Một góc chơ Nhe Vinh Lộc
“ Dù ai buôn ngược, bán lường/ Nhớ phiên Nhe chợ cùng phường về xuôi”. Câu ví ngàn xưa được lưu truyền trong dân gian phần nào cho thấy tầm ảnh hưởng của chợ Nhe - Vĩnh Lộc đối với đời sống của các cộng đồng cư dân xứ Nga Khê và Lai Thạch là rất lớn. Theo các cụ cao niên trong vùng, xã Vĩnh Lộc xưa là thị tứ sầm uất của hai tổng Nga Khê và Lai Thạch nổi tiếng với chợ Nhe, quanh năm tấp nập kẻ bán người mua. Thời xưa, sông Nhe được coi là một trục giao thông quan trọng. Kết hợp với hệ thống giao thông đường bộ, Sông Nhe nối giữa hai vùng thượng Can và Nam Đức Thọ rồi uốn lượn một vòng quanh luỹ tre làng Vĩnh Lộc trược khi hợp lưu với sông Nghèn tạo thành tuyến giao thông đường sông khá lý tưởng cho việc đi lại giao thương buôn bán của bà con các cộng đông cư dân trong vùng và các huyện bạn lân cận.
Vào cuối thời vua Bảo Đại, cầu Nhe được ra đời, việc đi lại kinh doanh buốn bán, trao đổi hàng hoá của bà con đôi bờ sông Nhe trở nên thuận tiện hơn và làm cho không khí sinh hoạt của chợ Nhe càng thêm sầm uất. Thời xưa, hàng hoá được đem ra trao đổi buôn bán tại chợ Nhe chủ yếu là nông sản, nông cụ do bà con nhân dân trong vùng tự sản xuất và chế tác. Về sau các địa phương lân cận như Đức Thọ, Thạch Hà và Nghi Xuân đã mang sản phẩm của địa phương mình như hàng tre đan, cá mú và cả những con nuôi vật giống đến giao thương góp phần làm nên một chợ Nhe truyền thống được lưu truyền cho đến ngày nay.
Những mái lều chợ Nhe hiện nay
Ông Nguyễn Văn Hùng - Trưởng BQL chợ Nhe cho biết: Chợ Nhe có tổng diên tích được quy hoạch hơn 15000m2 với hơn 300 gian hàng lều quán của 300 hộ thuộc công dân Vĩnh Lộc và các xã lân cận tham gia kinh doanh buôn bán. Hàng năm chợ Nhe đóng góp vào ngân sách xã Vĩnh Lộc bình quân hơn 200 triệu đồng. Chợ Nhe được nhóm họp mỗi tháng 12 phiên, gồm các ngày mùng 2,7,9, 12,17,19 22,27,29 âm lịch vốn đã thành nếp sinh hoạt ổn định, ăn sâu trong tiềm thức của bà con vùng này. Ngoài ra, chợ Nhe còn là nơi hội tụ phường buôn bán trâu, bò tứ phương. Bà con nông không chỉ trong vùng mà cả các huyện lân cận khi cần thay trâu tậu nghé để cấy cày đều tìm đến chợ Nhe. Chợ mở cửa vào ngày lẻ hàng tháng và chỉ nhóm họp trong buổi sáng. Đặc biệt, cùng với thương hiệu rượu Can Lộc, món lợn giống chợ Nhe cũng được coi là sự lựa chọn số một của bà con nông dân làm nghề chăm nuôi trong tỉnh.
Chúng tôi cũng đã có dịp tiếp xúc với gia đình cụ Luyện ở xã Khánh Lộc sang chợ Nhe kinh doạnh nghề rèn. Phiên chợ này có vẻ bán chạy hàng, cụ Luyến ngừng tay búa vui vẻ nói “Bát cơm manh áo cả 3 đời cha con nhà tui nhờ vào chợ Nhe. Chú coi, cũng nhờ có thương hiệu, mấy phiên ni mần không kịp hàng mà bán”. Còn tư gia ông Dương Trí Thanh (chuyên doanh hàng may mặc sẵn tại chợ Nhe) cũng được xây cất khá khang trang với đầy đủ tiến nghị sinh hoạt không kém gì dân giàu có ở thị thành. “Cái nghề này là do cố can nhà tui tuyền lại và trước khi “ra đi” cha tui còn dặn thêm, con nhớ trau lấy nghề rồi gắn vào chợ Nhe mà phát triển và đến nay đời sống nhà tui có khá giả lên cũng nhờ chợ Nhe” - ông Thanh nói.
Chơ Nhe đang bị xuống cấp từng ngày
Chợ Nhe hội tụ đủ các thứ hàng hoá, ngày càng đáp ứng nhu cầu đời sông dân sinh trên địa bàn. Vào cuối năm 1998, để mở mang nâng tầm hoạt động kinh doanh buôn bán của chợ Nhe, cùng với sự hỗ trợ của huyện và nguồn đóng góp của nhân dân, toàn bộ hệ thống lều quán được đầu tư nâng cấp dưới dạng bán kiên cố. Các gian hàng được xây dựng bằng tường gạch thành hàng lối khá ngăn nắp. Tuy mhiên việc kiến thiết xây dựng chợ Nhe trước đây vẫn đang còn theo dạng lều quán, ki ốt lụp xụp không phù hợp với xu thế và nhu cầu phát triển bền vững của một vùng kinh tế nông thôn đang trên đà phát triển.
Hiện nay, cơ sở hạ tầng của chợ Nhe đang bị xuống cấp nghiêm trọng. Thực hiện tinh thần chỉ đạo của tỉnh, vừa qua BQL Dự án cải thiện sự tham gia thị trường cho người nghèo Hà Tĩnh đã tiến hành khảo sát thiết kế và kêu gọi nhà tài trợ xúc tiến đầu tư. Dự kiến, nếu mọi việc trôi chảy, công trình dự án nâng cấp chợ Nhe sớm được triển khai sẽ đáp ứng nhu cầu hoạt động kinh doanh thương mại của chợ Nhe và góp phần tạo nền tảng để các địa phương trong vùng hưởng lợi của dự án đẩy nhanh tốc độ phát triển KT – XH trên địa bàn.
