ATR-72 là một máy bay chở khách hạng nhẹ 2 động cơ turbine cánh quạt hoạt động trên những tuyến đường ngắn, được sản xuất tại Pháp bởi ATR, nó có thể chở 72 - 90 hành khách cùng 2 tiếp viên và do 2 phi công điều khiển.
Trong quá khứ, Hãng hàng không quốc gia Việt Nam - Vietnam Airlines đã sử dụng đội bay với tổng số 16 chiếc ATR-72-500 để khai thác trên các chặng bay ngắn và sân bay nhỏ.
Tuy nhiên, với xu thế của thời đại, hầu hết các sân bay hiện nay đã được nâng cấp để đón máy bay phản lực, dẫn tới việc vai trò dành cho dòng máy bay chở khách cánh quạt này trở nên mờ nhạt.
Trong bối cảnh vận chuyển bằng đường hàng không đang tăng trưởng rất mạnh, việc khai thác dòng máy bay nhỏ ATR-72 trở nên kém ưu thế cho nên Vietnam Airlines đã quyết định dừng khai thác từ năm 2016.
Hôm qua 23/10, Vietnam Airlines cho biết, thời gian tới, ngoài chủ trương nâng cấp đội tàu bay thân hẹp Airbus A321 và mở rộng đội tàu bay thân rộng Airbus A350/Boeing 787, VNA có kế hoạch thay thế dần đội tàu bay ATR-72 bằng các tàu bay phản lực loại nhỏ.
VNA có thể sẽ "thuê ướt" tàu bay phản lực loại nhỏ trong khoảng sáu tháng để thử nghiệm và đánh giá hiệu quả khai thác thực tế trước khi quyết định thuê/mua thay thế ATR-72 trong dài hạn.
Việc giải quyết số ATR-72 dư thừa đang tỏ ra khá nan giải khi Vietnam Airlines chưa có kinh nghiệm thanh lý máy bay cũ, việc tìm kiếm đối tác mua lại có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí chẳng biết có bán được hay không.
Trong tình cảnh trên, có một phương án mà Việt Nam rất nên tính tới đó là tiến hành bàn giao một số chiếc ATR-72 cho Không quân Hải quân để hoán cải thành máy bay tuần tra chống ngầm.
Trên thế giới đã có một số lực lượng vũ trang tiến hành cách làm trên và thu về nhiều thành công, đây là kinh nghiệm đáng giá mà Việt Nam có thể học hỏi.
Điển hình của cách làm trên chính là hợp đồng giữa Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ với hãng Alenia Aermacchi của Italia, nhằm hoán cải những chiếc máy bay chở khách ATR-72-600 dư thừa của họ thành ATR-72 ASW.
Máy bay tuần tra chống ngầm ATR-72 ASW có khả năng rải phao thủy âm (Sonar), được lắp đặt thiết bị phát hiện từ tính bất thường (MAD), có thể mang 2 ngư lôi hạng nhẹ Mk 46 hoặc Mk 54 treo dưới cánh, đi kèm hệ thống máy tính để xác định chính xác điểm triển khai những vũ khí đó.
Chiếc ATR-72 ASW mang theo 3 loại cảm biến tích hợp với nhau khi làm nhiệm vụ bao gồm: Thiết bị quang điện tử treo ngoài, radar tìm kiếm mục tiêu và các cảm biến hỗ trợ điện tử ESM (Electronic Support Measures).
ATR-72 ASW có khả năng tự vệ khá tốt do được tích hợp thiết bị cảnh báo laser, tên lửa hay radar kẻ địch nhằm vào nó, máy bay sẽ thực hiện biện pháp gây nhiễu bằng cách chiếu tia laser hay phóng các sợi kim loại ra bên ngoài nhằm vô hiệu hóa đầu dò của tên lửa.
Máy bay còn có hệ thống nhận dạng tự động AIS, kết nối dữ liệu bảo mật qua Link 11/16 và liên lạc vệ tinh băng thông rộng, những tổ hợp trên cho phép chia sẻ thông tin theo thời gian thực với trạm chỉ huy và điều khiển trên không cũng như trên mặt đất.
Điểm độc đáo so với phiên bản dân sự là ATR-72 ASW có thể mở cửa hông hoặc cửa đuôi trong khi bay để thả trang thiết bị, lính biệt kích. Buồng lái của loại ATR-72-500 với hệ thống điện tử hàng không kỹ thuật số hoàn toàn vẫn được giữ nguyên.
Nếu hoán cải một số chiếc ATR-72 500 dư thừa của Vietnam Airlines sang phiên bản tuần tra chống ngầm thì chúng ta sẽ tiết kiệm được một khoản ngân sách đáng kể so với mua mới, cho nên đây là phương án rất đáng quan tâm.