(Baohatinh.vn) - Mộ và nhà thờ Nguyễn Phi Sài ở thị trấn Thạch Hà và xã Thạch Long (huyện Thạch Hà) là 1 trong 93 di tích trên địa bàn Hà Tĩnh được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích cấp quốc gia.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) là con trai cả của Đệ nhị Thế tổ Nguyễn Phi Lệ, quê ở xã Toàn Lưu (có tài liệu ghi xã Kim Đôi), phủ Thạch Hà, nay là thị trấn Thạch Hà. Đến khoảng năm 1580, gia đình chuyển về cư trú và lập nghiệp, sinh sống ở xã Đan Chế (nay là xã Thạch Long ). Nhà thờ Nguyễn Phi Sài nay ở thôn Gia Ngãi 1, xã Thạch Long. Khuôn viên nhà thờ Nguyễn Phi Sài khá rộng với gần 1.200m2 , có nhiều cây xanh và hạng mục công trình. Ngay phía sau cổng vào và cuốn thư là khu nhà thờ chính với nhà bái đường (nơi con cháu làm lễ bái) và điện thờ chính.
Hai bên nhà thờ có nhà sắc (ở bên phải) và nhà hội đồng tổ cô (ở bên trái). Trong đó, nhà sắc có tuổi thọ vài trăm năm là nơi cất giữ các đạo sắc vua ban thời xưa; nhà hội đồng tổ cô thờ tổ cô.
Nhà sắc là hiện vật độc đáo, hiếm có trên địa bàn Hà Tĩnh, được làm bằng gỗ trai có niên đại xây dựng trên 300 năm.
Nhà sắc đang lưu giữ 7 sắc phong của các triều đại quân chủ rất có giá trị, một trong số đó là sắc phong vào loại cổ nhất của tỉnh ta hiện nay. Điện thờ chính của nhà thờ Nguyễn Phi Sài gồm thượng điện và hạ điện. Trong ảnh: Toàn cảnh điện thờ chính.
Ban thờ chính ở thượng điện thờ Đệ Tam Thủy tổ Nguyễn Phi Sài; tiếp xuống là thờ các vị quận công, tổ tiên của dòng họ.
Bên trái và bên phải điện thờ chính còn có bàn thờ các chi phái khác, thờ gia thần.
Cách nhà thờ khoảng 3km về phía Nam là phần mộ Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài. Năm 1634, sau khi Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài mất, theo lệnh triều đình, thi thể của ông được chuyển về quê xã Đan Chế, huyện Thạch Hà và chôn cất tại xứ Lòi Mã (thuộc thôn Lương Thượng (nay ở tổ dân phố 13, thị trấn Thạch Hà).
Phần mộ của ông trong gần 350 năm được con cháu hương khói, bà con nhân dân trong vùng trông coi, bảo quản. Phần mộ đã được con cháu trong dòng họ tôn tạo lại nhiều lần, trong đó lần gần nhất vào năm 2020. Toàn bộ phần mộ, hàng rào và các hạng mục khác đều được làm bằng đá chẽ, khang trang, kiên cố.
Ghi nhận công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài, ngày 23/1/2007, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 238/QĐ-UBND về xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Phi Sài là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Ngày 20/11/2024, Bộ VH&TT-DL ban hành quyết định về xếp hạng di tích quốc gia đối với “Mộ và Nhà thờ Nguyễn Phi Sài”. Lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích và rước bằng về nhà thờ họ dự kiến được tổ chức vào ngày 16/4/2025 tới đây. Đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia càng khẳng định công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài nói riêng và các bậc tiền nhân cùng những người con quê hương Thạch Hà nói chung đã đóng góp quan trọng cho công cuộc đấu tranh, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Đây cũng là dịp để mỗi người tìm về cội nguồn, tôn vinh và lan tỏa những giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng quê hương.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) làm quan dưới triều Lê Trung Hưng, là vị võ tướng có tài thao lược, được chúa Trịnh giao phó nhiều trọng trách, lập nhiều công lớn trong công cuộc phù Lê cứu nước. Suốt cả cuộc đời binh nghiệp, ông luôn trung thành với triều đình, khí tiết, yêu nước, thương dân, mưu trí và dũng cảm.
Hơn 45 năm phò Lê cứu quốc, Nguyễn Phi Sài nhiều lần được các cấp Triều Lê ban sắc phong, tặng thưởng, phong vị là: Tiền Phụ quốc thần tín cương chính hiệp mưu đồng đức; Dực vận tán trị uy đăng; Vận tán trị công thần; Đặc tiến trụ quốc; Thượng tướng quân; Trung quân Đô đốc phủ; Hựu đô đốc; Thiếu bảo; Võ quận công; Gia phong đại vương tôn thần; Quang Ý trung đẳng thần; Dực bảo Trung Linh phù chi thần; Đoan túc Dực bảo Trung hưng chi thần...
Vì có công lớn nên năm 1634 sau khi mất, Võ Quận công Nguyễn Phi Sài đã được triều Lê Trung hưng liệt vào hàng ngũ danh thần tiết nghĩa, thăng Thiếu bảo, ban cấp 30 mẫu ruộng, cho lập đền thờ tại quê nhà, giao cho người dân xã Đan Chế thờ tự và trông coi phần mộ.
Theo Gia phả dòng họ Nguyễn Phi, các thế hệ con cháu hậu duệ của Đệ Tam Đức tổ Nguyễn Phi Sài ở Hà Tĩnh đã có 19 đời nối nghiệp. Nối dõi cha ông, dòng họ Nguyễn Phi ở Hà Tĩnh, đời nào, sinh sống ở đâu cũng có nhiều người ưu tú, làm việc siêng năng, góp phần cống hiến sức mình bảo vệ, xây dựng đất nước.
Trong thế kỷ XVII, cả dòng họ có 7 người được triều đình nhà Lê phong tặng quận công.
Trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước (1945 - 1975), con cháu dòng tộc họ Nguyễn Phi đã tiếp bước cha ông lên đường tham gia chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, dòng họ có 16 người con anh dũng hi sinh, được công nhận liệt sỹ; có 2 mẹ được phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng; hàng trăm thương binh, bệnh binh…
Vụ một người đàn ông xâm nhập thành công vào khu vực đặt ngai vua - một bảo vật quốc gia mang tính biểu tượng tại điện Thái Hòa (Đại Nội Huế), rồi xâm hại hiện vật, đang gây bức xúc, phẫn nộ trong dư luận và dấy lên quan ngại về lỗ hổng bảo vệ di sản ở nơi cần có cơ chế giám sát nghiêm ngặt bậc nhất thuộc quần thể di tích Cố đô Huế.
24 di tích lịch sử - văn hoá, danh thắng trên địa bàn TX Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) được gắn bảng mã QR code góp phần quảng bá thông tin, hình ảnh đến với du khách thập phương.
Nhờ đổi mới phương thức quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ, đền Chợ Củi (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã tạo được sự hài lòng đối với du khách về tham quan, chiêm bái.
...Đã lâu lắm rồi không có mưa, hơi nóng ủ chín những bông xuyên mộc nở muộn làm muôn vàn cánh hoa rực lên như lửa. Cái màu đỏ lạ lùng ấy khiến trái tim Duyên bất chợt bồn chồn.
Việc rút gọn tên giao dịch doanh nghiệp thành Công ty CP Du lịch Vietravel nhằm đơn giản hóa hệ thống nhận diện, tạo sự đồng bộ thương hiệu Vietravel trên toàn cầu và làm nổi bật bản chất cốt lõi là dịch vụ du lịch
Tháng Năm ngân lên bản nhạc mùa hạ, như gọi dậy mọi sắc màu đang say ngủ... Trong giai điệu ấy, ai cũng thấy một phần tuổi trẻ của mình – ngây ngô, sôi nổi, và đầy mộng mơ…
Tròn 1 tháng kể từ ngày khởi công, công trình cải tạo, nâng cấp Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ TNXP toàn quốc tại Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) đã hoàn thành 20% các hạng mục...
Tối 18/5, tại Quảng trường Ba Đình (Thủ đô Hà Nội), chương trình nghệ thuật đặc biệt “Người là Hồ Chí Minh” đã diễn ra trang trọng, sâu lắng và đầy cảm xúc, chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025).
Xây dựng chương trình tham gia hội diễn nghệ thuật quần chúng, tổ chức không gian triển lãm "Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người"..., Hà Tĩnh góp phần lan tỏa Lễ hội Làng Sen.
Trong ngôi nhà đơn sơ, những bức ảnh kỷ niệm thiêng liêng được treo ngay ngắn như những kỷ vật quý báu. Dù thời gian có qua đi hơn 55 năm thì nhũng ký ức được gặp Bác Hồ vẫn vẹn nguyên trong trái tim bà Tưởng Thị Diên - người Tiểu đội trưởng Tiểu đội dân quân gái Kỳ Phương năm nào....
Báo Hà Tĩnh đã có cuộc trao đổi với NSND Lê Khanh trong khuôn khổ chương trình giao lưu văn hóa Việt – Nhật với chủ đề: “Kết nối thế giới qua truyện dân gian và âm nhạc”.
Gần bảy thập kỷ đã đi qua, giọng nói trìu mến, thân thương của Bác vẫn còn vang vọng, thấm vào mỗi con tim. Khắc ghi lời Bác kính yêu, Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh đoàn kết một lòng, ra sức xây dựng quê hương giàu đẹp như sinh thời Người căn dặn và mong muốn...
Tối 15/5, tại TP Hà Tĩnh đã diễn ra chương trình giao lưu văn hóa Việt - Nhật với chủ đề “Kết nối thế giới qua Truyện dân gian và Âm nhạc”. Tham dự có ngài ITO Naoki - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Duy Lâm, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Tất Thắng.
Chú mèo tam thể soi mặt vào vại nước ở gốc cau, vuốt đi vuốt lại mấy sợi ria mép trắng như cước cho thật óng ả rồi thong thả bước ra sân tắm nắng. Gió hây hẩy, nắng nhè nhẹ vàng như mật, tam Thể khoan khoái nằm duỗi dài trên sân...
Trang tin tức ABC News vừa đăng tải bài viết với tiêu đề “Why are Australians obsessed with bánh mì, the Vietnamese roll with the complex history?” (Tạm dịch: Vì sao người Australia “mê” bánh mì Việt Nam, món ăn giản dị chứa đựng câu chuyện lịch sử đặc biệt), phản ánh sức hút ngày càng lớn của bánh mì Việt trên đất Australia.
Với chủ đề "Vui hội Làng Sen thêm nhớ ơn Người", chương trình nghệ thuật do Trung tâm Văn hóa, điện ảnh và Xúc tiến du lịch Hà Tĩnh dàn dựng mang lại nhiều cảm xúc sâu lắng.
