Trong không khí hướng tới kỷ niệm 50 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (2/12/1975 - 2/12/2025), những công trình, những cột mốc đánh dấu sự đồng hành của Việt Nam - Lào lại một lần nữa được nhắc nhớ. Và trong số đó, Cảng Vũng Áng nổi lên như một biểu tượng đặc biệt - không chỉ là nơi tàu hàng cập bến, mà là “điểm chạm” của tình bạn thủy chung, là minh chứng sinh động cho sự gắn bó keo sơn của hai dân tộc.
Hơn ba thập kỷ trước (năm 1992), khi Công ty Vận tải biển và Thương mại Hà Tĩnh (tiền thân của Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt) được thành lập, ít ai nghĩ rằng đây sẽ là nền móng để xây dựng một cửa biển chiến lược cho cả Việt Nam và Lào. Khi đó, nhiệm vụ của công ty còn rất khiêm tốn: vận tải biển và khai thác cảng Xuân Hải, phục vụ hàng hóa khu vực Bắc Hà Tĩnh và một phần hàng hóa từ bạn Lào. Nhưng cũng chính những chuyến hàng đầu tiên ấy đã mở ra một mạch kết nối mới giữa hai nước.
Đến năm 2001, khi doanh nghiệp được giao khai thác bến số 1 cảng Vũng Áng, rồi năm 2010 được giao thêm bến số 2, cánh cửa hợp tác Việt - Lào thực sự mở rộng. Các dòng hàng hóa từ Lào như kali, quặng sắt…nối nhau vượt cung đường 12C, xuyên núi rừng Trường Sơn để về Vũng Áng, làm nên một hành lang thương mại có ý nghĩa sống còn với một quốc gia không giáp biển như Lào.
Cùng thời điểm ấy, doanh nghiệp Hà Tĩnh cũng mang trọng trách lớn lao hơn: không chỉ vận hành một cảng biển mà còn “khai mở” một con đường chiến lược để nước bạn Lào tiến ra biển lớn. Nhìn lại, đó là một hành trình bền bỉ: vừa xây dựng cơ sở vật chất, giữ vững niềm tin của doanh nghiệp, của Đảng và Nhà nước, Nhân dân hai nước, vừa tạo ra một tuyến vận tải biển ổn định mà trước đây vốn là ước mơ của nhiều thế hệ người Lào.
Năm 2011, doanh nghiệp chính thức đổi tên thành Công ty CP Cảng Vũng Áng Việt - Lào, với sự tham gia góp vốn của Chính phủ Lào. Đây là dấu mốc thể hiện tầm nhìn chiến lược: Lào không chỉ gửi hàng qua cảng Việt Nam, mà cùng Việt Nam đầu tư, quản lý và phát triển một cửa biển chung. Đến năm 2017, công ty mang tên Công ty CP Cảng quốc tế Lào - Việt, đánh dấu sự trưởng thành và gắn kết sâu sắc hơn trong hợp tác song phương.
Đối với hai dân tộc đã từng kề vai sát cánh trong các cuộc đấu tranh giành độc lập, sự hợp tác này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế. Nó chứa đựng tinh thần “giúp bạn là giúp mình”, tình cảm sâu đậm “hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”... Từng chuyến hàng từ Lào qua Vũng Áng là một mắt xích kết nối mới; từng lô hàng xuất khẩu từ Vũng Áng sang các thị trường quốc tế là một bước đưa tình hữu nghị Việt - Lào lan tỏa thêm một tầm vóc mới.
Ông Nguyễn Anh Thắng - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh cho biết:“ Từ những ngày đầu khó khăn nhất, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã định hướng, tạo điều kiện từ hạ tầng, chính sách để mọi hàng hoá của Lào qua cảng Vũng Áng. Chúng tôi luôn tin rằng Vũng Áng không chỉ là một cảng biển, nó còn là biểu tượng hữu nghị, là nơi mà Việt Nam và Lào cùng gửi gắm những khát vọng lớn. Mỗi bước tiến của Vũng Áng trong hiện tại hay tương lai đều sẽ là một dấu ấn đẹp, tiếp nối truyền thống thủy chung Việt - Lào qua mọi thời kỳ...”.
Nhìn lại hành trình hơn 30 năm, Cảng quốc tế Lào - Việt không chỉ mở rộng quy mô, nâng tầm công nghệ và dịch vụ, mà quan trọng hơn, nó trở thành biểu tượng hiện hữu của mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, là nơi tình anh em được chuyển hóa thành năng lực phát triển, thành những dòng hàng hóa chảy mãi không ngơi, thành khát vọng vươn ra biển lớn của cả hai dân tộc.
Và trong bối cảnh nước CHDCND Lào hướng tới 50 năm Quốc khánh, cảng Vũng Áng càng được nhắc đến như một công trình mang chiều sâu lịch sử, nơi mà mỗi tấn hàng, mỗi con tàu đều chất chứa niềm tin, tình nghĩa và sự đồng hành giữa hai nước.
Nếu hành trình hơn ba thập kỷ qua cho thấy cảng Vũng Áng là biểu tượng của tình hữu nghị thì giai đoạn hiện nay đánh dấu bước phát triển mới, nơi niềm tin ấy được nâng lên thành tầm nhìn chiến lược. Việc Chính phủ Lào thông qua doanh nghiệp đại diện để hiện thực hoá giữ 660% cổ phần Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt là minh chứng rõ nét nhất: Lào không chỉ xem Vũng Áng là cửa biển, mà xem đây là cửa ngõ tương lai, là điểm tựa để đất nước Triệu Voi tiến xa hơn trên bản đồ kinh tế khu vực.
Trong bối cảnh ấy, hoạt động sản xuất, kinh doanh của Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt liên tục ghi nhận những bước tiến quan trọng. Sản lượng hàng hóa thông qua cảng duy trì tăng trưởng tốt, nhóm hàng truyền thống từ Lào như kali, quặng sắt, gỗ dăm... chiếm tỷ trọng lớn; đồng thời công ty mở rộng nhiều mặt hàng mới, từng bước hình thành hệ sinh thái dịch vụ cảng hiện đại. Công tác đầu tư thiết bị, cải thiện quy trình xếp dỡ, số hóa quản trị đã giúp nâng cao năng suất và giảm thời gian lưu hàng.
Ông Nguyễn Anh Thắng - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh nhấn mạnh: “Lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam qua nhiều thế hệ đều khẳng định, những gì Việt Nam có thì bạn Lào cũng sẽ có, và hôm nay, việc chuyển giao Cảng Vũng Áng, cảng nước sâu có vị trí chiến lược cho nước bạn Lào quản lý, vận hành là viết thêm 1 biểu tượng đẹp cho tình hữu nghị đặc biệt...”.
Một trong những dấu ấn đặc biệt nhất là sự kiện khánh thành Bến số 3 cảng Vũng Áng vào ngày 28/4/2025. Đây là bước ngoặt quan trọng đưa Vũng Áng lên tầm cao mới, khi bến cảng này có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải đến 45.000 DWT, công suất thiết kế hơn 2 triệu tấn/năm. Sự kiện đánh dấu bước hoàn thiện hạ tầng cảng biển chiến lược của Hà Tĩnh, đồng thời giúp hệ thống ba bến (1, 2 và 3) nâng tổng sản lượng thiết kế từ 4,5 triệu tấn/năm lên trên 6,5 triệu tấn/năm.
Việc hoàn thành Bến số 3 không chỉ góp phần đảm bảo hạ tầng cho phát triển kinh tế - xã hội của Hà Tĩnh, mà còn tăng tính hấp dẫn trong thu hút đầu tư vào toàn khu vực. Đồng thời, đây cũng là nền tảng vững chắc để công ty phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu xuất nhập khẩu, vận chuyển hàng hóa quá cảnh, giao thương và hợp tác lâu dài với nước bạn Lào và vùng Đông Bắc Thái Lan.
Song song với đó, ngày 19/8, Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt phối hợp với Công ty CP Tập đoàn Macstar mở tuyến container Hải Phòng - Vũng Áng - Hải Phòng, công ty đang từng bước khẳng định vị thế mạnh mẽ trong bản đồ Logistics trong và ngoài nước.
Chia sẻ về bước chuyển này, ông Nguyễn Anh Tuấn - Giám đốc Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt cho biết: “Thời gian tới, công ty sẽ tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh hệ thống kho, trang thiết bị xếp dỡ, đầu tư phát triển hạ tầng hậu cần Logistics tại Việt Nam cũng như tại Lào để phát huy tối đa hiệu quả kinh tế, thúc đẩy hàng hoá xuất nhập khẩu của Lào qua cảng ngày càng tăng cao... Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là tăng sản lượng, mà là đưa Vũng Áng trở thành trung tâm logistics liên vận Việt - Lào - Thái Lan, có sức cạnh tranh trong khu vực…”.
Ở góc nhìn từ phía bạn Lào, ông Bun My Malavong - Phó Tổng Giám đốc Công ty Viễn thông Lào - Asia, Phó Giám đốc Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt, cho biết: “Chúng tôi đặt rất nhiều kỳ vọng vào cảng Vũng Áng. Đây không chỉ là nơi tiếp nhận hàng hóa, mà là một phần quan trọng trong chiến lược kết nối biển của Lào. Khi chính thức tham gia chi phối doanh nghiệp, chúng tôi mong muốn cùng Việt Nam đưa Vũng Áng thành trung tâm giao thương quốc tế, nơi hàng hóa của Lào có thể đến với thế giới một cách thuận lợi, nhanh chóng và chủ động…”.
Trên hành trình hội nhập và phát triển, Cảng Vũng Áng hôm nay không chỉ là cửa biển của Hà Tĩnh, là điểm trung chuyển hàng hóa của khu vực mà đã trở thành hình ảnh thu nhỏ của quan hệ Việt - Lào: thủy chung, bền chặt, tin cậy và cùng nhau hướng đến tương lai.
Khi Việt Nam sở hữu thế mạnh biển, khi Lào mang khát vọng vươn ra đại dương, thì Vũng Áng chính là nơi hai tầm nhìn gặp nhau, kết tinh thành một cửa ngõ phát triển mới của khu vực. Cảng biển ấy sẽ tiếp tục mở rộng, tiếp tục hiện đại hóa, tiếp tục đón những đoàn tàu lớn hơn, xa hơn như cách mà tình hữu nghị Việt - Lào luôn vượt qua mọi giới hạn để cùng hướng tới ngày mai.
BÀI: THU TRANG
ẢNH: TRANG - NAM - NHẤT
THIẾT KẾ: HUY TÙNG