Tôm điếm - trò chơi dân gian đặc sắc ngày xuân

Tổ tôm là một loại bài lá có từ lâu đời và được giới trung lưu, thượng lưu thời phong kiến rất ưa chuộng và đề cao. Tôm điếm được phát triển ở một bậc cao hơn, phức tạp hơn tổ tôm bởi người chơi phải tinh tai (để nghe tiếng trống lệnh), tinh mắt (để nhìn thấy cờ lệnh), nhanh tay (để đánh trống lệnh). Những năm gần đây, trò chơi này đã được người dân các huyện Đức Thọ, Nghi Xuân và Thạch Hà phục hồi. Tết năm nay tại TP Hà Tĩnh cũng có một số điểm chơi. Tôm điếm không chỉ thích hợp với các cụ cao tuổi và các bậc trung niên mà còn thu hút nhiều bạn trẻ tham gia trong những ngày đầu xuân.

Tổ trọng tài chấm chấm điểm cho người chơi Ảnh: Bá Tân

Tổ trọng tài chấm chấm điểm cho người chơi

Ảnh: Bá Tân

Trên một sân chơi rộng khoảng 100 m2, ban tổ chức dựng 5 cái chòi (điếm) quay mặt vào trong theo hình ngũ giác và được đánh thứ tự từ 1 đến 5. Một số nơi do không có điều kiện sân bãi thì người ta đóng chòi tượng trưng bằng hộp gỗ, kích thước mỗi chiều 30 x 30 x 40 cm. Quân bài có 120 con được làm bằng gỗ hoặc mika được chia đều cho 5 chòi chơi. Người cầm trịch được trang bị 1 trống cái để điều hành. Mỗi chòi có 1 chủ chòi (là người chơi chính) được trang bị 1 cái trống con và 6 lá cờ làm phương tiện truyền thông tin giữa người chơi với nhau và với người cầm trịch. Ví dụ: khi hỏi bài người chơi đánh 1 cắc 1 tùng; khi ăn bài đánh 1 tùng; không ăn đánh 1 cắc; khi phổng đánh 2 tùng; thiên bất thực đánh 3 tùng; bất thực thiên khai, bất thực khàn đánh 3 cắc... Đồng thời với tiếng trống thì người chơi cũng phải cắm cờ hiệu theo màu sắc qui ước để cho ban tổ chức và đối thủ nhìn thấy. Tiếng trống của người chơi hay người cầm trịch rất quan trọng, nếu đánh hay gõ trống sai thì sẽ bị phạt. Sau khi kết thúc ván bài thì sẽ có hội đồng kiểm tra. Cái hay của trò tôm điếm là có sự hiện diện của người xướng quân (trước đây gọi là anh hề). Có thể nói đây là linh hồn của trò chơi. Bởi, muốn làm được người xướng quân thì trước tiên phải hiểu luật, thông thạo cuộc chơi, biết nhiều, thuộc nhiều câu ca dao, tục ngữ, giỏi thơ phú, hò vè. Trong trò chơi này, khi một chủ chòi đưa ra con bài cho đối phương, tức thì người xướng quân phải xuất khẩu một câu ca thích hợp với hoàn cảnh lúc đó với mục đích làm sao vừa vui vẻ, hài hước lại vừa mang tính chất thông báo cho người xem biết được cuộc thi đang ở hồi nào.

Ví dụ, khi bắt được con Cửu vạn (có in hình người khuân vác) người xướng quân đọc:

Công anh vác gạch xây tường

Xây hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân

Người cầm trich đang điều khiển cuộc chơi Anh: Bá Tân

Người cầm trich đang điều khiển cuộc chơi

Anh: Bá Tân

Khi bắt được con Bát vạn (có hình con cá), đọc:

Đầu hôm mua cá trích tươi

Rạng ngày mới biết lầm ơi là lầm

Những người có học, hay chữ còn thả thơ, lẩy Kiều... khi đánh một quân bài. Ví dụ, khi đánh quân Ngũ sách (có vẽ chiếc thuyền buồm) thì đọc:

Thuyền buồm vừa ghé tới nơi

Thì đà trâm gẫy, bình rơi mất rồi

Hay khi đánh quân Nhị vạn (có vẽ cành đào) thì đọc:

Dấn thân đến bước lạc loài

Nhị đào thà bẻ cho người tình chung

Thuyền buồm vừa ghé tới nơi Thì đà trâm gẫy, bình rơi mất rồi Ảnh: Bá Tân

Thuyền buồm vừa ghé tới nơi

Thì đà trâm gẫy, bình rơi mất rồi

Ảnh: Bá Tân

Ông Nguyễn Văn Cầm, 76 tuổi, Trưởng ban tổ chức hội tôm điếm tổ 10 phường Bắc Hà cho biết: “Tổ tôm điếm của chúng tôi mới được khôi phục vài ba năm nay. Các cụ tham gia tổ tôm điếm chơi với tinh thần rất thoải mái, vui vẻ, cái cốt yếu là để duy trì, bảo tồn những nét văn hóa. Đây là một nét văn hoá đẹp, vui chơi, giải trí có tính điểm, có giải thưởng nho nhỏ làm quà chứ không đặt ra ăn thua tiền bạc”.

Bài, ảnh: Thanh Hoài

Đọc thêm

Hà Tĩnh phát động Tháng hành động về ATVSLĐ, Tháng Công nhân

Hà Tĩnh phát động Tháng hành động về ATVSLĐ, Tháng Công nhân

Sáng nay (18/4), UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức lễ phát động Tháng hành động ATVSLĐ, Tháng Công nhân năm 2023; vinh danh doanh nghiệp vì người lao động, công đoàn cơ sở tiêu biểu, chủ tịch công đoàn cơ sở tiêu biểu, công nhân lao động tiêu biểu…
Bệnh mũi họng thường gặp ở trẻ trong mùa lạnh và cách phòng tránh

Bệnh mũi họng thường gặp ở trẻ trong mùa lạnh và cách phòng tránh

Khi thời tiết lạnh sẽ khiến nhiều trẻ mắc bệnh về tai mũi họng, trong đó phổ biến là viêm họng, viêm mũi… Điều này làm các bậc cha mẹ lo lắng, bởi bệnh thường tái đi tái lại nhiều lần. Vì vậy, việc phát hiện sớm cũng như cách chăm sóc đúng sẽ giúp trẻ nhanh khỏi bệnh.
Thị xã Kỳ Anh trao huy hiệu Đảng cho 18 đảng viên

Thị xã Kỳ Anh trao huy hiệu Đảng cho 18 đảng viên

Nhân dịp kỷ niệm niệm 105 năm Cách mạng Tháng Mười Nga (7/11/1917 – 7/11/2022), 92 năm ngày thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (18/11/1930-18/111/2022), Ban Thường vụ Thị ủy Kỳ Anh (Hà Tĩnh) đã tổ chức lễ trao tặng Huy hiệu Đảng cho 18 đảng viên.
Cơ hội uống bia Hà Nội - Nghệ Tĩnh miễn phí

Cơ hội uống bia Hà Nội - Nghệ Tĩnh miễn phí

Nhân kỷ niệm Ngày Quốc khánh 2/9 và giới thiệu sản phẩm bia mới của Nhà máy Bia Hà Nội - Nghệ Tĩnh, Công ty CP Bia Hà Nội - Nghệ Tĩnh tổ chức cho người tiêu dùng sử dụng miễn phí các sản phẩm bia tại một số địa điểm trên địa bàn Hà Tĩnh.
Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp mọi mặt đối với Công an nhân dân

Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp mọi mặt đối với Công an nhân dân

Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2022), 17 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005 - 19/8/2022), Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an có bài viết: “Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp mọi mặt đối với Công an nhân dân”.
Khi mẹ chồng đến ở chung...

Khi mẹ chồng đến ở chung...

“Công bằng mà nói, chồng tôi là một người tốt, năng động, có trách nhiệm, xuất sắc và đáng tin cậy, biết kiếm tiền chăm lo cho gia đình. Nhưng...”.
Đẩy mạnh tiêm vaccine, chủ động, sẵn sàng ứng phó nếu dịch bệnh bùng phát trở lại

Đẩy mạnh tiêm vaccine, chủ động, sẵn sàng ứng phó nếu dịch bệnh bùng phát trở lại

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tinh thần tuyệt đối không được lơ là, chủ quan, mất cảnh giác, yêu cầu đẩy mạnh tiêm vaccine, thần tốc hơn nữa thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng thuốc và vật tư y tế, chủ động xây dựng và sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống có thể xảy ra, kể cả trường hợp dịch bệnh bùng phát trở lại.
Lần đầu số mắc COVID-19 mới tăng vọt lên 60.355 ca

Lần đầu số mắc COVID-19 mới tăng vọt lên 60.355 ca

Bản tin dịch COVID-19 ngày 23/2 của Bộ Y tế cho biết số ca mắc COVID-19 tại Việt Nam lần đầu tăng lên hơn 60.000 F0 tại 62 tỉnh, thành phố; Hà Nội tiếp tục nhiều nhất tăng vọt lên gần 7.500 ca; Trong ngày có hơn 15.000 bệnh nhân khỏi.