Truyện Kiều thấm đẫm hồn dân tộc

(Baohatinh.vn) - Có lẽ, bất kỳ người Việt Nam nào cũng đều biết đến Truyện Kiều, đều ít nhiều thuộc “nằm lòng” những câu Kiều mình tâm đắc.

Không chỉ có thế, những câu thơ đậm hơi thở dân tộc của Nguyễn Du còn lay động rất nhiều trái tim trên thế giới, trở thành phương tiện chuyển tải tâm trạng, tư tưởng của nhiều người…

Truyện Kiều thấm đẫm hồn dân tộc

Truyện Kiều, ngoài ngôn ngữ thuần Việt và Hán Việt, còn được dịch ra nhiều thứ tiếng như tiếng Anh, Pháp, Nhật... qua đó, ngôn ngữ và văn chương Việt Nam được bạn bè thế giới biết đến nhiều hơn. Ảnh Tư liệu

Nói về ngôn ngữ Truyện Kiều, Đào Nguyên Phổ cho rằng, đây là “thiên thu tuyệt diệu từ”, còn Phạm Quỳnh lại cho rằng, “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn”… Những nhận xét đó cùng nhiều công trình nghiên cứu về ngôn ngữ của Truyện Kiều đều khẳng định tài năng bậc thầy trong sáng tạo nghệ thuật ngôn từ của Nguyễn Du.

Nguyễn Du mặc dù học chữ Hán, thi cử bằng chữ Hán nhưng ông lại sáng tác Truyện Kiều bằng chữ Nôm và ở đó, ông như một nghệ sĩ đưa ngôn ngữ dân tộc lên một đẳng cấp, một tầm cao mới. Rõ ràng, Truyện Kiều dựa trên cốt truyện Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm tài nhân nhưng chính những sáng tạo ngôn ngữ độc đáo, chính những giá trị nhân đạo sâu sắc thấm đẫm hồn dân tộc của Nguyễn Du đã Việt hóa hoàn toàn tác phẩm này.

Trên chất liệu văn học dân gian Việt Nam, trên cơ sở truyền thống văn hóa của dân tộc, Nguyễn Du đã khiến Truyện Kiều có một đời sống khác với cốt truyện nguyên bản của nó, giúp Truyện Kiều trường tồn với thời gian và vượt ra ngoài khuôn khổ quốc gia, hòa vào đời sống văn hóa của nhân loại.

Truyện Kiều với ngôn ngữ gần gũi với đời sống, khai thác hiệu quả kho tàng ca dao, tục ngữ, thành ngữ của văn học dân gian và chiều sâu giá trị nhân văn, nhân đạo, từ lâu đã đi vào mọi nẻo đường sinh hoạt của nhân gian. Trên thế giới hiếm có một tác phẩm có ảnh hưởng tới văn hóa dân tộc sâu rộng đến như thế.

Truyện Kiều thấm đẫm hồn dân tộc

Trên thế giới hiếm có tác phẩm nào có ảnh hưởng tới văn hoá dân tộc sâu rộng như Truyện Kiều

Như nhà nghiên cứu Phan Ngọc từng nhận xét: “Truyện Kiều là tác phẩm của ngàn tâm trạng”, bởi thế, rất nhiều người Việt, khi muốn ý tứ điều gì đó lại dùng những câu thơ đầy ẩn ý trong Truyện Kiều để biểu thị. Thậm chí, đã hơn một lần các chính khách Mỹ lẩy Kiều để biểu thị cho hiện tại và tương lai của mối quan hệ giữa hai quốc gia trong các cuộc thăm hỏi lẫn nhau.

Từ khi ra đời, tuyệt tác Truyện Kiều này đã được bao danh sĩ bàn luận, tán thưởng với những lời đẹp đẽ nhất. Mộng Liên Đường đã thốt lên: “Tố Như dụng tâm đã khổ, tự sự đã khéo, tả cảnh đã hệt, đàm tình đã thiết, nếu không phải có con mắt trông thấu cả sáu cõi, có tấm lòng nghĩ suốt cả nghìn đời thì tài nào có cái bút lực ấy”.

Đào Duy Anh cho rằng: “Truyện Kiều văn chương đủ tính nghiêm trang, đường hoàng, điêu luyện, khiến cho kẻ học thức phải khâm phục và yêu mến, mà lại đủ cả tính giản dị, phổ thông để khiến cho bình dân hiểu được mà thưởng thức”.

Còn bộ từ điển “Các tác phẩm của tất cả các thời đại và các xứ sở” xuất bản tại Paris năm 1953 lại nhận định: “Ở thời kỳ mà người Việt đang thoát dần ra khói sự lệ thuộc về văn tự viết bằng chữ Hán để trở về với tiếng mẹ đẻ thì công lao vĩ đại của Nguyễn Du là ông đã biết phát huy nghệ thuật chỉ riêng ông có, khiến cho ngôn ngữ dân tộc đã phong phú giàu chất nhạc, được nâng lên tột đỉnh của nghệ thuật, mà trước đó và cả đến hôm nay, chưa có tác giả nào vươn tới được”…

Truyện Kiều thấm đẫm hồn dân tộc

Trường Tiểu học Xuân Phổ (Nghi Xuân - Hà Tĩnh) tổ chức cuộc thi “Đọc thuộc Truyền Kiều” lần thứ nhất - năm 2019

Việc sử dụng ngôn ngữ dân gian với tần suất lớn đã khiến ngôn ngữ Truyện Kiều mang đậm hơi thở dân tộc, trở nên gần gũi, thân thuộc trong đời sống Nhân dân. Hơn thế nữa, Nguyễn Du còn có những sáng tạo độc đáo để biến những câu thơ tuyệt đẹp ấy thành từ điển mới, thành ngữ mới trong đời sống.

Thậm chí, một số tên riêng trong Truyện Kiều đã trở thành danh từ chung, thành tính từ để chỉ một loại người, một loại tính cách trong đời sống xã hội như: Sở Khanh, Tú Bà, Hoạn Thư…

Cũng chính bởi tính dân tộc thấm đẫm trong ngôn ngữ mà Truyện Kiều còn có những tác động tích cực, khai sinh ra một số loại hình nghệ thuật dân gian. Cùng với việc vẽ tranh Kiều, làm thơ vịnh Kiều của tầng lớp trí thức, dân gian lại có bói Kiều, lẩy Kiều, sáng tạo nên hình thức diễn xướng trò Kiều…

Ngày nay, người dân nhiều vùng miền trong cả nước vẫn duy trì những sinh hoạt văn hóa dân gian đó trong đời sống cộng đồng. Đặc biệt, năm 2011, Hội Kiều học Việt Nam được thành lập đã quy tụ hàng trăm người yêu Truyện Kiều. Đến nay, đã có 15 tỉnh, thành trong cả nước thành lập Chi hội Kiều học. Các hoạt động của hội đã phổ cập rộng rãi trong công chúng những hiểu biết về Truyện Kiều của các nhà nghiên cứu để công chúng nâng cao độ cảm thụ cái hay, cái đẹp, cái tinh túy của Truyện Kiều.

Với những sáng tạo đặc sắc và các giá trị nghệ thuật, giá trị tư tưởng của Đại thi hào Nguyễn Du trong Truyện Kiều, không ai có thể phủ nhận rằng, Truyện Kiều đã làm giàu hơn tiếng Việt, làm đẹp hơn văn chương Việt Nam. Và cũng chính Truyện Kiều đã khiến những vẻ đẹp văn hóa Việt được nhân loại biết đến rộng rãi hơn.

Chủ đề 255 NĂM NGÀY SINH ĐẠI THI HÀO NGUYỄN DU

Chủ đề Sáng tác Văn học Nghệ thuật

Đọc thêm

Podcast tùy bút: Về thăm quê Bác Làng Sen

Podcast tùy bút: Về thăm quê Bác Làng Sen

Về thăm quê Bác tháng 5, ta như được đi trong làn hương thơm dịu mát của hoa sen, loài hoa với phẩm cách thanh cao và luôn tỏa rạng, tỏa sáng, vừa thoảng hương thơm ngát, vừa bình dị gần gũi với đồng quê mộc mạc.
Podcast đến với bài thơ hay: Một chiều Đồng Lộc

Podcast đến với bài thơ hay: Một chiều Đồng Lộc

Đã có hàng trăm bài thơ ra đời tỏ lòng khâm phục và tiếc thương mười cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc cùng bao người con đã ngã xuống nơi đây, dẫu vậy, “Một chiều Đồng Lộc” vẫn để lại dấu ấn riêng về tứ thơ và tình cảm của tác giả.
Podcast tản văn: Bến nước sông quê

Podcast tản văn: Bến nước sông quê

Có những dòng sông không chỉ chảy qua đất đai mà còn chảy dọc theo miền ký ức. Có những bến nước không chỉ là nơi neo đậu của những chuyến đò ngang, mà còn là nơi neo đậu của hồn quê, của tình người, và những kỷ niệm lắng sâu.
Podcast tản văn: Nhớ bóng tre làng

Podcast tản văn: Nhớ bóng tre làng

Tôi sinh ra và lớn lên từ làng, nơi có lũy tre xanh rì rào khăng khít, nơi ôm ấp tôi từ thuở ấu thơ đầu trần chân đất, nơi thật thà chất phác ruộng đồng vàng hươm, dòng kênh miệt mài tưới tắm đi qua bao vật đổi sao dời…
Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Mùa lúa trổ bông

Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Mùa lúa trổ bông

Chiều quê yên ả, những cánh đồng mướt xanh như tấm thảm trải dài vô tận. Màu xanh ngút ngàn căng tràn sức sống của lúa đương thì con gái khiến người xem như được tiếp thêm nguồn sinh lực sống mạnh mẽ...
Thái Lan lo du lịch Việt Nam vượt mặt

Thái Lan lo du lịch Việt Nam vượt mặt

Lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong tháng 3 tăng gần 50% so với trước đại dịch, trong khi Thái Lan tăng trưởng chậm khiến các doanh nghiệp lữ hành lo lắng.
Podcast truyện ngắn: Mùa cau trở lại

Podcast truyện ngắn: Mùa cau trở lại

"Mùa cau trở lại" của tác giả Sơn Trần. Với giọng kể chân thành, mộc mạc, câu chuyện không chỉ nói về mùa cau – mùa vụ gắn bó với đời sống người dân quê – mà còn thấm đẫm những tình cảm gia đình, nỗi nhớ quê hương, và tình yêu âm thầm mà sâu sắc.
Podcast tản văn: Nhớ nhung mít ta ở làng

Podcast tản văn: Nhớ nhung mít ta ở làng

Có những hương vị tuổi thơ chỉ cần nhắc tới thôi đã khiến lòng ta thổn thức. Trong ký ức của nhiều người, trái mít quê – mộc mạc, thơm nồng – không chỉ là món quà ngọt ngào của đất trời mà còn là biểu tượng của tình làng nghĩa xóm, đầy ắp yêu thương.
Khai mạc Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025

Khai mạc Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025

Sáng 6/5, Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025 đã khai mạc trọng thể tại Học viện Phật giáo Việt Nam ở TP Hồ Chí Minh với chủ đề “Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì Hòa bình thế giới và Phát triển bền vững".
Phong cảnh hữu tình dọc tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh

Phong cảnh hữu tình dọc tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh

Trên tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh có nhiều đoạn tuyến băng qua đồng ruộng, đồi núi, sông suối tạo nên những cảnh đẹp hữu tình. Tuyến cao tốc được kỳ vọng tạo động lực quan trọng trong việc mở ra không gian phát triển mới về kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư cho Hà Tĩnh.
Du lịch Hà Tĩnh - bước tiến mới về khách lưu trú

Du lịch Hà Tĩnh - bước tiến mới về khách lưu trú

Thời tiết khá tốt, nhiều sản phẩm mới hấp dẫn, giao thông thuận tiện... là những yếu tố quan trọng giúp các khu, điểm du lịch Hà Tĩnh thu hút hơn 734 nghìn lượt khách trong kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5.
Podcast tản văn: Về Hà Tĩnh nghe biển hát

Podcast tản văn: Về Hà Tĩnh nghe biển hát

Hà Tĩnh được thiên nhiên ban tặng cảnh quan sơn thủy hữu tình với những bãi biển cát mịn, nước trong, nhiều làng chài cổ có tuổi đời hàng ngàn năm. Về Hà Tĩnh, du khách không chỉ được đắm mình trong làn nước biển xanh trong, ngắm cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn được nghe những huyền tích thú vị.
Podcast giai thoại danh nhân: Bóng dáng người vợ

Podcast giai thoại danh nhân: Bóng dáng người vợ

Danh họa Nguyễn Phan Chánh có mối tình lớn với người vợ đầu tiên, người đã sinh cho ông 6 người con và dâng hiến cả cuộc đời cho gia đình. Dù là vợ của một danh họa nổi tiếng, nhưng bà có một cuộc đời vất vả, lo toan và nhiều hy sinh.
Nhớ về kẻ sĩ Ngàn Hống Võ Hồng Huy

Nhớ về kẻ sĩ Ngàn Hống Võ Hồng Huy

Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Võ Hồng Huy là người có nhiều đóng góp cho kho tàng văn hoá dân gian xứ Nghệ với danh xưng: “kẻ sĩ Ngàn Hống”.
Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

Duyên nợ với thi ca đã giúp thầy giáo dạy Sử sinh ra từ miền quê mặn mòi ven biển Đỉnh Bàn (TP Hà Tĩnh) đến với những vần thơ thấm đẫm phù sa quê hương. Trương Ngọc Ánh làm nhiều thơ, đủ các thể loại nhưng nhiều nhất, đặc sắc nhất vẫn là những bài thơ lục bát.
Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật Hà Tĩnh

Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật Hà Tĩnh

50 năm sau ngày thống nhất đất nước, các thế hệ văn nghệ sỹ Hà Tĩnh đã góp phần xây dựng được một nền VHNT dày dặn. Với hàng ngàn tác phẩm trên các lĩnh vực,  phản ảnh sinh động về sự phát triển kinh tế, văn hoá xã hội của Hà Tĩnh qua các giai đoạn lịch sử.
Ca khúc cách mạng - sức mạnh chiến thắng

Ca khúc cách mạng - sức mạnh chiến thắng

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kết thúc đã 50 năm nhưng âm hưởng hào hùng của những ngày tháng khói lửa vẫn vẹn nguyên bởi những ca khúc đi cùng năm tháng. Lời ca tiếng hát đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn, hun đúc tâm thế của cả dân tộc cùng ra trận và làm nên chiến thắng 30/4/1975.
Podcast truyện ngắn: Chuyến tàu Thống Nhất

Podcast truyện ngắn: Chuyến tàu Thống Nhất

Hai người bạn già ngồi bên nhau, nhấp từng ngụm trà cảm nhận vị đắng chát tan ra trong khoang miệng. Rồi chỉ còn lại vị ngọt cứ mênh mang nơi cuống họng. Ánh mắt họ hướng về phía lá cờ đỏ sao vàng treo trước cổng nhà đang tung bay trong gió…
Đêm không ngủ tại Thành phố Hồ Chí Minh

Đêm không ngủ tại Thành phố Hồ Chí Minh

Tối 29/4 - rạng sáng 30/4, hàng nghìn người dân tập trung trên các tuyến đường trung tâm TP.HCM để chờ xem Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Màn trình diễn 7 phút của 10.500 drone

Màn trình diễn 7 phút của 10.500 drone

Tối 28/4, 10.500 drone lần lượt thắp sáng bầu trời TP.HCM trong khoảng 7 phút, chào mừng 50 năm thống nhất đất nước với hàng loạt hình ảnh biểu tượng như Bác Hồ, Dinh Độc Lập...