Tôi là Nguyễn Tiến Dũng (74 tuổi, trú thôn Châu Hạ, xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà). Từ năm 14 tuổi, tôi đã phụ gia đình làm muối, sau đó chuyển qua một số công việc khác nhưng rồi lại trở về với nghề muối. Đến nay, tôi đã gắn bó với nghề được 40 năm.
Để làm ra hạt muối phải qua rất nhiều công đoạn như: xới xáo đất, phơi đất, đưa đất vào chạt lọc (khu vực lọc lấy nước mặn), lọc nước, phơi nước, thu muối. Mỗi ngày, tôi ra đồng từ 5 giờ sáng, việc đầu tiên là làm đất để phơi cho kịp nắng. Đất sau khi phơi khô sẽ được cho vào bể lọc để lấy nước biển.
Sau đó, tôi đến chạt lọc, xúc lượng đất đã lọc ngày hôm qua ra để chuẩn bị đưa đất mới vào lọc. Gia đình tôi hiện làm 2 sào muối, trước đây có vợ làm cùng nhưng 2 năm nay, bà ấy vào miền Nam trông cháu nên chỉ còn mỗi mình tôi.
Xúc hết số đất trong chạt, tôi đến bể lọc nước múc nước biển đã được lọc từ chiều hôm qua đổ vào trong bể chứa.
Tiếp đến, tôi múc nước từ bể chứa đưa lên các ô nại phơi cho kịp nắng. Với 2 sào ruộng muối, gia đình tôi có 20 ô nại. Tôi đem nước từ bể chứa đổ đầy các ô nại, chỉ cần phơi nắng đủ một ngày là những hạt muối kết tinh dần hiện ra. Hoàn thành công đoạn này, phần việc buổi sáng đã xong, tôi trở về nhà nghỉ ngơi.
Đến 12 giờ trưa, giữa cái nắng như cháy da cháy thịt nhưng tôi vẫn phải ra đồng muối tiếp tục làm việc để kịp tiến độ.
Tôi nhanh chóng cào số đất đã phơi từ sáng thành đống rồi xúc lên xe đẩy, đưa lại các bể lọc để lọc lấy nước biển.
Cái nắng, gió thổi rát ràn rạt, hầm hập vị mặn chát phả thẳng vào mặt khiến công việc của những diêm dân như chúng tôi thêm phần vất vả, cực nhọc hơn. Có lẽ, không có nghề nào dãi dầu nắng nóng như nghề làm muối.
Những lúc mệt mỏi, tôi tranh thủ vào lán dựng tạm bên ruộng muối nghỉ ngơi, uống nước lấy lại sức. 40 năm làm muối cũng đồng nghĩa, tôi đã trải qua 40 mùa nắng khắc nghiệt.
Không dám nghỉ lâu, chỉ sau hơn 5 phút, tôi lại bắt tay ngay vào công việc. Tôi dùng tỷ trọng kế đo độ mặn của nước. Khi độ mặn trong nước đạt 20 độ thì cho nước vào hệ thống lu lọc để sáng mai đổ ra các ô nại.
Đến khoảng 15 giờ hằng ngày, trên các ô nại, muối bắt đầu kết tinh. Tôi và các hộ dân hối hả bắt tay vào công đoạn thu hoạch.
Dưới cái nắng đỉnh điểm, cánh đồng muối bốc hơi nghi ngút. Mặc cho hơi mặn của muối và cái nóng như rang chảo phả vào mặt mỗi ngày, tôi vẫn cố gắng làm xong việc để trở về nhà. Ở tuổi 74, tôi không còn nhanh nhẹn, linh hoạt như thời trẻ nên công việc có phần bị chậm hơn.
Với 2 sào ruộng muối, mỗi ngày tôi thu hoạch được khoảng 1 tạ rưỡi muối. Vất vả là vậy, nhưng hiện giá muối vừa rẻ, lại còn khó tiêu thụ.
Ở thời điểm hiện tại, 1kg muối có giá 1.600 đồng nhưng lượng mua vẫn rất hạn chế. Ðiệp khúc được mùa mất giá, được giá mất mùa cứ luẩn quẩn với diêm dân chúng tôi từ bao năm nay.
Vất vả, bấp bênh là vậy nhưng bao năm qua, tôi và các diêm dân ở đây vẫn không nỡ bỏ nghề. Sự nhọc nhằn, mặn mòi trên cánh đồng khuya, sớm đã trở nên quen thuộc. Một ngày không ra đồng muối làm việc là chúng tôi cứ thấy trống trải.
Khi hoàng hôn dần buông, cũng là lúc tôi kết thúc ngày làm việc, phấn khởi mang thành quả trở về nhà.
Với diêm dân, mỗi hạt muối trắng tinh khiết là món quà mà biển cả, nắng vàng ban tặng, trong đó chứa đựng biết bao mồ hôi, công sức. Ruộng muối đã giúp tôi có thu nhập để trang trải cuộc sống, lo cho các con ăn học. Vì vậy, khi nào còn sức khỏe, tôi sẽ không bỏ nghề, bỏ nại.
