Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

(Baohatinh.vn) - Duyên nợ với thi ca đã giúp thầy giáo dạy Sử sinh ra từ miền quê mặn mòi ven biển Đỉnh Bàn (TP Hà Tĩnh) đến với những vần thơ thấm đẫm phù sa quê hương. Trương Ngọc Ánh làm nhiều thơ, đủ các thể loại nhưng nhiều nhất, đặc sắc nhất vẫn là những bài thơ lục bát.

Trở về sau cơn bạo bệnh, tình yêu cuộc sống, con người, yêu quê hương và gia đình dường như dạt dào hơn với Trương Ngọc Ánh. Lướt qua 2 tập thơ anh tặng, tôi hỏi vì sao anh chọn lục bát và viết được nhiều bài thơ lục bát, anh nói một mạch như không dứt được: “Con người ta có 2 điều căn bản: quê hương và gia đình. Quê hương là tổ tiên nguồn cội, là ông bà, mẹ cha, quê hương cho ta cả phần xác và phần hồn. Gia đình là nơi ta trở về. Thơ lục bát không phải tôi chọn mà đến với tôi như tình cha, nghĩa mẹ, như lời của bà, của mẹ bên vành nôi, như máu thịt chảy trong huyết quản của tôi. Đó là ngôn ngữ của quê hương từ khi lập làng cho đến hôm nay, mộc mạc mà thanh tao, có vần điệu, tha thiết, giao cảm”.

bqbht_br_gold-stars-watercolor-motivational-verse-facebook-post-850-x-567-px.jpg
Nhà thơ Trương Ngọc Ánh.

“Bóng quê hương” có lẽ là bài thơ lục bát chứa đựng nhiều tâm cảm nhất của anh với những dòng cảm xúc tuôn chảy:

Hương của đất, nắng của trời

Tiếng ru của mẹ đọng lời thiết tha

Mai này ta có là ta

Giữa bao nhân ảnh mùa sa đời thường

Ta nằm dưới bóng quê hương

Tĩnh tâm mà đếm bước đường đã qua

bqbht_br_154d5231058t71571l0.jpg
Lòng anh đau đáu nhớ quê, thương quê, vui buồn cùng quê trong nắng trong mưa, trong bốn mùa xuân hạ thu đông...

Mấy chục năm ròng xa quê đi học, rồi vào tận Đồng Tháp dạy học, trở về TP Hà Tĩnh sinh sống, vật lộn mưu sinh, chưa bao giờ tiếng quê thôi đồng vọng trong anh. Cái hạnh phúc được nằm dưới bóng quê hương mà “tĩnh tâm đếm bước đường đã qua” tuy không xa vời nhưng thật khó với nhiều người khi cuộc sống thường nhật ồn ã cuốn đi. Trương Ngọc Ánh đã có trọn vẹn cái hạnh phúc ấy. Tập “Tiếng quê” của anh có đến 66 bài, mở đầu bằng bài “Về quê” và kết thúc là bài “Rằng quê”, trong đó hàng chục bài viết về miền quê biển ngang của anh với một “bến sông rưng rưng nắng gió”, “một giọng người quen thuộc”, “mẹ thùng thình trong tấm áo tơi”, “bàn tay cha mòn vẹt seo cày”... Lòng anh đau đáu nhớ quê, thương quê, vui buồn cùng quê trong nắng trong mưa, trong bốn mùa xuân hạ thu đông:

Tôi thương đồng lúa quê nhà

Đến kỳ trở dạ mưa sa trắng trời

Sóng dồn bông lúa tả tơi

Mong manh phận lúa phận người nổi nênh

(Đồng quê)

Nhập vào hồn cốt làng tôi

Mà nên vóc dáng con người nhà quê

Từ làng tôi bước chân đi

Xa xôi mấy, vẫn tìm về làng xưa

(Làng tôi)

Lòng anh mang nặng ân tình với quê hương, mẹ cha, ông bà tổ tiên. Dẫu bao biến thiên của cuộc sống, bao biến đổi của thời đại, quê hương trong anh vẫn nguyên sơ, trong trẻo và đẹp lung linh như một bức tranh thủy mặc tạc vào không gian, thời gian, cho anh một cảm giác an yên tĩnh tại và thảnh thơi lạ thường, để mà “vô tư hắt bụi thời gian với mình”:

Đò xưa một bóng sào cong

Như vành trăng khuyết giữa dòng chơi vơi

Biết bao biến cải lở bồi

Nét quê xanh giữa hồn tôi dịu dàng

Xòe tay gom chút nắng vàng

Vô tư hắt bụi thời gian với mình

(Xa xứ)

Ơn cha nghĩa mẹ, ơn thầy cô, ơn hạt lúa, củ khoai, con sông, bến đò, lời quê, dáng quê…, quê hương với Trương Ngọc Ánh thiêng liêng và sâu thẳm. “Dòng quê” là danh từ mà lần đầu tôi được biết đến qua cách nói của anh:

Thiêng như tình mẹ nuôi con

Dòng quê máu đỏ như son tìm về

(Rằng quê)

Quê hương trong thơ Trương Ngọc Ánh bên cạnh những hình ảnh đồng lúa, bến đò, dòng sông, dáng hình mẹ cha… còn có dấu ấn của những di tích lịch sử, văn hóa như Nam Giới - Quỳnh Viên, Cồn Sò Thạch Lạc, cửa biển Xích Mộ (Kỳ Nam), bến Giang Đình (Nghi Xuân), chùa Thiên Tượng (Hồng Lĩnh), núi Nài - sông Phủ (TP Hà Tĩnh)… Những bài này phảng phất màu sắc sử thi, vừa man mác vừa hoài cổ lại giao hòa với cảm thức của con người trong hiện tại với ngôn từ rất tự nhiên nên dễ tiệm cận với nhiều người.

bqbht_br_105d5072623t6964l7-127d5104952t12465l0.jpg
Núi Nài - sông Phủ (TP Hà Tĩnh).

Trương Ngọc Ánh từng tâm sự, mẹ anh, như bao phụ nữ nông thôn Việt Nam thời ấy tuy không biết chữ nhưng thuộc nhiều ca dao, đặc biệt là Truyện Kiều. Anh lớn lên từ cơm áo của mẹ cha và những câu lục bát, lời của quê hương tha thiết ân tình. 10 tuổi anh đã thuộc rất nhiều thơ, ca dao, đọc được rất nhiều quyển sách mượn của một người trong xóm. Năm 2015, kỷ niệm 250 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du, anh đã gieo những vần thơ lục bát tặng cụ. Giọng thơ, lời thơ phảng phất Truyện Kiều, như lời hậu thế gửi tới đại thi hào của dân tộc:

Chữ tâm treo sáng đã đành

Đoạn trường bao nỗi gập ghềnh phong ba

Thương người vạt lệ nhỏ sa

Thương người rứt ruột như là máu rơi

Hoàng hôn rụng mé Tây rồi

Chiều loang nhân thế ai ngồi buông câu

(Chiều Giang Đình)

Mong rằng nguồn sữa quê hương sẽ tiếp tục nuôi dưỡng những vần thơ của anh, cho anh sức mạnh để vượt qua bệnh tật, sống với niềm yêu ngập tràn.

Trương Ngọc Ánh sinh ngày 15/9/1958 ở xã Đỉnh Bàn (Thạch Hà), nay thuộc TP Hà Tĩnh. Anh tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Vinh, chuyên ngành Sử (năm 1981). Sau thời gian dạy học ở Tháp Mười (Đồng Tháp), anh chuyển về Hà Tĩnh, công tác ở Bảo tàng Hà Tĩnh rồi chuyển sang làm biên tập viên chương trình văn nghệ của Đài PT&TH Hà Tĩnh (nay là Báo Hà Tĩnh). Năm 2018, anh nghỉ hưu và tiếp tục sáng tác thơ, văn xuôi. Anh đã xuất bản 2 tập thơ “Gió bên sông” (Hội Liên hiệp VHNT Hà Tĩnh - 2001), “Tiếng quê” (NXB Nghệ An - 2024). Anh từng đạt giải thưởng “Cuộc thi văn thơ Phật giáo hướng về 1000 năm Thăng Long - Hà Nội”; giải nhì Cuộc thi sáng tác thơ Đường luật với chủ đề “Sáng mãi Điện Biên 2024” của Hội thơ Đường luật Việt Nam.

Chủ đề 50 năm văn học nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất

Đọc thêm

Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Một già, một trẻ, nương tựa vào nhau mà sống. Bên nhau qua từng mùa biển động. Ngoại không còn đủ sức để vươn ra xa bờ, chỉ còn trông cậy vào chiếc thúng chòng chành...
Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Mùa hè mang theo bao điều kỳ diệu trong khu vườn nhỏ của tuổi thơ. Nếu quan sát kỹ ta sẽ thấy sự biến chuyển của muôn loài, và sẽ thấy khu vườn tuổi thơ không chỉ có cây xanh và hoa trái, mà còn là nơi chắp cánh cho những ước mơ đầu đời được bay xa.
Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Không còn là những lời ru xưa vang vọng trong ký ức, những lớp học dân ca của CLB Dân ca ví, giặm trẻ Hà Tĩnh đã được “làm mới” và trở thành sân chơi sáng tạo, giúp các em nhỏ thêm tự tin, gắn kết và yêu văn hóa truyền thống.
Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Từ mái ấm cô nhi viện đến lễ đường nơi Xóm Cồn, hành trình của Tuấn và Duyên là minh chứng cho một tình yêu đủ sâu để vượt qua nghịch cảnh, dù chỉ trong khoảnh khắc cuối cùng...
Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Mỗi người đều có một nơi để trở về, một ký ức để gìn giữ. Và, với nhiều người, đó chính là hình ảnh ngôi nhà xưa với những yêu thương đong đầy trong từng khoảnh khắc đời thường.
10 món bánh mì kẹp thịt ngon nhất thế giới

10 món bánh mì kẹp thịt ngon nhất thế giới

Bánh mì Việt Nam, sandwich kẹp thịt nguội Tây Ban Nha, bánh mì kẹp thịt cùng sốt ớt đỏ Mexico là những loại bánh kẹp được thực khách và chuyên gia ẩm thực xếp hạng ngon nhất thế giới.
“Hè rực rỡ - vui bất ngờ” - bùng nổ không khí hội hè tại Vinpearl & VinWonders khắp cả nước

“Hè rực rỡ - vui bất ngờ” - bùng nổ không khí hội hè tại Vinpearl & VinWonders khắp cả nước

Trải dài khắp ba miền đất nước, từ những khu nghỉ dưỡng xứng tầm tinh hoa đến các thiên đường giải trí tràn đầy năng lượng, Vinpearl & VinWonders với chiến dịch “Hè rực rỡ - Vui bất ngờ” mở ra chuỗi trải nghiệm độc bản, sẵn sàng thổi bùng không khí lễ hội, vui chơi bất tận kéo dài từ Bắc tới Nam.
Podcast tản văn: Hương quê

Podcast tản văn: Hương quê

Với nhiều người, quê hương luôn là miền ký ức ngọt ngào, là nơi lưu giữ những kỷ niệm đẹp nhất của tuổi thơ với những ngày tháng yên bình và giản dị.
Để dân ca ví, giặm thành sản phẩm du lịch hút khách

Để dân ca ví, giặm thành sản phẩm du lịch hút khách

Hà Tĩnh là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó có những làn điệu ví, giặm. Vậy làm gì để di sản dân ca ví, giặm trở thành sản phẩm du lịch văn hóa thu hút du khách?
Podcast truyện ngắn: Sơn nữ

Podcast truyện ngắn: Sơn nữ

Công việc của người giữ rừng chưa bao giờ là dễ dàng, bởi nhiều vất vả, thiếu thốn, hiểm nguy. Song với tình yêu rừng, họ đã vượt qua tất cả để góp sức bảo vệ đại ngàn.
Mưa rào mùa hạ

Podcast tản văn: Mưa rào mùa hạ

Kỷ niệm tuổi thơ luôn sâu lắng, ngọt ngào để ai đi xa cũng muốn trở về, muốn được sống lại những ngày xưa yêu dấu...
Khi di tích kết nối công nghệ

Khi di tích kết nối công nghệ

Ứng dụng công nghệ để quảng bá di tích, cách làm này tại Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du (thị trấn Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đang mở ra hướng tiếp cận mới, sinh động hơn, gần gũi hơn với du khách – đặc biệt là giới trẻ.
Khi cổng làng "sính"... chữ Hán

Khi cổng làng "sính"... chữ Hán

Cổng làng Văn Xá (xã Lâm Trung Thủy, Đức Thọ, Hà Tĩnh) mới được xây dựng, song việc thể hiện tên làng và câu đối nổi bật bằng chữ Hán đã gây ra những ý kiến không đồng tình.