Biện pháp phấn đấu đạt mục tiêu CPI
Tại phiên thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2018; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2019; quyết toán ngân sách nhà nước năm 2017, Phó Thủ tướng khẳng định việc kiểm soát ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và kiểm soát lạm phát luôn là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của Chính phủ theo chủ trương của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội.
Trong 3 năm qua, nước ta liên tiếp kiểm soát được chỉ số CPI dưới 4%, được Quốc hội và nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá, ghi nhận như một điểm sáng trong bức tranh về điều hành kinh tế vĩ mô. Với mục tiêu Quốc hội, Chính phủ đề ra năm 2019 kiểm soát chỉ số này khoảng 4%, Ban chỉ đạo điều hành giá đã xây dựng 5 kịch bản tính toán và lựa chọn kịch bản điều hành CPI từ 3,3%-3,9%.
5 tháng đầu năm, chỉ số CPI tăng 2,74% so với năm 2018 (mức thấp nhất trong 3 năm qua; năm 2017 chỉ số này là 4,47%; năm 2018 là 3,01%; năm 2019 là 2,74%).
Từ đó, Phó Thủ tướng đề xuất 5 biện pháp chủ yếu trong thời gian sắp tới để kiên trì mục tiêu 3,3%-3,9% CPI:
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu thảo luận tại hội trường
Thứ nhất, điều hành chính sách tài khóa chặt chẽ, chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt phối hợp với các chính sách vĩ mô khác để kiềm chế lạm phát theo mục tiêu đề ra. Ngân hàng Nhà nước sẽ kiểm soát lạm phát cơ bản trong khoảng 1,8%.
Thứ hai, chủ động theo dõi sát diễn biến cung, cầu thị trường và giá để có giải pháp bình ổn; nhất là đối với một số mặt hàng thiết yếu và khó lường như giá điện, giá xăng dầu, giá gas và một số mặt hàng đang có nhu cầu cao như vật liệu xây dựng.
Thứ ba, tiếp tục đánh giá tác động gián tiếp của điều chỉnh giá điện. Tiếp tục điều chỉnh giá xăng dầu trong nước phù hợp với diễn biến giá thế giới và có sử dụng công cụ bình ổn giá là Quỹ bình ổn để đảm bảo bình ổn theo mục tiêu.
Thứ tư, tăng cường công tác dự báo và tính toán các mặt hàng thiết yếu như nhiều đại biểu đề xuất, đồng thời sẽ điều chỉnh vào những thời điểm phù hợp và với liều lượng ở mức độ phù hợp theo mục tiêu chung.
Thứ năm, cần phải có công khai, minh bạch các chi phí đầu vào và tạo được niềm tin cho người dân, cho doanh nghiệp, xử lý nghiêm những sai phạm trong quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách của Chính phủ và kiểm soát lạm phát kỳ vọng.
Giá điện tăng: Nguyên nhân và giải pháp
Cũng tại phiên thảo luận, Phó Thủ tướng đã tập trung nhấn mạnh một số vấn đề quan trọng liên quan đến giá điện và giá xăng dầu hiện nay.
Thứ nhất, điện là vật tư chiến lược, an ninh lương thực và an ninh điện là cân đối lớn và trọng yếu của nền kinh tế. Để tăng 1% GDP, chúng ta ít nhất phải tăng 1,5% điện. Trong 3 năm qua, mức tăng bình quân hằng năm là 10,15%, năm 2019 trên cơ sở kịch bản GDP 6,8% thì điện ít nhất phải tăng đến 11,23%.
Vì vậy, điều hành giá điện phải đạt được cả 2 mục tiêu là phải kiểm soát được lạm phát đồng thời phải có một mức giá hợp lý để chúng ta có thể kêu gọi các đầu tư, các thành phần kinh tế cho ngành điện.
Theo quy định của Luật Điện lực và Luật Giá, điện là mặt hàng nhà nước xác định theo thị trường nhưng có điều tiết, quản lý của nhà nước, khung giá, cơ chế điều chỉnh giá, cơ cấu biểu giá bán lẻ do Thủ tướng Chính phủ quy định, hiện nay được thể hiện trong Quyết định 24 và Quyết định 34.
Về cơ sở phải điều chỉnh giá điện năm nay và thời điểm điều chỉnh, Phó Thủ tướng cho rằng vấn đề này dựa trên cơ sở rà soát tổng cơ cấu và nguồn điện, kể cả thủy điện, nhiệt điện chạy than, chạy dầu, tua bin khí, điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối. Tổng đầu vào dự kiến tăng lên khoảng 20.032 tỷ đồng, trong đó có điều chỉnh giá than phục vụ sản xuất điện 2 đợt, đợt 1 từ ngày 5/1/2019 và đợt 2 vào ngày 20/3/2019. Tổng 2 khoản này là hơn 5.412 tỷ đồng.
Thứ hai là điều chỉnh giá than trộn gồm nội địa và xuất nhập khẩu là 1.920 tỷ đồng.
Thứ ba là điều chỉnh tăng giá khí trong bao tiêu theo giá thị trường theo nghị quyết của QH năm 2014, riêng khoản này là 5.852 tỷ đồng. Thực tế, điều chỉnh giá khí trên bao tiêu theo giá thị trường là 600 tỷ đồng và chênh lệch tỷ giá hơn 5.042 tỷ đồng và để đảm bảo bù đắp được các chi phí đó và có mức lợi nhuận định mức điều chỉnh tăng tối thiểu cho ngành điện là 3%. Tập đoàn Điện lực và Bộ Công Thương đề xuất 3 kịch bản là 7,31%, 8,36% và 9,26%.
Trên cơ sở cân nhắc nhiều mặt, Thường trực Chính phủ đã họp, thảo luận rất kỹ với các bộ, ngành, các tập đoàn, tổng công ty và đi đến kết luận là sẽ chọn phương án là 8,36% và điều chỉnh vào khoảng từ ngày 15-30/3.
Sau khi tăng mạnh trong tháng 1 và tháng 2, CPI thường giảm trong tháng 3 và thực tế trong 10 lần điều chỉnh giá điện thì riêng tháng 3 đã có 4 lần điều chỉnh. Nếu chúng ta điều chỉnh muộn hơn thì tỷ lệ điều chỉnh phải cao hơn để bù đắp được hơn 2.000 tỷ đồng này.
Đối với biểu giá điện và cách thức tính giá điện, Phó Thủ tướng cho rằng hiện nay thế giới cũng như Việt Nam thường có cách tính giá điện theo biểu giá bậc thang. Nguyên nhân tăng giá điện đột biến trong tháng 4, theo báo cáo bước đầu của Bộ Công Thương trên cơ sở các đoàn kiểm tra liên ngành do Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hiệp hội người tiêu dùng và Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, sơ bộ đánh giá là do 3 nguyên nhân:
Một là do quá trình điều chỉnh giá điện tăng.
Hai là số ngày ghi công tơ tháng 4 nhiều hơn tháng 3 là 3 ngày.
Ba là nhu cầu điện tăng cao do thời tiết nắng nóng bất thường làm cho điện tháng 4 tăng 10,26% so với cùng kỳ năm 2018 và tăng 14,23% so với tháng 3 năm 2019.
Từ những nguyên nhân nêu trên, Phó Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính, các bộ, ngành liên quan tiếp tục tiết giảm chi phí, giảm tổn thất điện năng, minh bạch yếu tố chi phí đầu vào. Tập đoàn Điện lực năm 2017 đã tiết kiệm được 2.248 tỷ và năm 2018 tiết kiệm 2.326 tỷ. Hao hụt điện năng đã giảm, năm 2018 chỉ còn 6,83% và giảm được 0,37% so với mục tiêu đến năm 2020 của Chính phủ. Chính phủ chỉ đạo là phải tiếp tục tiết giảm khoảng 7% chi phí thường xuyên hàng năm.
Đồng thời tiếp tục hoàn thiện các văn bản pháp lý mở rộng phạm vi thị trường bán, buôn điện, rà soát, nghiên cứu xây dựng mô hình thiết kế thị trường bán lẻ phù hợp với điều kiện Việt Nam; hoàn thiện khung pháp lý hiện hành và thí điểm thị trường bán lẻ điện cạnh tranh vào năm 2021.
Mặt khác, trên cơ sở ý kiến đề xuất của các chuyên gia, của người dân và doanh nghiệp, Chính phủ chỉ đạo Bộ Công thương và Tập đoàn Điện lực sớm nghiên cứu trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung các biểu giá điện cho hợp lý hơn, vừa bảo vệ người có thu nhập thấp và đồng thời phù hợp với nhu cầu hộ dân đời sống đã tăng cao, số sử dụng trên 200 kw/tháng cũng ngày càng tăng lên nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích các hộ tiêu dùng điện.
Ngoài ra, cần phải làm tốt hơn công tác cung cấp thông tin, công tác truyền thông, đảm bảo công khai, minh bạch, tạo niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với điều hành của Chính phủ. Thanh tra Chính phủ sớm công bố kết quả thanh tra và xử lý nghiêm các sai phạm nếu có của Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các cơ quan liên quan.