Sống chung vớ hiểm họa
Nhìn từ QL1A, một phần dãy núi Hồng thơ mộng thuộc địa bàn xã Vượng Lộc nham nhở như một chiếc áo rách bị vá chằng, vá đụp. Đó là hệ luỵ từ những “khai trường” của hàng loạt mỏ đá được cấp phép vô tội vạ. Mỏ đá mọc lên san sát. Những khu rừng bị cạo trắng. Người dân xóm 1 và xóm 15 xã Vượng Lộc đang ngày đêm phải đối mặt với biết bao hiểm nguy rình rập.
 |
Biết tin có phóng viên đến, nhiều người dân trong làng đã bỏ dở việc đồng áng chạy về để “tố khổ”. Ông Đặng Văn Hữu ở xóm 15 than thở: Xóm này được mệnh danh là “xóm sưng phổi” vì chúng tôi phải chịu cảnh sống chung với bụi đá từ nhiều năm nay. Hàng loạt mỏ đá được cấp phép quá gần khu dân cư, sát ngay nghĩa trang liệt sỹ của huyện và hàng loạt mồ mả của các dòng họ. Có những thời điểm mìn nổ liên tục, người sống không sống nổi mà người chết cũng không yên.
Mặc dù sự việc đã xẩy ra 4 tháng nhưng anh Nguyễn Viết Ái vẫn còn ám ảnh mãi. Khoảng tháng 9-2011, anh đang làm vườn sau nhà (cách mỏ đá Ngọc Hải chưa đầy 100m) thì bỗng nghe dưới chấn mình đất rung chuyển. “Ầm”. Tiếng nổ lớn phát ra từ mỏ đá. Chưa kịp định thần thì một hòn đá văng ra từ vách núi, rơi xuống ngay sát chân khiến anh giật mình té ngữa. Quá bức xúc, lần đó anh đã mời công an xã đến lập biên bản. Thế nhưng, mọi việc vẫn đâu vào đấy. Chủ mỏ vẫn không có ý kiến gì. Bi hài hơn là trường hợp của ông Nguyễn Viết Hộ, khoảng tháng 10-2011, khi cả gia đình, đang làm lễ giỗ cho người quá cố thì bỗng nhiên thấy tường nhà rung lắc, sau đó một tiếng nổ kinh hoàng. Lọ hoa, di ảnh người quá cố rơi xuống, vỡ tan.
Chưa hết bàng hoàng, chị Lê Thị Xuân kể lại: Khoảng 1h chiều ngày 1- 3, Cty CP Hồng Vượng cho nổ mìn khai thác đá. Chồng chị là anh Võ Văn Thép đang ngồi làm rau ngoài vườn thì bỗng nhiên nghe một tiếng nổ lớn, một hòn đá lớn nằm gọn trên luống rau ngay sát sau lưng. “Phúc đức là viên đạn đá kia bắn chệch mục tiêu, nếu nó chuẩn xác hơn thì bây giờ anh ấy về với tổ tiên rồi” - chị Xuân đùa mà gương mặt không giấu được âu lo. “Sống trong thời bình mà phải mà như thời chiến tranh. Ngày trước có máy bay địch đến thì được báo động, tìm chỗ trốn chứ có một số mỏ đá nổ mìn không báo động, không kể giờ giấc, chẳng biết đâu mà lần. Cứ đến buổi trưa hoặc chiều là các gia đình lại phải đi tìm, “triệu tập” con, cháu về để ẩn nấp. Để đề phòng bất trắc, nhiều người dân đối phó bằng cách đội mũ bảo hiểm ngay cả khi ở trong nhà” - chị Xuân tâm sự
 |
| Những chiếc xe vận tải ngày đêm lầm lũi cày nát con đường |
Cùng với những cơn địa chấn từ việc nổ mìn, người dân ở đây còn phải đối mặt với ô nhiễm môi trường. Khắp làng trên, xóm dưới bặc trắng bụi đá. Bụi bám vào cây, bay vào nhà, lẫn quất trong không khí, chìm trong nước sinh hoạt. Chàng trai tên Hùng ở xóm 15 đùa: “Có cô gái đi lấy chồng xã bên, hôm đưa dâu phải ra khỏi làng mới trang điểm được chứ trang điểm ở nhà cũng như không. Anh xem, hàng cây xanh kia mà còn bạc đi vì bụi đá nữa là”.
Cấp phép vô tội vạ
Chỉ tính ở xóm 1 và xóm 15 xã Vượng Lộc đã có tới 6 mỏ đá của 6 Doanh nghiệp được cấp phép khai thác đá l à: Cty CPTM Trường Kỳ (Tổng Cty khai thác khoáng sản và xây dựng Việt Tiệp), Cty CP Hồng Vượng, Cty TNHH Ngọc Hải, Cty Hoàng Long Phát, Cty CP Thiên An và Cty CP Huy Hoàng. Gần 100ha rừng có chức năng phòng hộ trên địa bàn xã đã được cấp phép cho các DN khai thác đá.
Trong khi hàng loạt mỏ đá được cấp sát khu dân cư, cạo trắng những rừng thông thì mới đây người dân xóm 1, xóm 15 Vượng Lộc lại phải chứng kiến cảnh thêm một khu rừng thông lâu năm bị chặt hạ để cho Cty CP xây lắp VLXD Thiên An vào khai thác đá. Ngoài Cty Thiên An thì còn có thêm mỏ đá mới được cấp phép cho Cty Hoàng Long Phát, nằm sát ngay đập thuỷ lợi Khe Trúc. Hiện Cty này mới chặt cây trên rừng, chuẩn bị bắt tay vào khai thác.
 |
| Núi Hồng nhìn từ QL 1A như một bức tranh vá chằng vá đụp |
Ông Võ Quang Minh - trưởng thôn 14 bức xúc: Chúng tôi là người dân mà chẳng được biết mỏ cấp cho ai, khi nào. Chỉ khi thấy Cty mang máy móc đến triệt hạ cây, đào đất, làm đường thì mới biết có thêm mỏ đá được cấp phép.
Ông Nguyễn Văn Quế - Chủ tịch UBND xã Vượng Lộc nói: “Việc cấp phép mỏ là của tỉnh và huyện, chúng tôi chỉ kiến nghị, đề xuất chứ chẳng làm được gì. Phản ánh bức xúc của người dân thì các doanh nghiệp nói là xã gây khó dễ để “kiếm chác”, mà không phản ánh thì người dân lại nghĩ chúng tôi thông đồng. Khổ lắm”.
Điều đáng nói là, con đường nằm dưới chân hàng loạt mỏ đá ở xã Vượng Lộc chính là con đường chiến lược quân sự 58, có vai trò rất quan trọng trong chiến lược quốc phòng an ninh. Thế nhưng khi các mỏ đá đi vào hoạt động, tập đoàn xe chở đất, đá ngày đêm cày nát cung đường này. Bên cạnh đó, đoạn đường nối QL1A vào xóm 1 Vượng Lộc vốn dĩ được làm để phục vụ cho người dân và cũng là phục vụ cho những người vào thắp hương cho nghĩa trang liệt sỹ huyện Can Lộc nay được các doanh nghiệp mặc nhiên sử dụng như “đường công vụ”. Anh Phạm Quang Minh - Xóm trưởng xóm 1 cho biết: “khu nghĩa trang của huyện được đầu tư xây dựng từ lâu, là nơi an nghỉ của hơn 1.000 liệt sỹ. Thế nhưng con đường dẫn vào không hề có chỉ dẫn mà thay vào đó là những tấm biển quảng cáo mỏ đá. Việc khai thác đá hàng loạt, mìn nổ liên tục đã khiến cho khu nghĩa trang mất đi sự linh thiêng”.
Những hệ lụy
Ngoài việc sống chung với ô nhiễm, hứng chịu những những “cơn mưa đá” do nổ mìn thì điều khiến người dân ở xóm 1 và xóm 15 Vượng Lộc bức xúc là việc việc cấp mỏ đá tràn lan đã làm ảnh hưởng đến những khu mộ dòng họ và khu vực nghĩa trang liệt sỹ của huyện. Nhiều khu mộ của các dọng họ đã bị sạt lỡ, chuyển động do mìn nổ, đá bay. Vụ nổ mìn mới đây của Cty Hồng Vượng cũng đã làm sập một phần khu lăng mộ của dòng họ Phạm Công khiến cho những người trong họ này rất bức xúc. Người sống không sống nổi mà đến “người âm” cũng chẳng được yên.
 |
Đường vào khu Nghĩa trang Liệt sỹ chỉ thấy toàn là biển báo mỏ đá |
Vì thế, chính ông Quế đã cho phép người dân xóm 15 lập sào chắn, ngăn không cho xe di chuyển nữa, yêu cầu các doanh nghiệp phải thực hiện đúng cam kết. Thế nhưng, đâu lại vào đó. Mìn cứ nổ, đá cứ bán và người dân Vượng Lộc vẫn sẽ còn phải hứng chịu biết bao hệ luỵ. Không biết đến bao giờ, vùng quê thanh bình này mới được trả lại sự bình yên?. Ngày đó chắc còn xa, may ra chỉ đến khi rừng Hồng Lĩnh …hết đá.
