Trắng đêm cất vó đèn trên hồ Ngàn Trươi

Bài & Ảnh: Thanh Hoài - Anh Tấn • 05:55 14/04/2021

Tôi là Nguyễn Văn Hiền, người dân thị trấn Vũ Quang. Trước đây, tôi làm nghề đánh bắt cá trên sông Ngàn Trươi nhưng sau khi chặn dòng, hình thành hồ chứa Ngàn Trươi, tôi phải chuyển đổi môi trường đánh bắt từ sông vào lòng hồ.

Hồ chứa nước Ngàn Trươi, thuộc công trình hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang (nằm trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh) có diện tích lưu vực khoảng 408km2, dung tích chứa nước 775 triệu m3. Công trình được hoàn thành, tích nước từ năm 2017.

Do có diện tích mặt nước rộng lớn, các sinh vật trong lòng hồ rất phong phú, tạo môi trường thuận lợi cho các loại thủy sản phát triển nhanh. Và đây cũng chính là “ngư trường” thuận lợi để tôi và khoảng 20 hộ dân quanh vùng có thêm nghề mới - đánh bắt cá bằng vó đèn.

Sau bữa cơm chiều tại nhà, tôi chuẩn bị các dụng cụ, vật tư mang theo gồm: xăng (để chạy thuyền), bình ắc qui và một số thức ăn sẵn như mỳ tôm, lương khô để ăn đêm. Công việc bắt đầu từ chập tối, khoảng 18h -19h tôi lên thuyền, xuất bến. Nếu như trước đây, công việc chài lưới chủ yếu làm vào ban ngày, thì nay, đánh cá bằng vó đèn được thực hiện xuyên đêm.

Sau gần 1 giờ chạy thuyền trên lòng hồ Ngàn Trươi, chúng tôi đến nơi đặt vó.

Vó đèn có diện tích 400m2 (mỗi cạnh 20m), được kết bằng những cây tre già, to và thẳng. Cạnh chịu lực được làm bằng sợi dây dù 10ly, kết nối 4 gọng vó lại với nhau. Chi phí để làm một chiếc vó hết khoảng 12 -15 triệu đồng, gồm tiền công và vật liệu: lưới, tre, dây thừng, ắc quy, đèn...

Đánh cá bằng vó đèn hỏi phải có sức khỏe và công việc này cần phải 2 người phối hợp mới thực hiện được. Vì vậy, đồng hành với tôi hằng đêm còn có người con rể.

Để nhận vó chìm sâu xuống nước, chúng tôi phải thả “trì” vào giữa vó. “Trì” được đúc bằng xi măng, trọng lượng khoảng 2kg.

Khoảng 20h, chúng tôi bắt đầu công việc hạ vó. Do vó quá lớn nên không thể dùng cần như các loại vó, te bình thường, mà phải dùng đến tời và ròng rọc để hạ xuống.

Cùng với công đoạn hạ vó, người còn lại đảm nhiệm khâu vận hành, đấu nối bình ắc quy, kích điện thắp sáng cho chiếc bóng khoảng 60-100W được treo giữa trung tâm vó. Khi thấy ánh sáng các loài côn trùng, thiêu thân… sẽ bay đến, lúc đó cá theo ánh đèn sẽ bơi vào trong khu vực vó đã giăng sẵn để ăn côn trùng.

Trong thời gian chờ cá “đóng đèn”, bơi vào lưới ăn mồi, tôi tranh thủ hút điếu thuốc lào cho đỡ lạnh và chợp mắt ngay trên chiếc thuyền nhỏ của mình.

Đến khoảng 2h-3h sáng, khi cá đã “say’ mồi, vào vó nhiều, tôi cùng con rể bắt đầu tiến hành kéo vó. Việc kéo vó diễn ra càng nhanh càng đạt hiệu quả cao, khoảng 5-7 phút phải đưa được miệng vó lên khỏi mặt nước.

Sau khi miệng chiếc vó được nâng lên cao chừng 1m so với mặt nước, một người dùng sợi dây cuốn quanh và kéo đáy vó về 1 điểm để đưa cá vào thuyền. Công việc thu gom cá mất khoảng hơn 1 giờ, tùy vào đêm được cá nhiều hay ít.

Các loại cá vào vó chủ yếu là cá nhỏ như: cá chạp, cá mương. Bình thường thì cứ mỗi mẻ cất được 200-300kg, cũng có khi được gần 1 tấn. Tùy vào thời tiết, nếu trời lạnh hoặc những ngày trăng sáng thì sẽ ít cá hơn.

Nghề vó đèn tuy vất vả nhưng mang lại thu nhập khá ổn định cho chúng tôi. Ngoài việc đánh bắt cá, chúng tôi còn kết hợp với lực lượng chức năng để bảo vệ rừng và ngăn chặn các hoạt động săn bắt trái phép trong Vườn Quốc gia Vũ Quang. Chúng tôi cũng mong muốn được tạo điều kiện, hỗ trợ về vốn để nuôi cá trong lòng hồ, đảm bảo phát triển bền vững.

Cá được thương lái đón mua ngay khi thuyền cập bến, từ lúc 4-5h sáng. Giá của mỗi kg cá chạp, cá mương dao động từ 5.000-7.000 đồng. Bình quân mỗi đêm, các chủ vó có thu nhập hơn 1 triệu đồng.

Cùng cập bến với cha con tôi còn có hơn 10 thuyền bạn cũng đánh cá bằng vó bè và lưới. Tiếng người mời chào mua bán, ngã giá phá tan không khí tĩnh lặng của núi rừng Ngàn Trươi lúc sáng sớm.

Một ngày mới bắt đầu. Tôi và nhiều người dân mưu sinh trên lòng hồ Ngàn Trươi lúc này mới về nhà để nghỉ ngơi và chuẩn bị cho chuyến đi vào đêm tiếp theo.