(Baohatinh.vn) - Mộ và nhà thờ Nguyễn Phi Sài ở thị trấn Thạch Hà và xã Thạch Long (huyện Thạch Hà) là 1 trong 93 di tích trên địa bàn Hà Tĩnh được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích cấp quốc gia.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) là con trai cả của Đệ nhị Thế tổ Nguyễn Phi Lệ, quê ở xã Toàn Lưu (có tài liệu ghi xã Kim Đôi), phủ Thạch Hà, nay là thị trấn Thạch Hà. Đến khoảng năm 1580, gia đình chuyển về cư trú và lập nghiệp, sinh sống ở xã Đan Chế (nay là xã Thạch Long ). Nhà thờ Nguyễn Phi Sài nay ở thôn Gia Ngãi 1, xã Thạch Long. Khuôn viên nhà thờ Nguyễn Phi Sài khá rộng với gần 1.200m2 , có nhiều cây xanh và hạng mục công trình. Ngay phía sau cổng vào và cuốn thư là khu nhà thờ chính với nhà bái đường (nơi con cháu làm lễ bái) và điện thờ chính.
Hai bên nhà thờ có nhà sắc (ở bên phải) và nhà hội đồng tổ cô (ở bên trái). Trong đó, nhà sắc có tuổi thọ vài trăm năm là nơi cất giữ các đạo sắc vua ban thời xưa; nhà hội đồng tổ cô thờ tổ cô.
Nhà sắc là hiện vật độc đáo, hiếm có trên địa bàn Hà Tĩnh, được làm bằng gỗ trai có niên đại xây dựng trên 300 năm.
Nhà sắc đang lưu giữ 7 sắc phong của các triều đại quân chủ rất có giá trị, một trong số đó là sắc phong vào loại cổ nhất của tỉnh ta hiện nay. Điện thờ chính của nhà thờ Nguyễn Phi Sài gồm thượng điện và hạ điện. Trong ảnh: Toàn cảnh điện thờ chính.
Ban thờ chính ở thượng điện thờ Đệ Tam Thủy tổ Nguyễn Phi Sài; tiếp xuống là thờ các vị quận công, tổ tiên của dòng họ.
Bên trái và bên phải điện thờ chính còn có bàn thờ các chi phái khác, thờ gia thần.
Cách nhà thờ khoảng 3km về phía Nam là phần mộ Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài. Năm 1634, sau khi Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài mất, theo lệnh triều đình, thi thể của ông được chuyển về quê xã Đan Chế, huyện Thạch Hà và chôn cất tại xứ Lòi Mã (thuộc thôn Lương Thượng (nay ở tổ dân phố 13, thị trấn Thạch Hà).
Phần mộ của ông trong gần 350 năm được con cháu hương khói, bà con nhân dân trong vùng trông coi, bảo quản. Phần mộ đã được con cháu trong dòng họ tôn tạo lại nhiều lần, trong đó lần gần nhất vào năm 2020. Toàn bộ phần mộ, hàng rào và các hạng mục khác đều được làm bằng đá chẽ, khang trang, kiên cố.
Ghi nhận công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài, ngày 23/1/2007, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 238/QĐ-UBND về xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Phi Sài là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Ngày 20/11/2024, Bộ VH&TT-DL ban hành quyết định về xếp hạng di tích quốc gia đối với “Mộ và Nhà thờ Nguyễn Phi Sài”. Lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích và rước bằng về nhà thờ họ dự kiến được tổ chức vào ngày 16/4/2025 tới đây. Đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia càng khẳng định công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài nói riêng và các bậc tiền nhân cùng những người con quê hương Thạch Hà nói chung đã đóng góp quan trọng cho công cuộc đấu tranh, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Đây cũng là dịp để mỗi người tìm về cội nguồn, tôn vinh và lan tỏa những giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng quê hương.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) làm quan dưới triều Lê Trung Hưng, là vị võ tướng có tài thao lược, được chúa Trịnh giao phó nhiều trọng trách, lập nhiều công lớn trong công cuộc phù Lê cứu nước. Suốt cả cuộc đời binh nghiệp, ông luôn trung thành với triều đình, khí tiết, yêu nước, thương dân, mưu trí và dũng cảm.
Hơn 45 năm phò Lê cứu quốc, Nguyễn Phi Sài nhiều lần được các cấp Triều Lê ban sắc phong, tặng thưởng, phong vị là: Tiền Phụ quốc thần tín cương chính hiệp mưu đồng đức; Dực vận tán trị uy đăng; Vận tán trị công thần; Đặc tiến trụ quốc; Thượng tướng quân; Trung quân Đô đốc phủ; Hựu đô đốc; Thiếu bảo; Võ quận công; Gia phong đại vương tôn thần; Quang Ý trung đẳng thần; Dực bảo Trung Linh phù chi thần; Đoan túc Dực bảo Trung hưng chi thần...
Vì có công lớn nên năm 1634 sau khi mất, Võ Quận công Nguyễn Phi Sài đã được triều Lê Trung hưng liệt vào hàng ngũ danh thần tiết nghĩa, thăng Thiếu bảo, ban cấp 30 mẫu ruộng, cho lập đền thờ tại quê nhà, giao cho người dân xã Đan Chế thờ tự và trông coi phần mộ.
Theo Gia phả dòng họ Nguyễn Phi, các thế hệ con cháu hậu duệ của Đệ Tam Đức tổ Nguyễn Phi Sài ở Hà Tĩnh đã có 19 đời nối nghiệp. Nối dõi cha ông, dòng họ Nguyễn Phi ở Hà Tĩnh, đời nào, sinh sống ở đâu cũng có nhiều người ưu tú, làm việc siêng năng, góp phần cống hiến sức mình bảo vệ, xây dựng đất nước.
Trong thế kỷ XVII, cả dòng họ có 7 người được triều đình nhà Lê phong tặng quận công.
Trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước (1945 - 1975), con cháu dòng tộc họ Nguyễn Phi đã tiếp bước cha ông lên đường tham gia chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, dòng họ có 16 người con anh dũng hi sinh, được công nhận liệt sỹ; có 2 mẹ được phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng; hàng trăm thương binh, bệnh binh…
Trong cuộc sống hàng ngày, đôi khi ta sẽ phải đối mặt với những khó khăn, vất vả, những mất mát hi sinh. Dù vậy, chúng ta hãy luôn giữ vững niềm tin, hy vọng vào cuộc sống.
Thành phố sản xuất phim sẽ có các trường quay hiện đại và bối cảnh quy mô lớn, đủ khả năng đáp ứng yêu cầu sản xuất các sự kiện lớn toàn cầu và các bộ phim bom tấn.
Đến nay, Truyện Kiều đã được chuyển ngữ sang khoảng 20 ngôn ngữ với gần 80 bản dịch khác nhau, trong đó các ngôn ngữ như Anh, Pháp, Trung, Nhật, Hàn có nhiều bản nhất.
Đông về luôn mang theo những rung cảm rất riêng, khiến ta muốn tìm về những khoảng không gian ấm áp của tình thân, gợi nhắc trong ta về những kỷ niệm xưa cũ với bao nỗi nhớ.
Ba tháng kể từ khi chính thức đi vào hoạt động, Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) đã chứng minh năng lực kết nối, tổ chức và vận hành chuẩn quốc tế bằng loạt “phép thử” quy mô lớn. Không chỉ là “kỳ quan” quy mô Top 10 thế giới, VEC đang trở thành điểm hẹn quốc gia và quốc tế, nơi khởi động kỷ nguyên kinh tế Expo của Việt Nam.
Cuốn sách “Chân dung các nhà giáo - liệt sĩ trên quê hương Hà Tĩnh” do Hội Cựu giáo chức Hà Tĩnh do biên soạn, được Nhà Xuất bản Nghệ An ấn hành năm 2025.
Truyện ngắn “Chiếc khuyên tai lạc lối” của tác giả Nguyễn Hồng Nhung là câu chuyện tìm lại chính mình của cậu học trò Dũng dưới sự dìu dắt của cô giáo kính yêu.
Hà Tĩnh quyết định điều chỉnh thời gian tổ chức Lễ kỷ niệm 260 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1765-2025) để đảm bảo công tác chuẩn bị được chu đáo, trang trọng nhất.
Trong hành trình gieo chữ trồng người, những người thầy, người cô không chỉ là người lái đò tri thức mà còn là người cha, người mẹ thứ hai chở che cho nhiều mảnh đời khó khăn, chắp cánh ước mơ cho những học trò nghèo.
Tháng Mười một đứng giữa ranh giới của cuối thu và chớm đông. Trong khoảnh khắc giao mùa tĩnh lặng ấy, ta như cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp của không gian và lòng biết ơn đang lan tỏa.
Không còn là những bài học khô khan trong sách vở, di sản hôm nay đầy sống động trong từng giờ học ngoại khóa, nơi thầy cô, phụ huynh và học sinh Hà Tĩnh cùng hòa mạch nguồn văn hóa quê hương.
Truyện ngắn “Thầy giáo biệt phái” của tác giả Nguyễn Thị Hà kể về giáo viên trẻ được biệt phái lên bản Đồi Sim – nơi mà chỉ nhìn đường đất đỏ quanh co, lầy lội đã muốn chùng chân.
Dù cuộc sống có bao thay đổi, thì tình cảm thầy trò và lòng biết ơn đối với những người đã gieo biết bao hạt giống tâm hồn vẫn là điều thiêng liêng nhất, không bao giờ thay đổi.
Hội đồng gia tộc họ Nguyễn Tiên Điền giới thiệu ấn phẩm đặc biệt Truyện Kiều bản Tiên Điền, kế thừa hơn 200 năm nghiên cứu về tác phẩm của Đại thi hào Nguyễn Du.
Sau dấu mốc lịch sử với doanh thu 714 tỷ đồng, bộ phim “Mưa đỏ” tiếp tục bước sang một hành trình ý nghĩa hơn khi từ ngày 17/11/2025, TV360 chính thức phát miễn phí tác phẩm tới mọi người dân Việt Nam.
Tối 15/11, tại Sơn La, người đẹp Nguyễn Thị Như Quỳnh (SN 2005, quê phường Trần Phú, Hà Tĩnh) đã được xướng tên cho danh hiệu Á hậu Hoa hậu Du lịch dân tộc Việt Nam 2025 và giành Giải Nhất phần thi Tài năng.
"Thầy giáo Bảo của tôi" của tác giả Nguyễn Bá Thuyết không chỉ là một trang hồi ức cá nhân mà còn là khúc ca tri ân sâu sắc gửi đến những người thầy thuở trước.
Phong trào đoàn kết khu dân cư ở Hà Tĩnh đã thực sự đi vào chiều sâu, tạo nên một sức lan tỏa mạnh mẽ với các mô hình hiệu quả, góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn và đô thị.
Hội thi viết thư pháp được tổ chức tại Khu di tích quốc gia đặc biệt Nguyễn Du (ở xã Tiên Điền, tỉnh Hà Tĩnh) là hoạt động thiết thực chào mừng kỷ niệm 260 năm năm sinh Đại thi hào.
Tiểu thuyết “Trước bình minh” của nhà văn Trần Thị Hảo tái hiện đời sống miền Bắc, trong đó có Hà Tĩnh, từ thập niên 1950-1990 với những vẻ đẹp chân thực, giàu xúc cảm và nghĩa tình.
Chất "quái", nổi loạn trong phong cách cùng khả năng sáng tác và bí quyết xây dựng thương hiệu cá nhân giúp sao Hàn G-Dragon chinh phục khán giả nhiều độ tuổi.
Hai đêm diễn bùng nổ của “ông hoàng Kpop” G-DRAGON tại Ocean City không chỉ khẳng định sức hút của ngôi sao hàng đầu quốc tế, mà còn chứng minh năng lực tổ chức world tour của Việt Nam - một điểm dừng chiến lược mới trên bản đồ âm nhạc toàn cầu.
Từ những bản hit huyền thoại cho đến những chia sẻ đầy xúc động, “ông hoàng Kpop” đã mang đến những màn trình diễn mãn nhãn, thăng hoa và tràn năng lượng.
National Geographic Traveller mô tả Cát Bà là “thiên đường cho người đam mê leo núi”, đặc biệt tại Thung lũng Bướm - nơi những vách đá dựng đứng, hang động và cảnh quan hoang sơ tạo sức hút đặc biệt.
