Nhà thờ Nguyễn Nê (Thạch Đỉnh, Thạch Hà, Hà Tĩnh) là nơi tưởng niệm và thờ tự nhân vật lịch sử, võ tướng thời Lê - người có công hộ nước, giúp dân bảo vệ vương phủ và kinh thành Đại Việt cuối thế kỷ XVIII.
Qua tư liệu lịch sử và gia phả các dòng họ còn lưu giữ được, một trong những người chuyển cư đầu tiên ở vùng quê bị dãy Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) dồn ra trực diện với biển Đông là Nguyễn Hợp, ông nội của Cương quốc công Nguyễn Xí - người đầu tiên quê Nghệ - Tĩnh có mặt trong những ngày đầu Lam Sơn tụ nghĩa, bậc khai quốc công thần đứng hàng nhất nhì thời Lê sơ. Nguyễn Hợp quê ở làng Cương Gián, dời nhà ra Thượng Xá (nay là xã Nghi Hợp, Nghi Lộc) vào khoảng cuối thế kỉ XIV.
Bảo tàng Hà Tĩnh vừa phát hiện tại nhà thờ họ Phan Văn, thuộc thôn Trẫm Bàng, xã Đức Lập (Đức Thọ) đang lưu giữ một đạo sắc phong bằng văn tự Hán Nôm cổ quý hiếm thời Lê, niên hiệu Cảnh Hưng năm thứ 44 (1784)…
