(Baohatinh.vn) - Mộ và nhà thờ Nguyễn Phi Sài ở thị trấn Thạch Hà và xã Thạch Long (huyện Thạch Hà) là 1 trong 93 di tích trên địa bàn Hà Tĩnh được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích cấp quốc gia.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) là con trai cả của Đệ nhị Thế tổ Nguyễn Phi Lệ, quê ở xã Toàn Lưu (có tài liệu ghi xã Kim Đôi), phủ Thạch Hà, nay là thị trấn Thạch Hà. Đến khoảng năm 1580, gia đình chuyển về cư trú và lập nghiệp, sinh sống ở xã Đan Chế (nay là xã Thạch Long ). Nhà thờ Nguyễn Phi Sài nay ở thôn Gia Ngãi 1, xã Thạch Long. Khuôn viên nhà thờ Nguyễn Phi Sài khá rộng với gần 1.200m2 , có nhiều cây xanh và hạng mục công trình. Ngay phía sau cổng vào và cuốn thư là khu nhà thờ chính với nhà bái đường (nơi con cháu làm lễ bái) và điện thờ chính.
Hai bên nhà thờ có nhà sắc (ở bên phải) và nhà hội đồng tổ cô (ở bên trái). Trong đó, nhà sắc có tuổi thọ vài trăm năm là nơi cất giữ các đạo sắc vua ban thời xưa; nhà hội đồng tổ cô thờ tổ cô.
Nhà sắc là hiện vật độc đáo, hiếm có trên địa bàn Hà Tĩnh, được làm bằng gỗ trai có niên đại xây dựng trên 300 năm.
Nhà sắc đang lưu giữ 7 sắc phong của các triều đại quân chủ rất có giá trị, một trong số đó là sắc phong vào loại cổ nhất của tỉnh ta hiện nay. Điện thờ chính của nhà thờ Nguyễn Phi Sài gồm thượng điện và hạ điện. Trong ảnh: Toàn cảnh điện thờ chính.
Ban thờ chính ở thượng điện thờ Đệ Tam Thủy tổ Nguyễn Phi Sài; tiếp xuống là thờ các vị quận công, tổ tiên của dòng họ.
Bên trái và bên phải điện thờ chính còn có bàn thờ các chi phái khác, thờ gia thần.
Cách nhà thờ khoảng 3km về phía Nam là phần mộ Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài. Năm 1634, sau khi Đệ Tam Thủy tổ Võ quận công Nguyễn Phi Sài mất, theo lệnh triều đình, thi thể của ông được chuyển về quê xã Đan Chế, huyện Thạch Hà và chôn cất tại xứ Lòi Mã (thuộc thôn Lương Thượng (nay ở tổ dân phố 13, thị trấn Thạch Hà).
Phần mộ của ông trong gần 350 năm được con cháu hương khói, bà con nhân dân trong vùng trông coi, bảo quản. Phần mộ đã được con cháu trong dòng họ tôn tạo lại nhiều lần, trong đó lần gần nhất vào năm 2020. Toàn bộ phần mộ, hàng rào và các hạng mục khác đều được làm bằng đá chẽ, khang trang, kiên cố.
Ghi nhận công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài, ngày 23/1/2007, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 238/QĐ-UBND về xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Phi Sài là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Ngày 20/11/2024, Bộ VH&TT-DL ban hành quyết định về xếp hạng di tích quốc gia đối với “Mộ và Nhà thờ Nguyễn Phi Sài”. Lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích và rước bằng về nhà thờ họ dự kiến được tổ chức vào ngày 16/4/2025 tới đây. Đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia càng khẳng định công lao to lớn của Võ Quận công Nguyễn Phi Sài nói riêng và các bậc tiền nhân cùng những người con quê hương Thạch Hà nói chung đã đóng góp quan trọng cho công cuộc đấu tranh, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Đây cũng là dịp để mỗi người tìm về cội nguồn, tôn vinh và lan tỏa những giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng quê hương.
Đệ tam Nguyễn Phi Sài (1558-1634) làm quan dưới triều Lê Trung Hưng, là vị võ tướng có tài thao lược, được chúa Trịnh giao phó nhiều trọng trách, lập nhiều công lớn trong công cuộc phù Lê cứu nước. Suốt cả cuộc đời binh nghiệp, ông luôn trung thành với triều đình, khí tiết, yêu nước, thương dân, mưu trí và dũng cảm.
Hơn 45 năm phò Lê cứu quốc, Nguyễn Phi Sài nhiều lần được các cấp Triều Lê ban sắc phong, tặng thưởng, phong vị là: Tiền Phụ quốc thần tín cương chính hiệp mưu đồng đức; Dực vận tán trị uy đăng; Vận tán trị công thần; Đặc tiến trụ quốc; Thượng tướng quân; Trung quân Đô đốc phủ; Hựu đô đốc; Thiếu bảo; Võ quận công; Gia phong đại vương tôn thần; Quang Ý trung đẳng thần; Dực bảo Trung Linh phù chi thần; Đoan túc Dực bảo Trung hưng chi thần...
Vì có công lớn nên năm 1634 sau khi mất, Võ Quận công Nguyễn Phi Sài đã được triều Lê Trung hưng liệt vào hàng ngũ danh thần tiết nghĩa, thăng Thiếu bảo, ban cấp 30 mẫu ruộng, cho lập đền thờ tại quê nhà, giao cho người dân xã Đan Chế thờ tự và trông coi phần mộ.
Theo Gia phả dòng họ Nguyễn Phi, các thế hệ con cháu hậu duệ của Đệ Tam Đức tổ Nguyễn Phi Sài ở Hà Tĩnh đã có 19 đời nối nghiệp. Nối dõi cha ông, dòng họ Nguyễn Phi ở Hà Tĩnh, đời nào, sinh sống ở đâu cũng có nhiều người ưu tú, làm việc siêng năng, góp phần cống hiến sức mình bảo vệ, xây dựng đất nước.
Trong thế kỷ XVII, cả dòng họ có 7 người được triều đình nhà Lê phong tặng quận công.
Trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước (1945 - 1975), con cháu dòng tộc họ Nguyễn Phi đã tiếp bước cha ông lên đường tham gia chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, dòng họ có 16 người con anh dũng hi sinh, được công nhận liệt sỹ; có 2 mẹ được phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng; hàng trăm thương binh, bệnh binh…
Với nhiều người, căn bếp không chỉ là nơi nấu nướng mà còn gắn bó với hình ảnh của gia đình. Để sau này, dù đi đâu về đâu, hình ảnh của căn bếp tuổi thơ vẫn luôn rõ nét trong ký ức.
Truyện ngắn “Anh bầu, em bí” bằng hình ảnh cây bầu và cây bí tác giả đã khéo léo truyền tải thông điệp về tình đoàn kết, sự khiêm tốn và lòng yêu thương trong cuộc sống.
Hành trình “SYNC OF HEART” Cần Thơ của Y-FEST đã khép lại vào cuối tuần qua để sẵn sàng “cập bến” TP.Hồ Chí Minh đầu tháng 11/2025, hứa hẹn bùng nổ những màn trình diễn đỉnh cao.
Aespa mang “vũ trụ K-pop” đến Hà Nội cùng 8Wonder Winter 2025, hòa quyện âm nhạc, công nghệ và hình ảnh, mở ra kỷ nguyên concert metaverse đầu tiên tại Việt Nam.
Thay vì vào tham quan bên trong, du khách tập trung ở đại lộ Quai François Mitterrand, đối diện mặt tiền bảo tàng Louvre, nhìn tận mắt khung cửa sổ trên cao, nơi vụ trộm xảy ra.
Miền Bắc những ngày này, sắc vàng hoa cải đã trải dài trên bến sông, với mùi hương dịu nhẹ. Mùi hương ấy khiến cô giáo trẻ tên An nhớ đến lời hẹn ước của mùa hoa năm trước...
Nhiều tác phẩm nghệ thuật, gồm vài mảng màu hoặc bằng vật liệu đơn giản, được bán với giá hàng trăm triệu USD. Đằng sau sự giản đơn là giá trị triết học, kỹ thuật, niềm tin đầu tư của giới siêu giàu.
Cuối thu, bầu trời vẫn xanh trong, nắng đã dịu, để lại trong lòng người chút xao xuyến, bồi hồi. Và với tác giả Nguyễn Bá Thuyết, mùa thu còn gắn liền ký ức hơn 40 năm đời lính...
Cơn gió lạnh cuối mùa không chỉ là dấu hiệu của thời tiết mà còn nhắc ta về quy luật cuộc sống. Khi đi qua những ngày gió rét ta sẽ càng hiểu giá trị của bữa cơm ấm nóng và một nơi để trở về..
Hà Tĩnh "đi mô cũng nhớ về" không chỉ bởi tình đất, tình người mà còn bởi những điều giản dị, những món ăn dân dã, đậm đà hương vị, mang nét giao thoa tinh hoa ẩm thực các vùng miền.
Trong mỗi gia đình đều có một góc ký ức để thương, để nhớ. Với tác giả Đinh Hạ, chiếc cối giã trầu là kỷ vật gắn liền với người bà tảo tần những năm tháng bình yên nơi làng quê.
8Wonder Winter 2025 chính thức công bố full dàn lineup, quy tụ tượng đài âm nhạc quốc tế Alicia Keys - “họa mi nước Mỹ” với 17 giải GRAMMY danh giá, aespa biểu tượng mới của Kpop, Dimash “giọng hát phi giới hạn”, cùng các nghệ sĩ Việt Nam.
Tại hội thi nghiệp vụ hướng dẫn viên (HDV) du lịch các tỉnh Bắc Trung Bộ mở rộng năm 2025, đoàn Hà Tĩnh với 4 thí sinh tham gia đã đạt 2 giải ba, 2 giải khuyến khích và 1 giải HDV ứng xử thông minh nhất.
Dù ở đâu, tình yêu thương dành cho mẹ và những người thân yêu luôn là điều đẹp nhất và những điều tốt đẹp ta trao đi… sẽ luôn trở về bên ta như cơn gió dịu lành.
Đoàn công tác Trường Đại học Kasetsart (Vương quốc Thái Lan) đã tới thăm, giao lưu văn hóa tại làng Tân Kiều và tham quan các mô hình kinh tế tại xã Hà Linh (Hà Tĩnh).
Hiện nay, dù giá trị truyền thống vẫn được đề cao, song không ít giá trị đang mai một. Việc gìn giữ và phát huy nét đẹp gia đình và phẩm chất con người Hà Tĩnh trở nên cần thiết.
Sự quan tâm, chăm sóc người thân không chỉ đến từ vật chất mà còn là tinh thần, thước đo tình cảm là sự yêu thương từ trái tim, để ta không hối hận vì những điều đã muộn màng.
Tình yêu của mẹ dành cho con như biển trời bao la. Bởi thế mà dẫu đi hết cuộc đời, trong trái tim con vẫn luôn ấp ủ bóng hình yêu thương của mẹ.
Người phụ nữ hôm nay vừa phải cân bằng việc nước và việc nhà, họ lặng lẽ biến hy sinh thành tự chủ, biến nhẫn nại thành sức mạnh, chúng ta cần phải biết ơn, trân trọng điều này.
8Wonder chính thức công bố ngôi sao Alicia Keys sẽ là nghệ sĩ quốc tế đảm nhận vai trò “headliner” của đại nhạc hội “8Wonder Winter 2025: Symphony of Stars”, diễn ra vào ngày 6/12/2025 tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (đường Cầu Tứ Liên, Đông Anh, Hà Nội).
