“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

(Baohatinh.vn) - Những ngày cuối năm, khi làn điệu dân ca vang lên tha thiết trên hệ thống truyền thanh công cộng, tôi lại nhớ lời dặn của Bác Hồ: “Rằng muốn yêu Tổ quốc mình, càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”. Có lẽ, bởi vì tình yêu ấy mà mỗi ngày, nhiều nghệ nhân, nghệ sỹ Hà Tĩnh vẫn lặng lẽ nỗ lực gìn giữ, trao truyền những giá trị văn hóa của quê hương.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Các nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú, nghệ sỹ ưu tú Hà Tĩnh tại buổi lễ vinh danh do UBND tỉnh tổ chức.

Nghệ nhân nhân dân Trần Khánh Cẩm: Ông già quạt mo - chân đất” giữ câu ví quê nhà

Năm nay, niềm vui đến với nghệ nhân Trần Khánh Cẩm (SN 1939, xã Kỳ Bắc, huyện Kỳ Anh) khi ông vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý - Nghệ nhân nhân dân. Những cống hiến, sự hy sinh của ông cho nền văn nghệ dân gian Nghệ Tĩnh đã được đền đáp và ghi nhận.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Niềm vui đến với nghệ nhân Trần Khánh Cẩm khi ông vinh dự được phong tặng danh hiệu cao quý Nghệ nhân nhân dân.

Sinh ra và lớn lên từ trong lời ru của mẹ, tiếng đàn của cha, những câu ca, điệu ví quê nhà đã ăn sâu vào tâm hồn, máu thịt của ông. Khán giả sân khấu truyền thống dường như đã quá quen thuộc với hình ảnh “ông già quạt mo - chân đất” say sưa thả hồn cùng những làn điệu quê nhà. Với ông, dân ca không còn là niềm đam mê mà đã trở thành duyên nghiệp.

Hơn 20 năm, trên chiếc xe đạp cũ, ông đã đi khắp các vùng quê xa xôi, hẻo lánh của Hà Tĩnh để sưu tầm, tìm kiếm những câu hát cổ còn lưu truyền trong nhân dân. Từ miền ngược đến miền xuôi, đèo cao, núi sâu cũng không làm chùn bước chân ông đi tìm câu hát dân ca. Những câu hò, điệu ví, những lời ca cổ được ông sưu tầm, ghi chép cẩn thận và giữ gìn trong suốt hàng chục năm qua.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Căn phòng truyền thống - nơi lưu giữ một phần “máu thịt” cuộc đời ông.

Xuân này, Nghệ nhân nhân dân Khánh Cẩm bước sang tuổi 80 - sức khỏe không cho phép ông rong ruổi trên con đường kiếm tìm câu hát. Ông lui về tập trung truyền dạy và lưu giữ những di sản văn hóa quý báu mà mình cả đời tâm huyết.

Trong căn nhà nhỏ chật chội có 3 thế hệ sinh sống, ông vẫn dành không gian để xây dựng căn phòng truyền thống lưu giữ những kỷ vật trong cuộc đời hoạt động văn nghệ dân gian của mình. Ở đó, những cuốn sách quý, những câu hát cổ chép tay, rất nhiều bằng khen và tranh ảnh, bài báo… sẽ kể với con cháu về quãng đời đẹp đẽ của ông. Và như ông nói: “Tôi muốn lưu giữ cho thế hệ sau để khi tôi không còn sức cống hiến nữa thì một phần vốn quý của cha ông vẫn còn được giữ gìn”.

Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Phượng: Giữ lửa” trò Kiều, lưu truyền cho thế hệ sau

Mê trò Kiều từ nhỏ, năm 15 tuổi, Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Phượng (SN 1953, xã Tiên Điền, Nghi Xuân) đã tham gia biểu diễn trong đội văn nghệ thôn. Bà đã gắn bó với loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc này hơn 50 năm.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Phượng đã gắn bó với trò Kiều hơn 50 năm nay

Đến nay, tuy tuổi đã cao nhưng Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Phượng cùng chồng là Nghệ nhân dân gian Nguyễn Mậu ngày ngày miệt mài “giữ lửa” trò Kiều. Đặc biệt, từ năm 2000 đến nay, ông bà đã thành lập CLB Trò Kiều để truyền dạy cho thế hệ sau loại hình nghệ thuật đặc sắc của địa phương. Vừa tham gia biểu diễn các hoạt cảnh phục vụ nhân dân trong và ngoài tỉnh, CLB vừa là sợi dây trao truyền, kết nối các thế hệ về tình yêu với trò Kiều.

Để thành lập và duy trì hoạt động của CLB, Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Phượng đã rất vất vả tìm kiếm “diễn viên” phù hợp với từng vai diễn, thuyết phục, động viên họ tham gia tập luyện. Và rồi cũng chính bà trở thành cô giáo tỉ mẩn chỉnh từng động tác diễn, hướng dẫn từng điệu luyến láy để các diễn viên nhập vai. Không những thế, suốt nhiều năm qua, bà còn dành thời gian đến các trường học trên địa bàn huyện Nghi Xuân truyền dạy và hướng dẫn các em học sinh tập ngâm lẩy Kiều, đóng vai diễn trong các vở trò Kiều...

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Hai vợ chồng nghệ nhân vừa là “bạn đời”, vừa là “bạn nghề”.

Dường như, tuổi càng cao, nghệ nhân càng đau đáu với nỗi niềm về một thế hệ kế cận đang hờ hững với nghệ thuật truyền thống. Vì vậy, mỗi ngày trôi qua, bà vẫn luôn tất bật, vội vã chạy đua cùng thời gian kiếm tìm những nhân tố mới yêu mến loại hình văn hóa này. Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Phượng chia sẻ: “Hôm nay, ngày mai và những ngày sau vẫn thế, chỉ cần có sức khỏe là tôi còn cống hiến, còn “giữ lửa” và “truyền lửa” trò Kiều”.

Nghệ sỹ ưu tú Nguyễn Thị Cẩm - Phó Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Hà Tĩnh: Đưa nghệ thuật múa vào từng điệu ví, câu ca.

Thời gian gần đây, lĩnh vực múa của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Hà Tĩnh đã có những bước phát triển, tươi mới và chuyên nghiệp hơn. Làn gió ấy có dấu ấn sâu đậm của Nghệ sỹ ưu tú Nguyễn Thị Cẩm (nghệ danh Ngọc Cẩm, SN 1983). Chị cũng là nghệ sỹ trẻ nhất của Hà Tĩnh được phong tặng danh hiệu này.

Bắt đầu tham gia vào đội múa của Đoàn Ca kịch Hà Tĩnh từ năm 13 tuổi, vượt qua những khó khăn, gian khổ của nghề, chị đã ghi dấu ấn trong lòng khán giả không chỉ là một diễn viên múa mà còn với vai trò của một biên đạo múa.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Nghệ sỹ ưu tú Ngọc Cẩm là người đã đưa nghệ thuật múa vào từng câu ca, điệu ví quê nhà.

Ngọc Cẩm nói rằng, chị đang công tác ở Nhà hát Nghệ thuật truyền thống nên hầu hết các tác phẩm của chị cũng sẽ hướng đến việc phát huy các giá trị văn hóa cổ truyền Hà Tĩnh. Trên con đường nghệ thuật của mình, chị vẫn luôn nỗ lực tìm tòi, sáng tạo để đưa chất dân ca Nghệ Tĩnh vào loại hình múa dân gian đương đại. Từ đó, tạo nên những tác phẩm dân gian mang tính mới lạ, độc đáo mà vẫn giữ được những nét đậm đà bản sắc văn hóa.

Kết hợp hình tượng múa với các vở kịch dân ca ví, giặm, các màn diễn xướng phường nón, phường nhủi..., Ngọc Cẩm đã và đang nỗ lực đưa nghệ thuật múa vào các làn điệu dân ca. Những tác phẩm do chị biên đạo như “Duyên quê”, “Quê tôi ngày mới”... đã đạt các giải thưởng cao quý trong nước và khu vực. Gần đây nhất, chị đã có những đóng góp lớn vào thành công của vở ca kịch “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” - một vở diễn gây xúc động mạnh trong lòng khán giả Hà Tĩnh trên nhiều sân khấu lớn nhỏ.

“Với tôi, múa không chỉ là nghề, mà là cả lẽ sống. Sự yêu mến của khán giả là phần thưởng cao quý nhất mà tôi có và cũng chính là động lực để tôi tìm tòi, sáng tạo thêm nhiều tác phẩm đặc sắc, đưa âm nhạc truyền thống đến với khán giả qua từng điệu múa” - Nghệ sĩ ưu tú Ngọc Cẩm bộc bạch.

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Viết Hoài: Con tằm” mải miết nhả tơ.

Là cây bút trưởng thành trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước, Nguyễn Viết Hoài (SN 1946) được biết đến là một nghệ nhân - nghệ sỹ đa tài. Thời kỳ tham gia quân đội, là thủ lĩnh các đoàn nghệ thuật của Quân khu IV đến chủ nhiệm các CLB thơ văn; từ sáng tác, đạo diễn, biểu diễn cho đến thiết kế sân khấu, trình bày tập san..., vai trò nào ông cũng đều thể hiện xuất sắc và tinh tế.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Dù đã gần 75 tuổi nhưng nghệ nhân ưu tú Nguyễn Viết Hoài vẫn “mải miết nhả tơ” cho đời.

Với việc dùng chất liệu dân ca Nghệ Tĩnh, hơn 120 tác phẩm tổ khúc dân ca lời mới mang hơi thở đương đại của ông đã được phát trên sóng của Đài Truyền hình Việt Nam. Không chỉ sáng tác, ông là người có công sưu tầm, lưu giữ những làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh lời cổ (hò, vè, ví, giặm, hát ru…) và đã dày công trao truyền vốn quý của cha ông cho thế hệ trẻ thông qua hoạt động của các câu lạc bộ, đội văn nghệ.

Năm 2019, ông vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Nghệ nhân ưu tú vì những đóng góp trong sưu tầm, nghiên cứu, sáng tác dân ca Nghệ Tĩnh nói riêng, dân ca Việt Nam nói chung. Sau nhiều năm lăn lộn sáng tác, truyền dạy văn hóa dân tộc, nghệ nhân Viết Hoài nghỉ hưu và lại cống hiến hết mình cho phong trào văn nghệ tại địa phương.

“Càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca”

Những kết quả nghiên cứu của ông đã đóng góp không nhỏ cho nền âm nhạc dân tộc.

Tình yêu với âm nhạc dân tộc, tâm huyết lưu giữ, trao truyền đến thế hệ mai sau vẫn thôi thúc ông tham gia dạy hát, dàn dựng các tiết mục cho thành viên CLB dân ca ví, giặm của phường, xã. Căn nhà của vợ chồng ông ở tổ dân phố 3, phường Nam Hồng (TX Hồng Lĩnh) ngày ngày vẫn rộn ràng tiếng đàn, tiếng hát. Ông đã từng viết về mình: “Tôi như là kiếp con tằm. Ăn dâu cuộc sống, âm thầm nhả tơ”.

Mùa xuân đang đến thật gần và trong những ngày cuối năm rét ngọt, nghệ nhân Viết Hoài lại bắt đầu kiếm tìm những xúc cảm mới để viết lên những khúc hát mới, vừa đậm hơi thở cuộc sống, vừa đượm màu văn hóa dân gian…

Chủ đề Nghệ thuật dân gian

Đọc thêm

Khai mạc Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025

Khai mạc Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025

Sáng 6/5, Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2025 đã khai mạc trọng thể tại Học viện Phật giáo Việt Nam ở TP Hồ Chí Minh với chủ đề “Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì Hòa bình thế giới và Phát triển bền vững".
Phong cảnh hữu tình dọc tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh

Phong cảnh hữu tình dọc tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh

Trên tuyến cao tốc Bắc - Nam qua Hà Tĩnh có nhiều đoạn tuyến băng qua đồng ruộng, đồi núi, sông suối tạo nên những cảnh đẹp hữu tình. Tuyến cao tốc được kỳ vọng tạo động lực quan trọng trong việc mở ra không gian phát triển mới về kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư cho Hà Tĩnh.
Du lịch Hà Tĩnh - bước tiến mới về khách lưu trú

Du lịch Hà Tĩnh - bước tiến mới về khách lưu trú

Thời tiết khá tốt, nhiều sản phẩm mới hấp dẫn, giao thông thuận tiện... là những yếu tố quan trọng giúp các khu, điểm du lịch Hà Tĩnh thu hút hơn 734 nghìn lượt khách trong kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5.
Podcast tản văn: Về Hà Tĩnh nghe biển hát

Podcast tản văn: Về Hà Tĩnh nghe biển hát

Hà Tĩnh được thiên nhiên ban tặng cảnh quan sơn thủy hữu tình với những bãi biển cát mịn, nước trong, nhiều làng chài cổ có tuổi đời hàng ngàn năm. Về Hà Tĩnh, du khách không chỉ được đắm mình trong làn nước biển xanh trong, ngắm cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn được nghe những huyền tích thú vị.
Podcast giai thoại danh nhân: Bóng dáng người vợ

Podcast giai thoại danh nhân: Bóng dáng người vợ

Danh họa Nguyễn Phan Chánh có mối tình lớn với người vợ đầu tiên, người đã sinh cho ông 6 người con và dâng hiến cả cuộc đời cho gia đình. Dù là vợ của một danh họa nổi tiếng, nhưng bà có một cuộc đời vất vả, lo toan và nhiều hy sinh.
Nhớ về kẻ sĩ Ngàn Hống Võ Hồng Huy

Nhớ về kẻ sĩ Ngàn Hống Võ Hồng Huy

Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Võ Hồng Huy là người có nhiều đóng góp cho kho tàng văn hoá dân gian xứ Nghệ với danh xưng: “kẻ sĩ Ngàn Hống”.
Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

Trương Ngọc Ánh duyên nợ với thơ lục bát

Duyên nợ với thi ca đã giúp thầy giáo dạy Sử sinh ra từ miền quê mặn mòi ven biển Đỉnh Bàn (TP Hà Tĩnh) đến với những vần thơ thấm đẫm phù sa quê hương. Trương Ngọc Ánh làm nhiều thơ, đủ các thể loại nhưng nhiều nhất, đặc sắc nhất vẫn là những bài thơ lục bát.
Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật Hà Tĩnh

Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật Hà Tĩnh

50 năm sau ngày thống nhất đất nước, các thế hệ văn nghệ sỹ Hà Tĩnh đã góp phần xây dựng được một nền VHNT dày dặn. Với hàng ngàn tác phẩm trên các lĩnh vực,  phản ảnh sinh động về sự phát triển kinh tế, văn hoá xã hội của Hà Tĩnh qua các giai đoạn lịch sử.
Ca khúc cách mạng - sức mạnh chiến thắng

Ca khúc cách mạng - sức mạnh chiến thắng

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kết thúc đã 50 năm nhưng âm hưởng hào hùng của những ngày tháng khói lửa vẫn vẹn nguyên bởi những ca khúc đi cùng năm tháng. Lời ca tiếng hát đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn, hun đúc tâm thế của cả dân tộc cùng ra trận và làm nên chiến thắng 30/4/1975.
Podcast truyện ngắn: Chuyến tàu Thống Nhất

Podcast truyện ngắn: Chuyến tàu Thống Nhất

Hai người bạn già ngồi bên nhau, nhấp từng ngụm trà cảm nhận vị đắng chát tan ra trong khoang miệng. Rồi chỉ còn lại vị ngọt cứ mênh mang nơi cuống họng. Ánh mắt họ hướng về phía lá cờ đỏ sao vàng treo trước cổng nhà đang tung bay trong gió…
Đêm không ngủ tại Thành phố Hồ Chí Minh

Đêm không ngủ tại Thành phố Hồ Chí Minh

Tối 29/4 - rạng sáng 30/4, hàng nghìn người dân tập trung trên các tuyến đường trung tâm TP.HCM để chờ xem Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Màn trình diễn 7 phút của 10.500 drone

Màn trình diễn 7 phút của 10.500 drone

Tối 28/4, 10.500 drone lần lượt thắp sáng bầu trời TP.HCM trong khoảng 7 phút, chào mừng 50 năm thống nhất đất nước với hàng loạt hình ảnh biểu tượng như Bác Hồ, Dinh Độc Lập...
Khai trương mùa du lịch biển Thạch Hải

Khai trương mùa du lịch biển Thạch Hải

Đây là sự kiện khởi động cho mùa du lịch biển sôi động năm 2025, góp phần quảng bá vẻ đẹp nguyên sơ, hấp dẫn của vùng biển Thạch Hải (TP Hà Tĩnh) đến với du khách gần xa.
Podcast truyện ngắn: Trái tim hòa bình

Podcast truyện ngắn: Trái tim hòa bình

Bước đi trong lòng địa đạo, cô thấy tim mình rung lên trong lồng ngực. Còn người cựu chiến binh già, có biết bao hồi ức đẹp ùa về, hồi ức về một thời binh lửa...
Podcast tản văn" Về đâu tháng Tư

Podcast tản văn: Về đâu tháng Tư?

Rồi mùa hạ sẽ bước những bước chân dập dồn mạnh mẽ, cái nắng non nớt run rẩy tháng Tư sẽ thay bằng những trận nắng trập trùng tháng Năm, tháng Sáu...
Những bài ca bất tử…

Những bài ca bất tử…

Chiến tranh đã lùi xa, mảnh đất bom cày đạn xới năm xưa nay đã trở thành những địa chỉ đỏ. Bài ca bất tử về những người đã sống, chiến đấu trên quê hương Hà Tĩnh vẫn còn vang vọng mãi...
Việt Nam ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ du lịch toàn cầu

Việt Nam ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ du lịch toàn cầu

Nền tảng dịch vụ du lịch trực tuyến toàn cầu Trip.com vừa chính thức công bố Bảng xếp hạng Trip.Best toàn cầu năm 2025, vinh danh những điểm lưu trú, nhà hàng và điểm tham quan được yêu thích nhất trên thế giới. Trong đó, Việt Nam gây ấn tượng mạnh với 38 đại diện đến từ 11 tỉnh, thành phố trải dài khắp ba miền, góp mặt ở cả ba hạng mục chính.