Lực lượng của Nga tăng cường hiện diện tại Bắc cực. Ảnh: AP
Mục đích kép
Theo báo cáo của DDIS, Trung Quốc đang tăng cường sử dụng các nghiên cứu khoa học ở Bắc cực để mở đường xâm nhập khu vực này. Theo hãng tin Reuters, Trung Quốc tự nhận là một quốc gia gần Bắc cực, có tham vọng giành quyền tiếp cận các nguồn tài nguyên chưa được khai thác, cũng như đẩy nhanh hoạt động thương mại ở tuyến đường biển phương Bắc, còn gọi là Con đường tơ lụa Bắc cực. Hồi năm 2017, Bắc Kinh đã đưa các tuyến đường này vào Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của họ, nhằm tìm cách củng cố mối quan hệ giữa Trung Quốc với phần còn lại của thế giới thông qua các dự án và nghiên cứu cơ sở hạ tầng.
Lãnh đạo Cơ quan Tình báo quốc phòng Đan Mạch Lars Findsen cho biết, các cuộc thám hiểm nghiên cứu của Trung Quốc ở Bắc cực không chỉ là vấn đề khoa học mà còn nhằm phục vụ cho mục đích kép: “Chúng tôi đã giám sát hoạt động nghiên cứu của Trung Quốc ở Bắc cực và nhận thấy quân đội Trung Quốc đang có sự quan tâm ngày càng tăng ở khu vực này”. Báo cáo của DDIS nêu rõ: “Có khả năng đây là một phần trong quá trình tích lũy kiến thức của Trung Quốc về Bắc cực và năng lực hoạt động của Bắc Kinh trong khu vực này sẽ diễn ra với sự kết hợp của cả yếu tố quân sự lẫn dân sự”. Đan Mạch đến nay vẫn khẳng định mối quan tâm hàng đầu của nước này là gìn giữ Bắc cực như một lĩnh vực hợp tác quốc tế và giải quyết các vấn đề tiềm năng thông qua đàm phán giữa các nước nằm trong khu vực Bắc cực. Tuy nhiên, Đan Mạch khó có thể đạt được mục tiêu này khi Nga cũng đang tăng cường khả năng quân sự ở Bắc cực.
Đua tranh không ngơi nghỉ
Hồi tháng 5 vừa qua, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo từng cáo buộc Nga có hành vi gây hấn tại Bắc cực và các hành động của Trung Quốc tại khu vực này cần phải được theo dõi chặt chẽ. Sự quan tâm của Mỹ đối với Bắc cực ngày càng tăng, được nhìn thấy rõ hơn hết hồi tháng 8, khi Tổng thống Donald Trump đề nghị mua Greenland của Đan Mạch. Đề nghị này nhanh chóng bị Chính phủ Đan Mạch và chính quyền Greenland bác bỏ. Song song đó, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã quyết định thành lập một bộ chỉ huy Bắc cực và Đại Tây Dương trong khi các cuộc diễn tập của NATO ở Bắc cực đang dần trở nên thường xuyên hơn với quy mô lớn.
Dù vậy, Mỹ vẫn chưa thể tiến sát khu vực này trong khi Hải quân Nga đã khám phá thêm 5 đảo mới quanh quần đảo ở Bắc Băng Dương trong chuyến thám hiểm vào tháng 8 và tháng 9. Hạm đội Phương Bắc và Hiệp hội Địa lý Nga đã cùng hợp tác thực hiện chuyến thám hiểm và phát hiện ra những đảo mới có diện tích từ 900-54.500m².
Trong Chiến lược quốc phòng Mỹ năm 2018, Washington nhấn mạnh Bắc cực là phần “cạnh tranh sức mạnh lớn”. Tuy nhiên, Mỹ vẫn còn phải chạy đua nhiều ở Bắc cực. Mỹ chỉ sở hữu một tàu phá băng hạng nặng mang tên Polar Star do lực lượng bảo vệ bờ biển vận hành. Trong khi đó, Nga có hơn 40 tàu phá băng với nhiều kích thước. Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ đã thực hiện hợp đồng đóng thêm 3 tàu phá băng mới nhưng đến năm 2024 mới dự kiến được bàn giao. Lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ được điều động luân phiên tới Na Uy từ năm 2017 và tham gia nhiều cuộc tập trận tại Alaska với lục quân và không quân nhằm làm quen với tình trạng thời tiết khắc nghiệt.
Ông Nikolai Korchunov, Đại sứ phụ trách hợp tác quốc tế ở Bắc cực thuộc Bộ Ngoại giao Nga, cho rằng Mỹ có tham vọng đạt được uy thế quân sự để kiểm soát tài nguyên và các tuyến đường vận tải ở Bắc cực.