ThS.BS Phạm Thị Thảo Hương, khoa Vi sinh, Viện Xét nghiệm Y học, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nhiều người vẫn cho rằng, nhiễm ký sinh trùng đường ruột chỉ xảy ra ở các vùng nông thôn, điều kiện vệ sinh kém.
Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều người thành thị bị nhiễm các loại ký sinh trùng, bắt nguồn từ thói quen ăn uống.
ThS Hương cho biết, các loại ký sinh trùng thường gặp gồm các loại giun (giun tròn, giun đũa, giun tóc, giun kim, giun lươn...); các loại sán lá (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ, sán lá phổi, sán lá ruột); các loại sán dây (phổ biến là sán dây lợn và sán dây bò); nhóm đơn bào (như amip gây bệnh lỵ).
Các nguy cơ lây nhiễm ký sinh trùng
Theo ThS Hương, có nhiều đường lây nhiễm ký sinh trùng.
Lây qua da: Ấu trùng của giun móc, giun lươn có trong đất ẩm có thể chui qua da (thường là kẽ ngón chân, tay) khi tiếp xúc trực tiếp.
Lây qua đường ăn uống
Đây là đường lây truyền phổ biến nhất. Trong đó, 4 thói quen rất nhiều người Việt mắc phải gồm:
- Ăn rau sống chưa rửa sạch: Các loại rau được bón bằng phân tươi hoặc tưới nước bẩn có thể chứa trứng giun đũa, giun tóc.
- Ăn gỏi cá nước ngọt: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm sán lá gan nhỏ, một bệnh lý phổ biến ở nhiều địa phương Việt Nam.
- Ăn các loại rau thủy sinh sống: Các món ăn từ rau cần, cải xoong, ngó sen… chưa được nấu chín có thể chứa ấu trùng sán lá gan lớn.
- Ăn thịt lợn, thịt bò tái/chưa nấu chín: Nguy cơ nhiễm sán dây lợn, sán dây bò.
Bên cạnh đó, nguy cơ lây nhiễm các loại ký sinh trùng còn từ thói quen mút tay ở trẻ nhỏ, vệ sinh cá nhân kém, không rửa tay xà phòng kỹ sau khi đi vệ sinh, trước khi nấu nướng, ăn uống; uống nước chưa đun sôi.
Dấu hiệu nhiễm ký sinh trùng
ThS Hương cho biết, triệu chứng của nhiễm ký sinh trùng thường rất mơ hồ, không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa thông thường khác. Vì thế, nhiều người bỏ qua các dấu hiệu ban đầu, chỉ đến khi bệnh tiến triển nặng mới đi khám.
Vì thế, ThS Hương khuyến cáo, khi xuất hiện các dấu hiệu dưới đây, như rối loạn tiêu hóa kéo dài, đau bụng âm ỉ, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn; đi ngoài phân lúc lỏng, lúc táo; chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân, cơ thể mệt mỏi nên đi khám sớm để được chẩn đoán, điều trị.
"Ngoài ra, có một số dấu hiệu đặc hiệu hơn như: Ngứa hậu môn dữ dội về đêm (đặc trưng của nhiễm giun kim ở trẻ em); da xanh xao, thiếu máu (do giun móc hút máu); dị ứng, nổi mẩn ngứa trên da... không nên trì hoãn, phải đi khám sớm", ThS Hương nói.
Nhiễm ký sinh trùng không được điều trị có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, khiến trẻ em suy dinh dưỡng, còi cọc, chậm phát triển thể chất và trí tuệ; thiếu máu nặng.
Ngoài ra nhiều trường hợp bị tắc ruột, giun chui ống mật gây viêm đường mật, áp xe gan vì nhiễm ký sinh trùng.
Nghiêm trọng hơn, nhiễm ký sinh trùng như sán lá gan lâu ngày có thể dẫn đến xơ gan, thậm chí ung thư đường mật. Hay tình trạng nhiễm trùng lan tỏa, có thể gây nhiễm trùng toàn thân, tử vong khi nhiễm giun lươn ở những người có hệ miễn dịch suy giảm.
Để phòng nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, Ths Hương khuyến cáo người dân thực hiện ăn chín, uống sôi, tuyệt đối không ăn gỏi cá, thịt tái, tiết canh.
Nên rửa kỹ rau củ quả dưới vòi nước chảy trước khi chế biến. Cần lưu ý, ngâm rau sống trong nước muối không có tác dụng diệt trứng giun, sán.
Cần rửa tay xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Cắt móng tay gọn gàng, sạch sẽ. Khi đi làm vườn, tiếp xúc đất ẩm nên đeo găng tay, ủng bảo hộ...
Mỗi người nên tẩy giun 6 tháng/lần theo hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt với trẻ em.