao động |
Mới đây, ngày 13/4/2010, tại mỏ đá Minh Tân (TX Hồng Lĩnh), do sơ suất trong quá trình tra kíp làm mìn phát nổ khiến chị Nguyễn Thị Nhiệm (42 tuổi) và chị Trần Thị Tuyết (31 tuổi) đang làm việc phía dưới tử nạn, 3 người khác bị thương nặng. Cũng trong năm 2010, tại thị xã Hồng Lĩnh, một nữ công nhân đã bị chết do đá sập khi chị này đang bốc đá dưới ràm.
| Đến hết quý 1/2011, trên địa bàn Hà Tĩnh có trên 100 đơn vị khai thác đá ở trên 120 mỏ, trong đó, nhiều nhất là huyện Kỳ Anh với 48 đơn vị, thị xã Hồng Lĩnh 19 đơn vị; Can Lộc, Nghi Xuân, Hương Sơn..., mỗi huyện trên 10 đơn vị. Mỗi ngày, hàng chục nghìn tấn đá được lấy đi từ các mỏ này. |
Qua làm việc với Sở TN&MT Hà Tĩnh, được biết, riêng địa bàn TX Hồng Lĩnh có 19 đơn vị khai thác đá, trong đó nhiều HTX đứng ra thầu rồi chia cho các xã viên trực tiếp khai thác. Do không được đào tạo về kỹ thuật khai thác, không tuân thủ quy trình khai thác, nổ mìn… mà nhiều mỏ chỉ khai thác bằng dụng cụ thủ công thô sơ nên nguy cơ xảy ra tai nạn là rất cao.
Theo ông Nguyễn Văn Hải, Phó Chủ tịch UBND TX Hồng Lĩnh, nguyên nhân xảy ra tai nạn tại các mỏ đá chủ yếu tập trung ở các mỏ của các HTX do dây chuyền chủ yếu là thủ công, trang thiết bị yếu kém, sức đầu tư hạn chế, trình độ kỹ thuật thấp… Lần kiểm tra mới đây nhất của thị xã Hồng Lĩnh, đoàn kiểm tra, phát hiện nhiều đơn vị khai thác đá không nộp bảo hiểm hoặc nộp không đầy đủ cho người lao động. Điển hình như HTX Tân Hồng có 90 lao động nhưng chỉ nộp bảo hiểm cho 25 người; HTX Minh Tân nộp được 32/105 lao động; Công ty CP SXVLXD Thuận Lộc 6/20 lao động. Thậm chí HTX Hồng Minh, tại thời điểm đoàn kiểm tra có 16 lao động nhưng không một ai được đóng bảo hiểm!
Cũng theo ông Hải, năm 2010, tại một mỏ đá tư nhân, sau khi tra kíp mìn xong thì cơn giông ập đến, hàng chục con người vừa mới ra khỏi ràm đá để trú mưa thì bất ngờ có sét đánh và mìn nổ đồng loạt. Ông Hải nói: “May mà đám công nhân kia đã chạy đi trú mưa, còn nếu có sét sớm hơn ít phút, chắc chắn hàng chục công nhân tại mỏ này đã bị thiệt mạng!”.
 |
| Đá từ mỏ Hương Trạch (Hương Khê) văng vào nhà để xe của Trường Mầm non |
Theo báo cáo của Sở LĐTBXH Hà Tĩnh, mới đây, khi tiến hành thanh tra đột xuất 17 mỏ khai thác đá trên địa bàn, Đoàn thanh tra đã phát hiện 130 lỗi vi phạm, trong đó có 8 chủ mỏ chưa tham gia hoặc tham gia chưa đầy đủ bảo hiểm xã hội bắt buộc; 15 đơn vị chưa ban hành đầy đủ quy định trách nhiệm về an toàn vệ sinh lao động; cán bộ quản lý và cán bộ chuyên môn hầu hết chưa báo cáo định kỳ về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; 4 doanh nghiệp chưa lập nội quy an toàn vệ sinh lao động và niêm yết tại khai trường.
Bên cạnh đó, hầu hết các doanh nghiệp khai thác đá sử dụng máy nén khí của Trung Quốc sản xuất được bán trôi nổi trên thị trường, chưa được kiểm định; 16 doanh nghiệp khai thác đá chưa tiến hành đo kiểm tra môi trường cho người lao động và các doanh nhiệp chưa tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động. Một số mỏ đá xây dựng kho thuốc nổ quá gần với khu dân cư khiến người dân hoang mang lo lắng.
Tại khu vực Cổng Khánh (nơi tập trung hàng chục mỏ đá của TX Hồng Lĩnh), theo quan sát của chúng tôi, hầu như ở mỏ nào cũng tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. Trên các vách đá dựng dứng cao đến hàng chục mét, công nhân cứ đu mình trên sợi dây để khoan lỗ bỏ mìn, trông cứ như đánh đu với số phận.
Dại nghĩ, nếu có sự cố như đứt dây, gãy móc... thì chắc chắc thợ đá sẽ bị nát thây. Nhiều mỏ có chiều cao mái taluy dương lên đến trên chục mét và dốc dựng đứng, nguy cơ trượt sạt gây tai nạn là vô cùng lớn. Nguy hiểm hơn, các kho mìn của hầu hết mỏ đá này đều nằm sát nhau và không bảo đảm an toàn theo quy định. Nếu có sự cố ở một kho thì tất cả đều cùng bốc nổ do bị kích thích.
Ông Trần Nhật Tân, Giám đốc Sở Công thương Hà Tĩnh lo lắng: “Tình trạng kho mìn ở khu vực mỏ Cổng Khánh là mất an toàn, sai quy định. Sở sẽ làm việc với các bên liên quan và cho thành lập một tổng kho để đảm bảo an toàn trong vấn đề này”.
 |
| Học sinh Trường Mầm non Hương Trạch luôn bị giật mình trước những tiếng nổ từ mỏ đá cận kề |
Tại xã Hương Trạch, Hương Khê hiện có 2 mỏ đá đang khai thác nhưng nằm sát khu dân cư và trường mầm non của xã (một của Công ty Hợp tác kinh tế QK4 và một của Công ty khai thác VLXD Hoàng Ngân) khiến nhân dân rất bất bình.
Tại Trường Mầm non Hương Trạch, khi mìn nổ, đá từ mỏ văng xuống nằm dày kín trên mái ngói nhà trường. 105 trẻ em mầm non ở trường này vẫn ngày ngày thon thót giật mình trong giấc ngủ vì tiếng mìn rung chuyển từ mỏ đá dội xuống! Năm ngoái, một lần mỏ đá nổ mìn, đá đã rơi xuống làm vỡ ngói của gia đình ông Phan Vinh (thôn Trung Lĩnh); một lần khác, khi tiếng mìn vừa dứt, ông Nguyễn Đông hú hồn khi thấy một hòn đá to gần bằng quả bóng rơi ngay trước chuồng trâu nhà mình.
Từ thực trạng mất an toàn ở các mỏ đá và những bài học nhãn tiền, đã đến lúc tỉnh và các ngành chức năng Hà Tĩnh cần soát xét lại việc cấp mỏ và tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác mỏ cũng như xử lý nghiêm khác các đối tượng vi phạm để tránh xảy ra các vụ tai nạn thương tâm như các vụ tai nạn ở Hồng Lĩnh, Rú Mốc, Lèn Cờ… thời gian qua!
