Phạm Quỳnh Như - thi sĩ của đồng quê và trẻ nhỏ

(Baohatinh.vn) - Đọc thơ ông đã nhiều nhưng có dịp về thăm ngôi nhà của ông ở thôn Trần Phú, xã Thạch Trị (TP Hà Tĩnh), tôi mới thật sự hiểu vì sao giới văn nghệ Hà Tĩnh gọi Phạm Quỳnh Như là “thi sĩ của đồng quê”.

Con đường thảm nhựa dẫn vào thôn Trần Phú trải ra bức tranh đồng quê bình yên dưới nắng mới. Nhà của thi sĩ Quỳnh Như nằm ở cuối thôn, bốn phía là cánh đồng, ruộng vườn bao bọc. Thiên nhiên bốn mùa cùng nhịp sống của đồng đất quê hương đã phả vào thơ ông, tạo nên nguồn thi liệu dồi dào để ông sáng tạo nên một “gia tài” thơ khá phong phú.

bqbht_br_z6495070479142-3052aecdca506cce4ca3e87e3c935f1a.jpg
Phạm Quỳnh Như - thi sĩ của đồng quê và trẻ nhỏ.

Phạm Quỳnh Như sinh ngày 14/9/1947. Năm 1965, ông tham gia lực lượng thanh niên xung phong chống Mỹ, làm việc ở Đội xe thồ do ngành GTVT quản lý. Tháng 10/1967, ông được gửi đi học tại Đại học GTVT, ngành cầu đường sắt. Ra trường, ông được phân về làm ở Xưởng B19, Cục Công trình I, Bộ GTVT, phụ trách thi công cầu đường sắt nối 2 huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) và Đức Thọ (Hà Tĩnh). Những năm tháng này, Quỳnh Như đã “bén duyên” với thi ca. Những vần thơ đầu tiên ông viết là ký ức về quê hương, gia đình. Từ năm 1995, sau khi nghỉ hưu, về lại ngôi nhà và không gian đồng quê thân thuộc đã gắn bó từ thuở ấu thơ, Quỳnh Như mới thật sự là người làm thơ chuyên nghiệp.

Thơ ông thấm đẫm không gian làng quê. Đó là tiếng đồng đất quê hương ngàn đời ngân vọng, là hình ảnh người nông dân tảo tần một nắng hai sương, là sự sinh sôi, luân chuyển của hạt lúa củ khoai, cánh đồng, gốc rạ, vầng trăng, giọt nắng, cơn mưa, tiếng gà gáy, tiếng sóng rì rào ngoài biển xa… Tất cả đã ngấm vào máu thịt ông. Đồng đất quê hương đi vào thơ ông một cách tự nhiên và chân thật, rất đẹp và gợi tả, ăm ắp xúc cảm. Hình ảnh người mẹ và cây lúa có lẽ là điển hình nhất trong những tứ thơ về đồng quê của Quỳnh Như:

"Mẹ cắm cây mạ xuống bùn

Cắm nỗi lo vào lòng đất

Cây mạ thẳng lên cao

Lưng mẹ thêm còng

Mẹ cấy trong mưa - cằm người chạm sóng

Một trăm ngày chờ mong bông lúa chín

Một trăm đêm giấc ngủ chập chờn"

(Mùa gặt)

Mẹ thu gom cánh đồng

Bằng vành trăng đầu tháng

Sẻ nửa nỗi lo

Ngủ thiêm thiếp cùng những hạt giống trong bồ

Mẹ giấu hạn hán, bão lụt trong đôi mắt trũng sâu

(Đi cùng vầng trăng)

Quỳnh Như tâm sự: “Mẹ tôi làm ruộng, cha tôi làm thợ bạc. Sau này, tôi và vợ cũng nhận ruộng làm nông. Mười năm cày bừa cấy hái như những nông dân thực sự nên tôi hiểu nỗi vất vả của người nông dân, vẽ hình ảnh của người nông dân trong thơ rất dễ. Nhà tôi ở gần biển nên cảm hứng thơ về biển cũng rất dạt dào. Tập “Nỗi khát con thuyền” có nhiều bài thơ về biển là vì thế. Sau này, tôi có điều kiện đi nhiều vùng quê trong tỉnh, phạm vi đề tài rộng mở nhưng tôi vẫn thích viết về làng quê mình nhất”.

bqbht_br_z6495070937707-eb48fe9ed8da7292cfb8e92f0c2026d2.jpg
Hàng chục năm gắn bó với thi ca, với quê nhà yêu dấu, đến nay, nguồn cảm hứng trong Quỳnh Như chưa hề vơi cạn.

Nói đến thơ Quỳnh Như, không thể không nhắc đến mảng đề tài thiếu nhi mà ông đã rất thành công, nhận được nhiều giải thưởng danh giá. Dường như tâm hồn khoáng đạt, trong trẻo của một thi sĩ chân quê đã giúp ông có sự giao cảm với trẻ thơ một cách kỳ lạ. Ông có thể hòa vào những niềm vui, suy nghĩ, mong ước, khát khao, tiếng lòng của trẻ nhỏ, cùng reo vui trước vầng trăng thu, cùng lắng nghe tiếng của thiên nhiên, đất trời trong cảm thức của các em để viết nên 4 tập thơ thiếu nhi.

Tập kịch thơ thiếu nhi từng đạt giải khuyến khích của Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, được dàn dựng và phát trên sóng Đài PT&TH Hà Tĩnh (nay là Báo Hà Tĩnh). Tập “Đất và trời” (có tên gọi khác là “Áo đất, áo trời”) đạt giải thưởng Hội Nhà văn năm 2023. Đặc biệt, bài thơ “Bà em” (in trong tập “Trời và đất”) được đưa vào cuốn sách “35 đề ôn luyện Tiếng Việt 4” (Tập 2) do Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành năm 2024. Bài thơ có nhiều hình ảnh độc đáo để khắc họa hình tượng người bà đậm nét văn hóa Việt:

"Bà em ngoài tám mươi rồi

Ngày đi sợ nắng, đêm ngồi sợ trăng

Tóc như hoa của thời gian

Bồng bềnh nở trắng cài ngang mái đầu

Buồn vui gửi ở miếng trầu

Nụ cười che cả sắc màu nắng mưa

Trưa hè cánh võng đu đưa

Lời ru trầm bổng nhặt thưa cánh cò…".

78 tuổi đời, hàng chục năm gắn bó với thi ca, với quê nhà yêu dấu, đến nay, nguồn cảm hứng trong Quỳnh Như chưa hề vơi cạn. Ông đã hoàn thành bản thảo 3 tập thơ mới, dự định sẽ xuất bản trong thời gian tới. Ngoài ra, với tư cách là Chi hội trưởng Chi hội VHNT huyện Thạch Hà (thuộc Hội VHNT Hà Tĩnh), ông luôn cố gắng tổ chức các buổi gặp gỡ, chia sẻ, đàm luận văn chương nghệ thuật với các hội viên trên địa bàn.

Giữa cuộc sống bộn bề lo âu và gấp gáp, tìm về những vần thơ của Quỳnh Như, ta như thấy mình thanh nhẹ khi chạm vào những dây đàn của bản nhạc quê hương, dào lên niềm tin yêu cuộc sống:

"Ban mai mở rộng tầm nhìn

Ngút ngát cánh đồng

Mênh mông trời biển

Những câu thơ chợt đến như chùm quả thơm

Rụng xuống dưới chân ta…

Mong rằng những “chùm quả thơm” thi ca sẽ còn tiếp tục “rụng xuống” tâm hồn trong sáng, hồn hậu, dịu dàng của nhà thơ Phạm Quỳnh Như.

Quỳnh Như có 6 tập thơ và kịch thơ đã xuất bản: “Tiếng đồng” (1999), “Quả trong vườn” (thơ thiếu nhi, 2004), “Nỗi khát con thuyền” (2006), “Sắc màu thiên nhiên” (thơ thiếu nhi, 2019), “Phá cỗ Trung thu” (kịch thơ thiếu nhi, năm 2023), “Trời và đất” (thơ thiếu nhi, năm 2023). Trong đó, tập “Tiếng đồng” và “Sắc màu thiên nhiên” đã đạt Giải thưởng VHNT Nguyễn Du - UBND tỉnh Hà Tĩnh, tập “Phá cỗ Trung thu” đạt giải khuyến khích cuộc thi thơ dành cho thiếu nhi của Liên hiệp Các hội VHNT Việt Nam. Tập “Trời và đất” đạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023.

Với “gia tài” thơ không nhỏ này, năm 2024, ông đã trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, chuyên ngành thơ.

Chủ đề 50 năm văn học nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất

Đọc thêm

Ẩm thực Việt hấp dẫn top đầu thế giới

Ẩm thực Việt hấp dẫn top đầu thế giới

Việt Nam xếp thứ 4 trong danh sách những quốc gia có nền ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới năm 2025 theo xếp hạng của CN Traveller, vượt qua nhiều cường quốc như Pháp, Tây Ban Nha và Nhật Bản.
Lan tỏa tình yêu dân ca trên quê hương Đại thi hào Nguyễn Du

Lan tỏa tình yêu dân ca trên quê hương Đại thi hào Nguyễn Du

Hoạt động đưa dân ca ví, giặm vào trường học đã lan tỏa mạnh mẽ, sâu rộng ở Hà Tĩnh. Trong những giờ ngoại khóa, các tiết học âm nhạc do các nghệ nhân dân gian trực tiếp truyền dạy, nhiều học sinh có dịp thể hiện năng khiếu, niềm đam mê với những làn điệu ngọt ngào, sâu lắng.
Podcast truyện ngắn: Ngày trở về

Podcast truyện ngắn: Ngày trở về

Mùa thu năm 1954, Thủ đô Hà Nội rợp cờ hoa đón đoàn quân chiến thắng trở về. Niềm vui riêng hòa vào niềm vui chung, hạnh phúc của mỗi gia đình hòa trong hạnh phúc lớn lao của cả dân tộc.
Podcast tản văn: Lấp lánh những cánh chuồn

Podcast tản văn: Lấp lánh những cánh chuồn

Tản văn "Lấp lánh những cánh chuồn" của tác giả Nguyễn Hà Hải đưa người đọc trở về với miền ký ức tuổi thơ trong trẻo, gắn liền với hình ảnh chuồn chuồn và không gian làng quê thanh bình.
Podcast Tản văn: Ánh trăng đoàn viên

Podcast Tản văn: Ánh trăng đoàn viên

Trung thu về, khi trăng Rằm tháng Tám treo cao cũng là lúc lòng ta rung lên nhịp yêu thương. Hơn cả đèn hoa, đây là khoảnh khắc tìm về bình yên, để sum vầy bên người thân và sẻ chia hơi ấm.
G-DRAGON 2025 WORLD TOUR [Übermensch] Biểu tượng toàn cầu trở lại với chuyến lưu diễn được mong chờ

Từ VVIP đến GA: Hành trình cảm xúc độc bản cùng G-DRAGON 2025

Siêu concert G-DRAGON 2025 WORLD TOUR [Übermensch] diễn ra ngày 8/11 tại 8Wonder Ocean City sẽ chính thức mở bán vé vào ngày 7, 8 và 9/10, với mức giá từ 2 đến 8 triệu đồng mang đến cho khán giả hàng loạt đặc quyền hấp dẫn, hứa hẹn tạo nên cơn sốt săn lùng chưa từng thấy ngay khi mở bán.
Podcast Tản văn: Sắc màu Trung thu xưa

Podcast Tản văn: Sắc màu Trung thu xưa

Mùa thu về, mang theo không khí dịu nhẹ và bầu trời trong vắt. Với thế hệ 8x, khoảnh khắc ấy là cánh cửa mở về ký ức Trung thu, nơi có tuổi thơ giản đơn, ngập tràn tiếng cười và sắc màu mộc mạc.
Chuyện những người hóa thân vào cổ tích

Chuyện những người hóa thân vào cổ tích

Đêm trung thu, “chị Hằng”, “chú Cuội” luôn là niềm mong đợi của trẻ nhỏ. Họ là những người dùng “phép thần” hóa thân vào cổ tích, để ngày hội của tuổi thơ thêm lấp lánh sắc màu.
Tản văn Nhớ những mùa trăng xưa

Tản văn Nhớ những mùa trăng xưa

Tản văn “Nhớ những mùa trăng xưa” như nhịp cầu đưa ta trở lại miền ký ức tuổi thơ, nơi mỗi mùa Trung thu là cả một trời thương nhớ cho gia đình và những điều bình dị của cuộc sống.
Podcast Truyện ngắn: Bánh trung thu của bố

Podcast Truyện ngắn: Bánh trung thu của bố

Trung thu luôn ý nghĩa khi có tình thương yêu của gia đình, thầy cô và bạn bè. Tình yêu đó là món quà quý giá, nhắc chúng ta biết trân trọng và giữ gìn ký ức đẹp về người thân.
Cái duyên với Truyện Kiều

Cái duyên với Truyện Kiều

Truyện Kiều với chủ nghĩa nhân văn cao cả, nghệ thuật đặc sắc đã đến với nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới, thực sự mang nhiều giá trị xuyên thời đại. Trong niềm hãnh diện chung đó, những người con Hà Tĩnh nói chung và những người con xa quê nói riêng luôn tự hào, ngưỡng mộ Đại thi hào Nguyễn Du và nỗ lực lan tỏa Truyện Kiều với bè bạn gần xa.