>> Bài 2: Chuyển đổi cơ cấu - “chìa khóa” vàng
Chủ động xây dựng các phương án điều tiết nguồn nước hợp lý nhằm chống hạn hiệu quả đang được các công ty thủy nông cùng với chính quyền địa phương tích cực triển khai nhằm đưa vụ hè thu vượt qua thách thức của thời tiết.
Nguy cơ thiếu nước tưới
Mặc dù thời điểm này, hiện tượng El Nino đang suy yếu dần nhưng cường độ vẫn còn mạnh. Nắng nóng có khả năng xuất hiện sớm, tập trung nóng nhất nhưng không kéo dài vào các tháng 5, 6 và 7, trong khi đó, toàn khu vực thời điểm này được dự báo sẽ phổ biến lượng mưa rất ít. Đáng lo ngại nhất là lượng mưa từ đầu năm đến nay trên địa bàn tỉnh thấp hơn cùng kỳ năm 2015: 51-203 mm, đạt 41-77% nên mực nước tại các hồ đập hiện đang ở mức báo động.
 |
Mực nước tại Hồ Kẻ Gỗ hiện tại đang ở mức báo động. |
Can Lộc là một trong những địa phương có mực nước tại các hồ đập còn thiếu hụt nhiều, đa số các hồ mới chỉ đạt dung tích từ 41-71%, chỉ có hồ Nhà Đường và Khe Trúc đạt 95% nhưng chủ yếu phục vụ du lịch và cấp nước sinh hoạt cho nhân dân. Ông Phan Văn Cường - Trưởng phòng N&PTNT huyện Can Lộc cho biết: Toàn huyện có 6 hồ đập thì có tới 3 hồ đập hiện dung tích chỉ đạt từ 41-53% như hồ Vực Trống, An Hùng và Cù Lây. Bởi vậy, nếu trong thời gian tới, không có lượng mưa lớn bổ sung thì các hồ đập sẽ thiếu nước nghiêm trọng, dẫn đến việc tưới phục vụ sản xuất hè thu, nước sinh hoạt gặp nhiều khó khăn.
Theo ông Ngô Đức Hợi - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, mực nước và dung tích các hồ chứa trên địa bàn tỉnh hiện chỉ đạt từ 48-70% so với dung tích thiết kế. Với tình hình thiếu hụt lượng nước trong các hồ chứa như hiện tại và nhận định khí tượng thủy văn thì nguy cơ thiếu nước sản xuất vụ hè thu năm 2016 là rất lớn. Ngoài ra, khả năng xâm nhập mặn trên các sông xuất hiện sớm với nồng độ cao sẽ ảnh hưởng đến nguồn nước cung cấp cho hệ thống trạm bơm, đặc biệt là hệ thống lấy nước trạm bơm sông Nghèn, sông Nhà Lê và sông Lam…
Điều tiết nước chống hạn
Vụ hè thu năm nay, toàn tỉnh dự kiến sẽ tưới cho 42.135 ha lúa, trong đó, tự chảy 20.677 ha, bơm điện 21.458 ha, được phân cấp cụ thể cho các đơn vị thủy nông và địa phương thực hiện theo kế hoạch. Trong điều kiện thời tiết bất lợi, nguy cơ có khoảng 1.500 ha lúa hè thu “khát” nước, tập trung chủ yếu ở khu tưới hồ Vực Trống, Cao Thắng, Khe Hao, Khe Cò, các trạm bơm lấy nước sông Nghèn, vùng cuối kênh các hệ thống thủy lợi Kẻ Gỗ, Sông Rác, Thượng Tuy… và một số diện tích của các công trình tiểu thủy nông do địa phương quản lý.
Trước tình hình trên, ngành NN&PTNT Hà Tĩnh chỉ đạo các công ty thủy nông cùng với chính quyền địa phương chủ động lập phương án phòng chống hạn cho từng hệ thống công trình, đồng thời, vận hành, điều tiết, phân phối sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm.
Ông Lê Hồng Sơn – Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh cho biết: Nhằm chống hạn hiệu quả, đơn vị đã tập trung rà soát kiểm tra, sửa chữa các hệ thống thủy lợi bị hư hỏng, rò rỉ nước, đồng thời, lập phương án cụ thể tưới tiêu cho các vùng sản xuất. Theo đó, đối với vùng tưới Cẩm Xuyên, cân đối nguồn nước hồ Kẻ Gỗ, Thượng Tuy, hồ Sông Rác để hòa mạng hỗ trợ tưới cho diện tích thuộc các khu tưới của công trình thủy lợi. Xây dựng kế hoạch lắp đặt các trạm bơm dã chiến, tận dụng nguồn nước từ các kênh, lạch, ao hồ để chống hạn như các trục tiêu Xô Viết, Cẩm Huy (Cẩm Xuyên); vùng tưới Hương Khê dùng máy bơm dã chiến tận dụng các nguồn nước từ sông suối, luồng lạch, nước quy hồi để bơm chống hạn.
Đối với vùng tưới lưu vực sông Nghèn, trong trường hợp nắng hạn gay gắt, xâm nhập mặn cao, các cửa cống Trung Lương, Đức Xá phải đóng kín, do đó, nguồn nước trong hệ thống sông Nghèn xuống thấp. Để bổ sung nguồn nước, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Hà Tĩnh và huyện Đức Thọ, thị xã Hồng Lĩnh lập phương án chuyển nước từ Trạm bơm Linh Cảm qua các cống trên kênh chính đổ xuống sông kênh Chợ Giấy, Chợ Vi ra sông Nghèn và kênh 19/5 để tạo nguồn chống hạn…
Ông Ngô Đức Hợi - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi cho biết thêm: Hiện nay, một số hồ đập nhỏ mực nước đang ở mức thấp, nhiều khả năng sẽ khó khăn về nguồn nước tưới đầu vụ hè thu. Chi cục Thủy lợi phối hợp với các địa phương đang tiến hành khảo sát lại nguồn nước để có kế hoạch tưới hiệu quả, tiết kiệm. Một số hồ chứa nhỏ mực nước xuống thấp như: Vực Trống, Cu Lây, Thượng Tuy: chỉ dùng một phần từ hồ, còn lại tận dụng trạm bơm, máy bơm dã chiến để dành nước cho vùng cao.
