Quyết tâm của người dân Việt Nam trong chiến dịch Điện Biên Phủ là không gì sánh kịp và các nước, ngay cả vào thời điểm hiện tại, cũng cần phải hiểu về quyết tâm này.
John Prados, Giám đốc Giám đốc các dự án Việt Nam và Tư liệu Tình báo thuộc Trung tâm Lưu trữ An ninh Quốc gia Mỹ, đã đưa ra kết luận như vậy khi trả lời phỏng vấn của phóng viên VOV thường trú tại Mỹ về chiến thắng Điện Biên Phủ.
 |
Tiến sĩ John Prados |
Tiến sỹ Prados, một trong những nhà sử học hàng đầu thế giới về chiến tranh Việt Nam, đã viết hơn 10 cuốn sách về các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của nhân dân Việt Nam.
PV:Ông đã nghiên cứu trong một thời gian dài về Điện Biên Phủ, về cuộc chiến chống thực dân Pháp của Việt Nam. Vậy điều gì khiến ông ấn tượng nhất về chiến thắng Điện Biên Phủ?
John Prados: Tôi phải nói rằng, điều ấn tượng nhất về chiến dịch Điện Biên Phủ, cũng giống như quan điểm của phía Việt Nam, chính là mức độ tham gia của toàn dân, là sự huy động người dân Việt Nam cùng tham gia vào chiến dịch tại miền Tây Bắc. Đó phải nói là một nỗ lực thành công tuyệt vời khi có biết bao nhiêu nghìn người cùng hỗ trợ quân đội của tướng Giáp, khi đó nằm rất xa khu vực đồng bằng.
PV:Cá nhân ông đánh giá như thế nào về ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ và tác động của nó tới tình hình quốc tế?
John Prados: Tôi cho rằng Điện Biên Phủ là một trận chiến rất có ý nghĩa của thế kỷ 20. Về tác động, nó đã chấm dứt hoàn toàn thời kì đô hộ của Pháp tại Việt Nam nhưng cũng đưa nước Mỹ dính líu vào một cuộc chiến tranh mới. Đáng ra Điện Biên Phủ đã phải khiến giới hoạch định chính sách của Mỹ thấy được thực tế là lúc đó không phải mô hình chủ nghĩa cộng sản do Liên Xô lãnh đạo đang vận hành cả thế giới cộng sản. Nhưng tiếc rằng họ đã không thấy được điều này. Thực tế ở một số nước, đó chỉ đơn thuần là sự vận động của các tổ chức và các phong trào dân tộc. Các phong trào và thực thể đó không hẳn gây hại cho nước Mỹ. Tôi phải nói lại, Điện Biên Phủ là một sự kiện rất, rất ý nghĩa của cả thế giới.
PV:Ông đã viết 3 cuốn sách về Điện Biên Phủ. Cuốn đầu tiên ông lấy tên là “Bầu trời có thể sẽ sụp đổ”. Cái tên này có ngụ ý gì vậy?
“Bầu trời có thể sẽ sụp đổ” ý nói là cái chết có thể rơi xuống từ trên trời, từ những máy bay ném bom hạng nặng và tàu sân bay của Mỹ xuống các vị trí của Việt Minh đang bao vây quanh Điện Biên Phủ nếu như Mỹ lúc đó quyết định can thiệp vào Điện Biên Phủ. Cuốn sách của tôi nói về trận chiến Điện Biên Phủ, về việc Mỹ đã rất cố gắng tham chiến và đã bị ngăn cản như thế nào khi muốn can thiệp vào đây.
PV: Vậy thì ý đồ thực của nước Mỹ vào lúc đó là như thế nào, thưa ông?
 |
Chiến trường Điện Biên Phủ (ảnh: usna.edu) |
John Prados: Tôi tin rằng lúc đó chính quyền Eisenhower rất muốn can thiệp để cứu Pháp tại Điện Biên Phủ. Nhưng có những yếu tố đã ngăn Mỹ thực hiện điều đó. Thứ nhất là sự phản đối của Anh, khi mà London muốn giải quyết vấn đề qua đàm phán tại Geneve. Thứ hai là sự phản đối của chính quân đội Mỹ. Máy bay, tàu chiến của Mỹ chỉ có thể tấn công vào Điện Biên Phủ khi chính quyền Mỹ nhận được hậu thuẫn của quân đội nhưng lúc đó thì quân đội Mỹ lại chưa sẵn sàng.
Trong cuốn sách về Điện Biên Phủ tái bản lần thứ 3 với tên “Chiến dịch Kền kền” (Operation Vulture), tôi đã chỉ ra rằng vị Tổng thống Mỹ đưa ra quyết định gây chiến với Việt Nam sau này, cũng như các quan chức cao cấp chính phủ và tướng lĩnh Mỹ tham gia quyết định này, đều đã trải qua thời kỳ Điện Biên Phủ, đều có thể theo dõi sát sao và rút ra kết luận về trận chiến Điện Biên Phủ. Thất bại lớn của giới lãnh đạo Mỹ đầu những năm 60 là họ đã không rút ra bài học từ thất bại của người Pháp những năm 50, từ việc Mỹ không can thiệp vào Điện Biên Phủ vì không đủ khả năng làm điều đó.
PV:Vậy theo ông đâu là bài học lớn nhất có thể rút ra từ chiến dịch Điện Biên Phủ?
John Prados: Qua chiến dịch Điện Biên Phủ, người dân Việt Nam đã chứng minh rằng quyết tâm của họ là không gì có thể sánh kịp và không gì có thể đánh bại. Câu hỏi ở đây là những nước đã và đang chứng kiến điều này có thấy được bài học đó hay không? Đó là điều mà tôi không thể nói thay. Hiện đang có một số tình huống liên quan đến Việt Nam và một số nước khác, liên quan tới sự quyết tâm của tất cả các bên. Nhưng bài học về sự quyết tâm của người dân Việt Nam vẫn còn đó và rất đáng để tham khảo./.
