Văn hóa - Giải trí

“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”

Chỉ sau hơn một tuần thông báo, Câu lạc bộ thơ Nguyễn Công Trứ đã nhận hơn 400 bài thơ của trên 300 người làm thơ và nhà thơ; hai nhà thơ Lê Duy Phương và Ngô Văn Phú chọn 103 bài với đủ thể loại dưới tên chung Người bất tử (NXB Hội Nhà văn).

Chuẩn mực hàng đầu của thơ hay là phẩm tính chân thực của cảm xúc. Bởi vậy, 103 bài trong Người bất tử, bài nào cũng hay. Mỗi bài rung cảm một phương diện về cuộc đời huyền thoại, đa dạng, phong phú nhưng rất thống nhất của con người Võ Nguyên Giáp. Tôi chấn động sâu, mạnh với bài thơ trong tập Người bất tử của chị Nồng Nàn Phố, được biết mới 25 tuổi, quê Thanh Chương, hiện đang công tác ở TP Hồ Chí Minh. Bài thơ có tựa đề như trên và nguyên văn sau đây:

Ông ơi…

Có đồng đội của ông một mình đứng đợi

nhìn ông lần cuối trên cặp nạng gỗ

Hai chân đã nằm lại chỗ

Ngày xưa chôn người lính cạnh làng

“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”
“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”
“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”

Dòng Kiến Giang tĩnh lặng trôi

Có cô gái ngồi bên sông một mình gào thét

“nếu ai hỏi vì sao? Quê hương chúng ta…”

Rồi im bặt

Tay đè lên ngực nghe tim thắt

Nhịp đập của Quảng Bình có phải không ông?

Và còn cả những gốc lúa chín đồng

Chưa kịp gặt về đã chìm trong biển nước

Con trâu nhà ai nhu nhược

Ngoạm một nắm cỏ vào mồm… sợ đau lòng đồng

nên nhắm mắt nhả ra…

Còn đó năm, sáu, chín, mười, một trăm lá đa

Bà bế cháu ra đầu làng đón mẹ

Lá đa chẵn, lá đa lẻ

Đếm tuổi thơ bằng nụ cười giòn

“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”
“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”

Chiều nay… gió thu se sắt

Đưa ông về kể huyền thoại năm xưa

Cho gốc đa, gốc lúa, gốc dừa

Cho cụ bà còn hai răng vẫn nhai trầu đỏ quạch

Về với Lệ Thủy, Tuyên Hóa, Đồng Hới, Bố Trạch

Về với vách nứa thơm… ngọt đắng đời người

Ông về đi ông và hãy mỉm cười

Bốc nắm đất quê bỏ vào túi áo

Dòng Kiến Giang sẽ bảo

… Ôm người con ruột rà vào lòng để Quảng Bình

tránh bão mưa dông

Để những cánh đồng

Ngày mai ngạt ngào hương lúa chín

Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về.

Nồng Nàn Phố

Tiếng nói trữ tình trong bài thơ rất đậm chất cá thể, không chia sẻ, là của chính nhà thơ, của riêng nhà thơ - người xưng cháu gọi Ông với hương hồn Đại tướng. Trải ra trong bài thơ nhiều tiếng gọi “Ông ơi…, Ông ơi!”, cháu kể với linh hồn Ông thật nhiều dọc đường Ông đi từ Hà Nội, ở những lễ truy điệu đến lúc Ông về tới quê ruột Quảng Bình. Lời kể trong thơ, vì là thơ, toàn bằng hình ảnh. Đáng lưu ý: Nhiều hình ảnh lấy từ lễ tang Đại tướng: Người đồng đội trên cặp nạng gỗ đứng đợi linh xa đưa Ông đi qua, bà cụ già yếu trước di ảnh Ông cầm chằn chặn nén nhang vì sợ khụy ngã, bao vòng tang quấn vội, bước chân chạy nhanh theo linh cữu Ông v.v… Nhưng những hình ảnh thực tế này đã qua nỗi lòng tác giả, kể lại với linh hồn Ông nên thấm đẫm bao cảm xúc, suy tư làm chấn động đến cõi sâu trong lòng người đọc:

Dòng Kiến Giang tĩnh lặng trôi

Có cô gái ngồi bên sông một mình gào thét

“nếu ai hỏi vì sao? Quê hương chúng ta…”

Rồi im bặt

Tay đè lên ngực nghe tim thắt

Nhịp đập của Quảng Bình có phải không ông?

“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”

Và nhiều hình ảnh khác trong thơ đã đạt đến độ chân thực nghệ thuật rất cao vì đó là sáng tạo thi ca - loại hình “nữ hoàng của nghệ thuật”, là tiếng lòng từ trái tim thắt nghẹn của nhân vật trữ tình:

“Ông còn nhớ đường Hoàng Diệu nữa không?

Gốc cây này ai ngang qua, nhành cây kia vừa rụng lá

Con chim quen hót giọng gì rất lạ

… Hình như lạ đến rợn người”

“Và còn cả những gốc lúa chín đồng

Chưa kịp gặt về đã chìm trong biển nước

Con trâu nhà ai nhu nhược

Ngoạm một nắm cỏ vào mồm… sợ đau lòng đồng

nên nhắm mắt nhả ra…”

“Ông về đi ông và hãy mỉm cười

Bốc nắm đất quê bỏ vào túi áo”

Cháu thì thầm thật nhiều với linh hồn Ông: Chuyện dân đón đợi linh xa và quặn lòng khóc thương Ông, chuyện cỏ cây, chim muông nhuốm nỗi đau người, chuyện đồng lúa chín ngập trong cơn bão lũ đang hoành hành nhưng người nông dân quê Ông vẫn giữ trọn đạo nhân thuần, chuyện muôn đời xưa nay, rất đậm nét văn hóa quê Việt: Bà bế cháu ra đầu làng đón mẹ, yêu chiều dỗ cháu đếm từng lá đa làng như thuở ấu thơ Ông cũng được bà nội bế đón mẹ như thế. Lúc Ông về tới quê ruột, cháu kể với hồn Ông: Cùng vấp nắm đất quê “được bồi bởi dòng sông nhỏ”, Ông đã vấp cả giọt máu mẹ cha, người làng và cả trang sử chan đầy nước mắt vào lòng. Ông về làm ấm lòng từng mỗi tên quê, về trong sự đợi chờ của cỏ cây, của trai gái, của những “cụ bà còn hai răng vẫn nhai trầu đỏ quạch”, của mỗi góc bếp, mái nhà tranh, “vách nứa thơm… ngọt đắng đời người”. Và ôm Ông vào lòng, một Quảng Bình hằng tin có Thánh Giáp trấn giữ làm nên yên ấm, hạnh phúc mai sau…

“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”
“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”

Từ đó, bài thơ nêu lên một triết lý sâu xa về vị Đại tướng, về Anh Văn: Nguồn cội tạo ra tố chất, sức mạnh kỳ diệu chiến thắng cái ác, sự thấp hèn và cuộc đời huyền thoại chỉ có thể so sánh với chính mình của Đại tướng - người đã đánh bại các đối thủ sừng sỏ hàng đầu của chủ nghĩa thực dân và đế quốc ở thế kỷ XX, người phô diễn bằng tiếng Pháp nhuần nhuyễn khi hội thoại với khách quốc tế, người lúc tuổi đã cao, mười ngón tay nhăn nheo vẫn lướt trên phím đàn dương cầm những bản nhạc trứ danh của nhân loại…, nguồn cội đó không gì khác, chính là nền văn hóa nhân dân, rất bình dân tích tụ đã muôn đời nơi quê hương Quảng Bình, chốn núi sông đất Việt. Sinh ra từ nhân dân, đến phút khép vành mi, Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về.

“Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về”

Vũng Chùa - Đảo Yến, nơi an nghỉ cuối cùng của Đại Tướng Võ Nguyên Giáp

Nhà thơ Nồng Nàn Phố không chỉ nói hộ triệu triệu trái tim Việt Nam trong và ngoài nước về nỗi đau mất mát trước “Điều bất hạnh trăm năm không thấy nữa” mà còn giúp chúng ta nhận ra và hiểu rõ hơn bí mật diệu kỳ cốt cách Con Người lão thực Võ Nguyên Giáp. Người không làm Thánh, Tiên, Phật mà sinh tụ chính nơi “ngọt đắng đời người” Việt Nam này! Ông vịn lòng dân để thanh thản trở về - bài thơ động thấu lòng người !

Ảnh: Hà Anh và từ nguồn internet

Thiết kế: Huy Tùng

Đọc thêm

Podcast tùy bút: Về thăm quê Bác Làng Sen

Podcast tùy bút: Về thăm quê Bác Làng Sen

Về thăm quê Bác tháng 5, ta như được đi trong làn hương thơm dịu mát của hoa sen, loài hoa với phẩm cách thanh cao và luôn tỏa rạng, tỏa sáng, vừa thoảng hương thơm ngát, vừa bình dị gần gũi với đồng quê mộc mạc.
Podcast đến với bài thơ hay: Một chiều Đồng Lộc

Podcast đến với bài thơ hay: Một chiều Đồng Lộc

Đã có hàng trăm bài thơ ra đời tỏ lòng khâm phục và tiếc thương mười cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc cùng bao người con đã ngã xuống nơi đây, dẫu vậy, “Một chiều Đồng Lộc” vẫn để lại dấu ấn riêng về tứ thơ và tình cảm của tác giả.
Podcast tản văn: Bến nước sông quê

Podcast tản văn: Bến nước sông quê

Có những dòng sông không chỉ chảy qua đất đai mà còn chảy dọc theo miền ký ức. Có những bến nước không chỉ là nơi neo đậu của những chuyến đò ngang, mà còn là nơi neo đậu của hồn quê, của tình người, và những kỷ niệm lắng sâu.
Podcast tản văn: Nhớ bóng tre làng

Podcast tản văn: Nhớ bóng tre làng

Tôi sinh ra và lớn lên từ làng, nơi có lũy tre xanh rì rào khăng khít, nơi ôm ấp tôi từ thuở ấu thơ đầu trần chân đất, nơi thật thà chất phác ruộng đồng vàng hươm, dòng kênh miệt mài tưới tắm đi qua bao vật đổi sao dời…
Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Mùa lúa trổ bông

Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Mùa lúa trổ bông

Chiều quê yên ả, những cánh đồng mướt xanh như tấm thảm trải dài vô tận. Màu xanh ngút ngàn căng tràn sức sống của lúa đương thì con gái khiến người xem như được tiếp thêm nguồn sinh lực sống mạnh mẽ...
Thái Lan lo du lịch Việt Nam vượt mặt

Thái Lan lo du lịch Việt Nam vượt mặt

Lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong tháng 3 tăng gần 50% so với trước đại dịch, trong khi Thái Lan tăng trưởng chậm khiến các doanh nghiệp lữ hành lo lắng.
Podcast truyện ngắn: Mùa cau trở lại

Podcast truyện ngắn: Mùa cau trở lại

"Mùa cau trở lại" của tác giả Sơn Trần. Với giọng kể chân thành, mộc mạc, câu chuyện không chỉ nói về mùa cau – mùa vụ gắn bó với đời sống người dân quê – mà còn thấm đẫm những tình cảm gia đình, nỗi nhớ quê hương, và tình yêu âm thầm mà sâu sắc.
Podcast tản văn: Nhớ nhung mít ta ở làng

Podcast tản văn: Nhớ nhung mít ta ở làng

Có những hương vị tuổi thơ chỉ cần nhắc tới thôi đã khiến lòng ta thổn thức. Trong ký ức của nhiều người, trái mít quê – mộc mạc, thơm nồng – không chỉ là món quà ngọt ngào của đất trời mà còn là biểu tượng của tình làng nghĩa xóm, đầy ắp yêu thương.
Khai mạc Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025

Khai mạc Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025

Sáng 6/5, Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025 đã khai mạc trọng thể tại Học viện Phật giáo Việt Nam ở TP Hồ Chí Minh với chủ đề “Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì Hòa bình thế giới và Phát triển bền vững".
Phong cảnh hữu tình dọc tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh

Phong cảnh hữu tình dọc tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh

Trên tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh có nhiều đoạn tuyến băng qua đồng ruộng, đồi núi, sông suối tạo nên những cảnh đẹp hữu tình. Tuyến cao tốc được kỳ vọng tạo động lực quan trọng trong việc mở ra không gian phát triển mới về kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư cho Hà Tĩnh.
Du lịch Hà Tĩnh - bước tiến mới về khách lưu trú

Du lịch Hà Tĩnh - bước tiến mới về khách lưu trú

Thời tiết khá tốt, nhiều sản phẩm mới hấp dẫn, giao thông thuận tiện... là những yếu tố quan trọng giúp các khu, điểm du lịch Hà Tĩnh thu hút hơn 734 nghìn lượt khách trong kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5.
Podcast tản văn: Về Hà Tĩnh nghe biển hát

Podcast tản văn: Về Hà Tĩnh nghe biển hát

Hà Tĩnh được thiên nhiên ban tặng cảnh quan sơn thủy hữu tình với những bãi biển cát mịn, nước trong, nhiều làng chài cổ có tuổi đời hàng ngàn năm. Về Hà Tĩnh, du khách không chỉ được đắm mình trong làn nước biển xanh trong, ngắm cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn được nghe những huyền tích thú vị.
Podcast giai thoại danh nhân: Bóng dáng người vợ

Podcast giai thoại danh nhân: Bóng dáng người vợ

Danh họa Nguyễn Phan Chánh có mối tình lớn với người vợ đầu tiên, người đã sinh cho ông 6 người con và dâng hiến cả cuộc đời cho gia đình. Dù là vợ của một danh họa nổi tiếng, nhưng bà có một cuộc đời vất vả, lo toan và nhiều hy sinh.
Nhớ về kẻ sĩ Ngàn Hống Võ Hồng Huy

Nhớ về kẻ sĩ Ngàn Hống Võ Hồng Huy

Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Võ Hồng Huy là người có nhiều đóng góp cho kho tàng văn hoá dân gian xứ Nghệ với danh xưng: “kẻ sĩ Ngàn Hống”.
Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

Duyên nợ với thi ca đã giúp thầy giáo dạy Sử sinh ra từ miền quê mặn mòi ven biển Đỉnh Bàn (TP Hà Tĩnh) đến với những vần thơ thấm đẫm phù sa quê hương. Trương Ngọc Ánh làm nhiều thơ, đủ các thể loại nhưng nhiều nhất, đặc sắc nhất vẫn là những bài thơ lục bát.
Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật Hà Tĩnh

Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật Hà Tĩnh

50 năm sau ngày thống nhất đất nước, các thế hệ văn nghệ sỹ Hà Tĩnh đã góp phần xây dựng được một nền VHNT dày dặn. Với hàng ngàn tác phẩm trên các lĩnh vực,  phản ảnh sinh động về sự phát triển kinh tế, văn hoá xã hội của Hà Tĩnh qua các giai đoạn lịch sử.
Ca khúc cách mạng - sức mạnh chiến thắng

Ca khúc cách mạng - sức mạnh chiến thắng

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kết thúc đã 50 năm nhưng âm hưởng hào hùng của những ngày tháng khói lửa vẫn vẹn nguyên bởi những ca khúc đi cùng năm tháng. Lời ca tiếng hát đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn, hun đúc tâm thế của cả dân tộc cùng ra trận và làm nên chiến thắng 30/4/1975.
Podcast truyện ngắn: Chuyến tàu Thống Nhất

Podcast truyện ngắn: Chuyến tàu Thống Nhất

Hai người bạn già ngồi bên nhau, nhấp từng ngụm trà cảm nhận vị đắng chát tan ra trong khoang miệng. Rồi chỉ còn lại vị ngọt cứ mênh mang nơi cuống họng. Ánh mắt họ hướng về phía lá cờ đỏ sao vàng treo trước cổng nhà đang tung bay trong gió…
Đêm không ngủ tại Thành phố Hồ Chí Minh

Đêm không ngủ tại Thành phố Hồ Chí Minh

Tối 29/4 - rạng sáng 30/4, hàng nghìn người dân tập trung trên các tuyến đường trung tâm TP.HCM để chờ xem Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Màn trình diễn 7 phút của 10.500 drone

Màn trình diễn 7 phút của 10.500 drone

Tối 28/4, 10.500 drone lần lượt thắp sáng bầu trời TP.HCM trong khoảng 7 phút, chào mừng 50 năm thống nhất đất nước với hàng loạt hình ảnh biểu tượng như Bác Hồ, Dinh Độc Lập...