Bão Bualoi hôm qua vào miền Trung Philippines với tốc độ 35-40 km/h, nhanh gấp đôi vận tốc trung bình của các cơn bão. Vì đi nhanh nên bão vào Biển Đông vào khoảng 19h hôm qua, nhanh hơn dự báo ba giờ. Bão hiện vẫn theo hướng tây với tốc độ 30-35 km/h.
Trong lịch sử bão ở Biển Đông, không có nhiều cơn bão đi nhanh như vậy. Trước đó bão Dot (1985) khi tiến gần Trung Bộ đã tăng tốc trên 30 km/h. Bão Linda (1997) khi tiến vào Nam Bộ, tốc độ đạt khoảng 30-35 km/h; bão Doksuri (2017) cũng có giai đoạn tăng tốc trên 30 km/h khi áp sát Bắc Trung Bộ.
TS Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, cho biết thông thường các cơn bão trên Biển Đông di chuyển với vận tốc trung bình 15-20 km/h. Bão Bualoi đi nhanh do hoàn lưu áp cao cận nhiệt đới (vùng khí áp cao nằm quanh vĩ độ 25-35) hoạt động rất mạnh và trải dài, hình thành dòng dẫn ổn định, ép bão đi nhanh theo hướng tây tây bắc.
Đồng thời, rãnh thấp hay rãnh gió mùa - phần mở rộng của dải hội tụ nhiệt đới (nơi gió tín phong hai bán cầu gặp nhau khiến không khí hội tụ, tạo thành vùng nhiều mây và mưa) đang phát triển rõ rệt, vắt qua Trung Bộ và nối trực tiếp với bão. Trạng thái này khiến quỹ đạo của Bualoi như được đặt trên đường ray, trượt dọc theo rãnh thấp và khó có khả năng chậm lại.
Chuyên gia này cũng cho rằng môi trường khí quyển dọc đường đi khá thoáng, ít nhiễu động, đứt gió nhỏ, trong khi biển ấm và giàu năng lượng giúp hoàn lưu bão gọn chặt. Bualoi vì thế vừa tăng tốc vừa có điều kiện duy trì cường độ mạnh trong suốt quá trình di chuyển.
PGS.TS Nguyễn Minh Trường, Phó chủ nhiệm Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học (Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), cũng cho rằng có ba yếu tố khiến bão đi nhanh gồm: Dòng dẫn đường ở giữa tầng đối lưu mạnh, không nhiễu; cấu trúc bất đối xứng mạnh theo hướng đông - tây của các quá trình khí quyển trong vùng lõi bão và nhiệt độ mặt nước biển cao mở rộng từ tây Thái Bình Dương đến Biển Đông.
Lý giải việc bão đi hướng tây tây bắc dẫn tới nguy cơ đổ bộ Bắc Trung Bộ, PGS Trường cho rằng nguyên nhân chính là do hiệu ứng Coriolis làm cho bão trôi về hướng đó. Coriolis là hiện tượng các vật thể chuyển động trên Trái đất bị lệch hướng do hành tinh tự quay. Ở bán cầu bắc, vật thể (như khối không khí, dòng biển) sẽ lệch về bên phải so với hướng chuyển động.
Phân tích thêm, TS Trương Bá Kiên cho rằng quỹ đạo của bão chịu chi phối chủ yếu bởi rìa nam áp cao cận nhiệt đới. Hiện nay, áp cao này lấn sâu và mở rộng về phía đông (phía Việt Nam) khiến đường đi của bão có xu hướng chếch dần lên phía bắc thay vì đi thẳng vào Trung Trung Bộ.
Đồng thời, rãnh thấp nối qua Trung Bộ đóng vai trò như một cầu nối khí quyển khiến bão đang trượt dọc theo rãnh này. "Rãnh thấp hiện có xu thế nâng trục dần lên phía bắc, kéo theo quỹ đạo bão cũng dịch chuyển lên Bắc Trung Bộ", ông Kiên nói và thêm rằng môi trường biển thoáng, không bị ma sát địa hình hay cản trở bởi độ đứt gió giúp Bualoi duy trì vận tốc nhanh và quỹ đạo ổn định, ít dao động. Từ đó làm khả năng bão đổ bộ vào Bắc Trung Bộ ngày càng rõ rệt.
Bualoi là một trong những cơn bão nguy hiểm nhất năm 2025
Các chuyên gia đều cho rằng có nhiều yếu tố khiến Bualoi là một trong những cơn bão nguy hiểm nhất năm 2025. Đầu tiên, di chuyển nhanh khiến chính quyền và người dân có ít thời gian để chuẩn bị ứng phó. Điều kiện nhiệt, động lực học hiện tại rất thuận lợi: biển ấm, độ ẩm dồi dào, đứt gió thấp, đối lưu phát triển mạnh nên bão nhiều khả năng sẽ tăng cấp, có thể đạt cấp 13, trên 13 (trên biển).
Các mô hình dự báo cường độ cho thấy xác suất bão tăng đột ngột 2-3 cấp trong 24 giờ tới vượt quá 50%, làm gia tăng mức độ nguy hiểm trước khi đổ bộ.
"Do đi nhanh, vùng gió mạnh ăn sâu vào đất liền sẽ mạnh hơn thông thường ở cùng cấp bão. Thời gian đổ bộ ngắn làm tăng nguy cơ nước dâng do bão cộng hưởng với thủy triều, đặc biệt nếu bão cập bờ vào ban đêm", tiến sĩ Kiên lo ngại.
Cùng với đó, chuyên gia này cho rằng bão có thể gây mưa cường suất lớn trong thời gian ngắn ở Bắc và Bắc Trung Bộ, dẫn đến nguy cơ lũ quét, sạt lở đất vùng núi và ngập úng ở đồng bằng, đô thị. Sau khi đổ bộ miền Trung và di chuyển sang Lào, hoàn lưu sau bão vẫn có thể gây mưa lớn cho phía tây Thanh Hóa, Nghệ An và dọc biên giới Việt - Lào, đặc biệt tại các khu vực có thủy điện, hồ thủy lợi, tiềm ẩn kịch bản tương tự bão Kajiki.
Ứng phó với bão, các chuyên gia cho rằng trước hết phải kêu gọi tàu thuyền vào nơi tránh trú an toàn, nghiêm cấm ra khơi, đặc biệt lưu ý ngư dân nuôi trồng thủy sản trên lồng bè, chòi canh không ở lại trên biển. Địa phương cần lập phương án sơ tán dân tại vùng ven biển, vùng trũng thấp, khu vực nguy cơ sạt lở và những hộ có nhà cửa yếu, không an toàn.
Các lực lượng tại chỗ cần gia cố đê kè, hồ đập nhỏ, chằng chống nhà cửa, trường học, bệnh viện, chuẩn bị máy bơm, máy phát điện dự phòng, thuốc men, nhu yếu phẩm để sẵn sàng ứng phó khi có sự cố.
Người dân cần tuyệt đối theo dõi các bản tin dự báo, cảnh báo mới nhất từ cơ quan khí tượng thủy văn và chính quyền địa phương, không chủ quan, không lan truyền hoặc tin theo thông tin chưa kiểm chứng trên mạng xã hội. Người dân nên chủ động gia cố tài sản, dự trữ thực phẩm, nước sạch, sắp xếp sẵn đồ dùng thiết yếu để có thể di chuyển nhanh khi có lệnh. Các hộ dân ở vùng núi, ven sông suối cần đặc biệt cảnh giác nguy cơ lũ quét, sạt lở, sẵn sàng sơ tán khi có cảnh báo.