Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

(Baohatinh.vn) - Duyên nợ với thi ca đã giúp thầy giáo dạy Sử sinh ra từ miền quê mặn mòi ven biển Đỉnh Bàn (TP Hà Tĩnh) đến với những vần thơ thấm đẫm phù sa quê hương. Trương Ngọc Ánh làm nhiều thơ, đủ các thể loại nhưng nhiều nhất, đặc sắc nhất vẫn là những bài thơ lục bát.

Trở về sau cơn bạo bệnh, tình yêu cuộc sống, con người, yêu quê hương và gia đình dường như dạt dào hơn với Trương Ngọc Ánh. Lướt qua 2 tập thơ anh tặng, tôi hỏi vì sao anh chọn lục bát và viết được nhiều bài thơ lục bát, anh nói một mạch như không dứt được: “Con người ta có 2 điều căn bản: quê hương và gia đình. Quê hương là tổ tiên nguồn cội, là ông bà, mẹ cha, quê hương cho ta cả phần xác và phần hồn. Gia đình là nơi ta trở về. Thơ lục bát không phải tôi chọn mà đến với tôi như tình cha, nghĩa mẹ, như lời của bà, của mẹ bên vành nôi, như máu thịt chảy trong huyết quản của tôi. Đó là ngôn ngữ của quê hương từ khi lập làng cho đến hôm nay, mộc mạc mà thanh tao, có vần điệu, tha thiết, giao cảm”.

bqbht_br_gold-stars-watercolor-motivational-verse-facebook-post-850-x-567-px.jpg
Nhà thơ Trương Ngọc Ánh.

“Bóng quê hương” có lẽ là bài thơ lục bát chứa đựng nhiều tâm cảm nhất của anh với những dòng cảm xúc tuôn chảy:

Hương của đất, nắng của trời

Tiếng ru của mẹ đọng lời thiết tha

Mai này ta có là ta

Giữa bao nhân ảnh mùa sa đời thường

Ta nằm dưới bóng quê hương

Tĩnh tâm mà đếm bước đường đã qua

bqbht_br_154d5231058t71571l0.jpg
Lòng anh đau đáu nhớ quê, thương quê, vui buồn cùng quê trong nắng trong mưa, trong bốn mùa xuân hạ thu đông...

Mấy chục năm ròng xa quê đi học, rồi vào tận Đồng Tháp dạy học, trở về TP Hà Tĩnh sinh sống, vật lộn mưu sinh, chưa bao giờ tiếng quê thôi đồng vọng trong anh. Cái hạnh phúc được nằm dưới bóng quê hương mà “tĩnh tâm đếm bước đường đã qua” tuy không xa vời nhưng thật khó với nhiều người khi cuộc sống thường nhật ồn ã cuốn đi. Trương Ngọc Ánh đã có trọn vẹn cái hạnh phúc ấy. Tập “Tiếng quê” của anh có đến 66 bài, mở đầu bằng bài “Về quê” và kết thúc là bài “Rằng quê”, trong đó hàng chục bài viết về miền quê biển ngang của anh với một “bến sông rưng rưng nắng gió”, “một giọng người quen thuộc”, “mẹ thùng thình trong tấm áo tơi”, “bàn tay cha mòn vẹt seo cày”... Lòng anh đau đáu nhớ quê, thương quê, vui buồn cùng quê trong nắng trong mưa, trong bốn mùa xuân hạ thu đông:

Tôi thương đồng lúa quê nhà

Đến kỳ trở dạ mưa sa trắng trời

Sóng dồn bông lúa tả tơi

Mong manh phận lúa phận người nổi nênh

(Đồng quê)

Nhập vào hồn cốt làng tôi

Mà nên vóc dáng con người nhà quê

Từ làng tôi bước chân đi

Xa xôi mấy, vẫn tìm về làng xưa

(Làng tôi)

Lòng anh mang nặng ân tình với quê hương, mẹ cha, ông bà tổ tiên. Dẫu bao biến thiên của cuộc sống, bao biến đổi của thời đại, quê hương trong anh vẫn nguyên sơ, trong trẻo và đẹp lung linh như một bức tranh thủy mặc tạc vào không gian, thời gian, cho anh một cảm giác an yên tĩnh tại và thảnh thơi lạ thường, để mà “vô tư hắt bụi thời gian với mình”:

Đò xưa một bóng sào cong

Như vành trăng khuyết giữa dòng chơi vơi

Biết bao biến cải lở bồi

Nét quê xanh giữa hồn tôi dịu dàng

Xòe tay gom chút nắng vàng

Vô tư hắt bụi thời gian với mình

(Xa xứ)

Ơn cha nghĩa mẹ, ơn thầy cô, ơn hạt lúa, củ khoai, con sông, bến đò, lời quê, dáng quê…, quê hương với Trương Ngọc Ánh thiêng liêng và sâu thẳm. “Dòng quê” là danh từ mà lần đầu tôi được biết đến qua cách nói của anh:

Thiêng như tình mẹ nuôi con

Dòng quê máu đỏ như son tìm về

(Rằng quê)

Quê hương trong thơ Trương Ngọc Ánh bên cạnh những hình ảnh đồng lúa, bến đò, dòng sông, dáng hình mẹ cha… còn có dấu ấn của những di tích lịch sử, văn hóa như Nam Giới - Quỳnh Viên, Cồn Sò Thạch Lạc, cửa biển Xích Mộ (Kỳ Nam), bến Giang Đình (Nghi Xuân), chùa Thiên Tượng (Hồng Lĩnh), núi Nài - sông Phủ (TP Hà Tĩnh)… Những bài này phảng phất màu sắc sử thi, vừa man mác vừa hoài cổ lại giao hòa với cảm thức của con người trong hiện tại với ngôn từ rất tự nhiên nên dễ tiệm cận với nhiều người.

bqbht_br_105d5072623t6964l7-127d5104952t12465l0.jpg
Núi Nài - sông Phủ (TP Hà Tĩnh).

Trương Ngọc Ánh từng tâm sự, mẹ anh, như bao phụ nữ nông thôn Việt Nam thời ấy tuy không biết chữ nhưng thuộc nhiều ca dao, đặc biệt là Truyện Kiều. Anh lớn lên từ cơm áo của mẹ cha và những câu lục bát, lời của quê hương tha thiết ân tình. 10 tuổi anh đã thuộc rất nhiều thơ, ca dao, đọc được rất nhiều quyển sách mượn của một người trong xóm. Năm 2015, kỷ niệm 250 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du, anh đã gieo những vần thơ lục bát tặng cụ. Giọng thơ, lời thơ phảng phất Truyện Kiều, như lời hậu thế gửi tới đại thi hào của dân tộc:

Chữ tâm treo sáng đã đành

Đoạn trường bao nỗi gập ghềnh phong ba

Thương người vạt lệ nhỏ sa

Thương người rứt ruột như là máu rơi

Hoàng hôn rụng mé Tây rồi

Chiều loang nhân thế ai ngồi buông câu

(Chiều Giang Đình)

Mong rằng nguồn sữa quê hương sẽ tiếp tục nuôi dưỡng những vần thơ của anh, cho anh sức mạnh để vượt qua bệnh tật, sống với niềm yêu ngập tràn.

Trương Ngọc Ánh sinh ngày 15/9/1958 ở xã Đỉnh Bàn (Thạch Hà), nay thuộc TP Hà Tĩnh. Anh tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Vinh, chuyên ngành Sử (năm 1981). Sau thời gian dạy học ở Tháp Mười (Đồng Tháp), anh chuyển về Hà Tĩnh, công tác ở Bảo tàng Hà Tĩnh rồi chuyển sang làm biên tập viên chương trình văn nghệ của Đài PT&TH Hà Tĩnh (nay là Báo Hà Tĩnh). Năm 2018, anh nghỉ hưu và tiếp tục sáng tác thơ, văn xuôi. Anh đã xuất bản 2 tập thơ “Gió bên sông” (Hội Liên hiệp VHNT Hà Tĩnh - 2001), “Tiếng quê” (NXB Nghệ An - 2024). Anh từng đạt giải thưởng “Cuộc thi văn thơ Phật giáo hướng về 1000 năm Thăng Long - Hà Nội”; giải nhì Cuộc thi sáng tác thơ Đường luật với chủ đề “Sáng mãi Điện Biên 2024” của Hội thơ Đường luật Việt Nam.

Chủ đề 50 năm văn học nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất

Đọc thêm

Khai trương mùa du lịch biển Thạch Hải

Khai trương mùa du lịch biển Thạch Hải

Đây là sự kiện khởi động cho mùa du lịch biển sôi động năm 2025, góp phần quảng bá vẻ đẹp nguyên sơ, hấp dẫn của vùng biển Thạch Hải (TP Hà Tĩnh) đến với du khách gần xa.
Podcast truyện ngắn: Trái tim hòa bình

Podcast truyện ngắn: Trái tim hòa bình

Bước đi trong lòng địa đạo, cô thấy tim mình rung lên trong lồng ngực. Còn người cựu chiến binh già, có biết bao hồi ức đẹp ùa về, hồi ức về một thời binh lửa...
Podcast tản văn" Về đâu tháng Tư

Podcast tản văn: Về đâu tháng Tư?

Rồi mùa hạ sẽ bước những bước chân dập dồn mạnh mẽ, cái nắng non nớt run rẩy tháng Tư sẽ thay bằng những trận nắng trập trùng tháng Năm, tháng Sáu...
Những bài ca bất tử…

Những bài ca bất tử…

Chiến tranh đã lùi xa, mảnh đất bom cày đạn xới năm xưa nay đã trở thành những địa chỉ đỏ. Bài ca bất tử về những người đã sống, chiến đấu trên quê hương Hà Tĩnh vẫn còn vang vọng mãi...
Việt Nam ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ du lịch toàn cầu

Việt Nam ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ du lịch toàn cầu

Nền tảng dịch vụ du lịch trực tuyến toàn cầu Trip.com vừa chính thức công bố Bảng xếp hạng Trip.Best toàn cầu năm 2025, vinh danh những điểm lưu trú, nhà hàng và điểm tham quan được yêu thích nhất trên thế giới. Trong đó, Việt Nam gây ấn tượng mạnh với 38 đại diện đến từ 11 tỉnh, thành phố trải dài khắp ba miền, góp mặt ở cả ba hạng mục chính.
Vì sao phải đọc sách cùng con?

Vì sao phải đọc sách cùng con?

Ở thời hiện đại, rất nhiều người trẻ đắm chìm trong thế giới mạng, không hiểu được giá trị của sách truyền thống. Vậy, muốn con yêu sách thì người lớn cần phải truyền cảm hứng và làm tấm gương trước.
Văn hóa đọc trong thời đại số

Văn hóa đọc trong thời đại số

Có những người vẫn duy trì thói quen đọc truyền thống, nhưng cũng có nhiều người tiếp cận tri thức qua những phương tiện mới. Thay vì đọc sách giấy, họ tìm đến sách điện tử, audiobook...
Podcast truyện ngắn: Mùa trái dầu bay

Podcast truyện ngắn: Mùa trái dầu bay

Gió vẫn thổi. Trái dầu vẫn rơi từ thinh không, xoay tròn hai cánh chạm đất. Trái dầu có hai cánh nhưng gắn liền cùng một bầu. Hồi đó, trận đánh cuối trước giờ giải phóng cũng là mùa dầu bay ngợp trời đất này.
Tự do hay thiếu văn hóa?

Tự do hay thiếu văn hóa?

Những hành động xúc phạm Vua Hùng hay đùa cợt với hình ảnh lãnh tụ Hồ Chí Minh trên mạng xã hội là những hành vi phản cảm, thiếu văn hóa, vô ơn, cần bị lên án và tẩy chay.
Podcast tản văn: Tím mùa hoa cũ

Podcast tản văn: Tím mùa hoa cũ

Và tôi, mỗi năm, lại lớn thêm một chút, lại nhớ thêm một phần - như thể cả ký ức của tôi đều nở mùa hoa xoan cũ…