(Baohatinh.vn) - Mộ và nhà thờ Nguyễn Phi Sài ở thị trấn Thạch Hà và xã Thạch Long (huyện Thạch Hà) là 1 trong 93 di tích trên địa bàn Hà Tĩnh được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích cấp quốc gia.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) là con trai cả của Đệ nhị Thế tổ Nguyễn Phi Lệ, quê ở xã Toàn Lưu (có tài liệu ghi xã Kim Đôi), phủ Thạch Hà, nay là thị trấn Thạch Hà. Đến khoảng năm 1580, gia đình chuyển về cư trú và lập nghiệp, sinh sống ở xã Đan Chế (nay là xã Thạch Long ). Nhà thờ Nguyễn Phi Sài nay ở thôn Gia Ngãi 1, xã Thạch Long. Khuôn viên nhà thờ Nguyễn Phi Sài khá rộng với gần 1.200m2 , có nhiều cây xanh và hạng mục công trình. Ngay phía sau cổng vào và cuốn thư là khu nhà thờ chính với nhà bái đường (nơi con cháu làm lễ bái) và điện thờ chính.
Hai bên nhà thờ có nhà sắc (ở bên phải) và nhà hội đồng tổ cô (ở bên trái). Trong đó, nhà sắc có tuổi thọ vài trăm năm là nơi cất giữ các đạo sắc vua ban thời xưa; nhà hội đồng tổ cô thờ tổ cô.
Nhà sắc là hiện vật độc đáo, hiếm có trên địa bàn Hà Tĩnh, được làm bằng gỗ trai có niên đại xây dựng trên 300 năm.
Nhà sắc đang lưu giữ 7 sắc phong của các triều đại quân chủ rất có giá trị, một trong số đó là sắc phong vào loại cổ nhất của tỉnh ta hiện nay. Điện thờ chính của nhà thờ Nguyễn Phi Sài gồm thượng điện và hạ điện. Trong ảnh: Toàn cảnh điện thờ chính.
Ban thờ chính ở thượng điện thờ Đệ Tam Thủy tổ Nguyễn Phi Sài; tiếp xuống là thờ các vị quận công, tổ tiên của dòng họ.
Bên trái và bên phải điện thờ chính còn có bàn thờ các chi phái khác, thờ gia thần.
Cách nhà thờ khoảng 3km về phía Nam là phần mộ Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài. Năm 1634, sau khi Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài mất, theo lệnh triều đình, thi thể của ông được chuyển về quê xã Đan Chế, huyện Thạch Hà và chôn cất tại xứ Lòi Mã (thuộc thôn Lương Thượng (nay ở tổ dân phố 13, thị trấn Thạch Hà).
Phần mộ của ông trong gần 350 năm được con cháu hương khói, bà con nhân dân trong vùng trông coi, bảo quản. Phần mộ đã được con cháu trong dòng họ tôn tạo lại nhiều lần, trong đó lần gần nhất vào năm 2020. Toàn bộ phần mộ, hàng rào và các hạng mục khác đều được làm bằng đá chẽ, khang trang, kiên cố.
Ghi nhận công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài, ngày 23/1/2007, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 238/QĐ-UBND về xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Phi Sài là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Ngày 20/11/2024, Bộ VH&TT-DL ban hành quyết định về xếp hạng di tích quốc gia đối với “Mộ và Nhà thờ Nguyễn Phi Sài”. Lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích và rước bằng về nhà thờ họ dự kiến được tổ chức vào ngày 16/4/2025 tới đây. Đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia càng khẳng định công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài nói riêng và các bậc tiền nhân cùng những người con quê hương Thạch Hà nói chung đã đóng góp quan trọng cho công cuộc đấu tranh, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Đây cũng là dịp để mỗi người tìm về cội nguồn, tôn vinh và lan tỏa những giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng quê hương.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) làm quan dưới triều Lê Trung Hưng, là vị võ tướng có tài thao lược, được chúa Trịnh giao phó nhiều trọng trách, lập nhiều công lớn trong công cuộc phù Lê cứu nước. Suốt cả cuộc đời binh nghiệp, ông luôn trung thành với triều đình, khí tiết, yêu nước, thương dân, mưu trí và dũng cảm.
Hơn 45 năm phò Lê cứu quốc, Nguyễn Phi Sài nhiều lần được các cấp Triều Lê ban sắc phong, tặng thưởng, phong vị là: Tiền Phụ quốc thần tín cương chính hiệp mưu đồng đức; Dực vận tán trị uy đăng; Vận tán trị công thần; Đặc tiến trụ quốc; Thượng tướng quân; Trung quân Đô đốc phủ; Hựu đô đốc; Thiếu bảo; Võ quận công; Gia phong đại vương tôn thần; Quang Ý trung đẳng thần; Dực bảo Trung Linh phù chi thần; Đoan túc Dực bảo Trung hưng chi thần...
Vì có công lớn nên năm 1634 sau khi mất, Võ Quận công Nguyễn Phi Sài đã được triều Lê Trung hưng liệt vào hàng ngũ danh thần tiết nghĩa, thăng Thiếu bảo, ban cấp 30 mẫu ruộng, cho lập đền thờ tại quê nhà, giao cho người dân xã Đan Chế thờ tự và trông coi phần mộ.
Theo Gia phả dòng họ Nguyễn Phi, các thế hệ con cháu hậu duệ của Đệ Tam Đức tổ Nguyễn Phi Sài ở Hà Tĩnh đã có 19 đời nối nghiệp. Nối dõi cha ông, dòng họ Nguyễn Phi ở Hà Tĩnh, đời nào, sinh sống ở đâu cũng có nhiều người ưu tú, làm việc siêng năng, góp phần cống hiến sức mình bảo vệ, xây dựng đất nước.
Trong thế kỷ XVII, cả dòng họ có 7 người được triều đình nhà Lê phong tặng quận công.
Trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước (1945 - 1975), con cháu dòng tộc họ Nguyễn Phi đã tiếp bước cha ông lên đường tham gia chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, dòng họ có 16 người con anh dũng hi sinh, được công nhận liệt sỹ; có 2 mẹ được phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng; hàng trăm thương binh, bệnh binh…
Tết Bunpimay được tổ chức cho các lưu học sinh Lào theo học tại Trường Đại học Hà Tĩnh là hoạt động ý nghĩa, góp phần tô thắm tình hữu nghị đặc biệt giữa 2 nước.
Yêu và đến với dân ca ví, giặm từ sớm, cô bé Nguyễn Ngọc Gia Hân (lớp 4, Trường Tiểu học Ngọc Sơn, Thạch Hà, Hà Tĩnh) đã lan tỏa tình yêu đó bằng những cách rất đặc biệt.
Ngay từ khi công chiếu tại Hà Tĩnh, phim "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" đã chinh phục hàng nghìn khán giả, qua đó, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước trong lòng người xem.
Các hoạt động được tổ chức nhân Ngày Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam năm 2025 khẳng định vị trí, vai trò và tầm quan trọng của sách đối với việc nâng cao kiến thức, kỹ năng...
MV "Victory - Bond in Vietnam" với những hình ảnh đẹp mê hoặc của Vịnh Hạ Long, do Báo Nhân Dân phối hợp IB Group Việt Nam phối hợp sản xuất vừa chính thức ra mắt.
Việc đặt linh vật không phù hợp với văn hóa truyền thống và thuần phong mỹ tục tại một số cơ sở ở Hà Tĩnh đang gây ra những phản cảm trong không gian văn hóa tâm linh.
Ra mắt ngày 4/4 tại các rạp trên toàn quốc, bộ phim lịch sử, chiến tranh cách mạng do tư nhân đầu tư vốn “Địa đạo – Mặt trời trong bóng tối” đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của khán giả khắp cả nước. Chỉ sau 2 ngày công chiếu chính thức, 4 ngày chiếu sớm, bộ phim đã vượt qua mức doanh thu 45 tỷ đồng và tiếp tục tăng.
Dạ hội văn nghệ với chủ đề “Hồng Lĩnh tự hào địa linh” để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người dân và du khách về tham dự Đại lễ Giỗ Quốc Tổ Hùng Vương tại TX Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh).
Các huyện, thành phố, thị xã trên địa bàn Hà Tĩnh đã thành kính dâng cúng vật phẩm, thể hiện lòng biết ơn công lao của Đức Thủy tổ Kinh Dương Vương và các Vua Hùng.
Thế Thơm có phải là con của bố không? Chồng tôi lắc đầu. Cốc một cái vào trán tôi. Ngày nay, muốn biết quan hệ huyết thống của con người đâu có gì khó...
Trải qua 4 năm triển khai, mô hình "Ngôi nhà trí tuệ" tại Hà Tĩnh đã khẳng định vai trò thúc đẩy phong trào khuyến học và xây dựng xã hội học tập tại các địa phương. Đây là nơi cung cấp nguồn tài liệu, sách báo phong phú đáp ứng nhu cầu học tập của người dân ở mọi lứa tuổi.
Nhằm phục vụ du khách về với biển Hà Tĩnh, nhiều nhà hàng hải sản đã tích cực chỉnh trang hạ tầng, chuẩn bị nguồn hải sản tươi ngon, lên thực đơn hấp dẫn.
Bức "Ba người phụ nữ" của Nguyễn Gia Trí vừa được bán giá 2,07 triệu USD (khoảng 53 tỷ đồng) trong phiên đấu giá tại Hong Kong (Trung Quốc). Các họa sĩ đã tiết lộ vì sao tranh lại có giá cao như vậy.
Đền Chân Long ở xã Xuân Hải (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) là công trình vua tạ ơn thần, chiêu hồn người đã ngã xuống trên sa trường, cũng là nơi linh thiêng để mọi người cầu an.
Lễ giỗ Thánh mẫu Liễu Hạnh ở đền Chợ Củi (Nghi Xuân - Hà Tĩnh) là dịp nhắc nhở các tầng lớp nhân dân biết ơn các bậc tiền nhân đã cứu giúp dân lành và thẳng tay trừng trị những kẻ bất nhân, bất nghĩa.
Nếu bạn muốn khám phá Thái Lan và Trung Quốc trong những kỳ nghỉ lễ dài ngày sắp tới, Vietravel Nghệ An sẽ đồng hành để bạn thỏa sức vui chơi với nhiều điểm đến ấn tượng.
Sau ba thập kỷ luật pháp đảm bảo quyền đại diện bình đẳng cho phụ nữ trong hội đồng làng ở Ấn Độ, hiện tượng 'chồng trưởng làng' vẫn ngự trị. Nhưng những tiếng nói mới đây đang dần phá vỡ im lặng.
Thời gian vi diệu và đỏng đảnh, nhưng hoa cứ rực rỡ, tỏa hương, hoa cứ say đắm với chính sức lan tỏa của mình trước đã. Bởi mai này, biết đâu mưa gió rủi may bất ngờ ập đến…
