Lạc về tuổi thơ trước trò chơi gụ của "trẻ trâu" miền sơn cước Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Một buổi chiều mùa đông hanh hao trong chuyến công tác miền sơn cước Hà Tĩnh, chúng tôi như được trở về với tuổi thơ của mình khi xem trẻ em chơi gụ. Đây là một trong những trò chơi tự chế quen thuộc của thế hệ 7X, 8X ngày xưa; giờ gặp lại, ai nấy đều rưng rưng nhớ về năm tháng tuổi hoa niên của cuộc đời...

lac ve tuoi tho truoc tro choi gu cua tre trau mien son cuoc ha tinh

Chơi gụ hay còn gọi là cù, quay là trò chơi dân gian được lưu truyền phổ biến ở nhiều vùng đất nước vào những thập kỷ 70, 80, 90 của thế kỷ trước. Ngày nay, trò chơi này vẫn được trẻ em một số vùng quê lưu giữ và giải trí cùng nhau sau giờ học, trong những buổi chăn trâu, cắt cỏ...

lac ve tuoi tho truoc tro choi gu cua tre trau mien son cuoc ha tinh

Muốn có gụ chơi tất phải đẽo bằng tay. Tuỳ từng giai đoạn và từng vùng mà hình dáng con gụ được đẽo khác nhau nhưng nhìn chung có 3 phần: thân gụ, đinh quay và mấu để quấn dây. Mỗi khi tìm được khúc gỗ tốt, những đứa trẻ thôn quê sẽ mượn dao, búa của cha mẹ và với bàn tay khéo léo của mình sẽ bắt đầu "dọn cỗ" cho bữa tiệc trò chơi của mình.

lac ve tuoi tho truoc tro choi gu cua tre trau mien son cuoc ha tinh

Nhìn những đứa trẻ tay thoăn thoắt đẽo gọt, đóng đinh tôi lại nhớ hình ảnh những anh chị trong xóm thời xa xưa. Cứ tầm giữa ngọ, một vài nhóm lại hẹn nhau ra một con ngõ chặt chặt, đẽo đẽo. Nhóm làm gụ, nhóm làm nộ cao su... rồi rủ nhau chơi xôn xao cả xóm nghèo...

lac ve tuoi tho truoc tro choi gu cua tre trau mien son cuoc ha tinh

Bước vào cuộc chơi là những cú quăng dây. Quăng điệu nghệ và dứt khoát thì con gụ sẽ quay quay tít, đồng thời phát ra âm thanh vu vu như gió mà nếu nhìn gần thì nó như đang được đặt đứng tại chỗ trên mặt đất.

lac ve tuoi tho truoc tro choi gu cua tre trau mien son cuoc ha tinh

Dưới bàn tay của người chơi điệu nghệ, con gụ sẽ ở trạng thái "ngủ lịm". Còn khi người chơi chơi dở thì những người còn lại sẽ nói: "Càng vố càng vu, chẻ tu càng tít" (nghĩa là càng nhiều vết lõm càng kêu to, không quay bằng đinh quay mà quay bằng đầu càng được nhiều vòng). Đây là sự tự an ủi hoặc an ủi người chơi khác khi con quay bị nhiều vết lõm do con quay khác đánh thậm chí đầu gụ bị nứt, sứt mẻ.

lac ve tuoi tho truoc tro choi gu cua tre trau mien son cuoc ha tinh

Khi ra tay không chuẩn xác, con gụ sẽ không đứng thẳng mà quay nghiêng rồi nhanh chóng dừng lại. Gụ là trò dễ chơi mà không tốn kém. Tiếc là nó không còn xuất hiện nhiều ở các làng quê Hà Tĩnh từ nhiều năm nay.

Đọc thêm

Podcast truyện ngắn: Rừng và em

Podcast truyện ngắn: Rừng và em

Giữa núi rừng bạt ngàn, niềm tin và tình người ấm áp lấp lánh hơn nắng. Đây là câu chuyện thắp sáng ước mơ nơi bản làng, nơi khát vọng vươn lên luôn cháy bỏng.
Podcast truyện ngắn: Nhật ký của một hạt mưa

Podcast truyện ngắn: Nhật ký của một hạt mưa

“Nhật ký của một hạt mưa” của tác giả Anh Đức kể về một thế giới đầy màu sắc qua góc nhìn nhân hóa của hạt mưa với những thông điệp sâu sắc về cuộc sống, tình bạn và sự sẻ chia.
Nỗ lực trao truyền ví, giặm cho thế hệ trẻ

Nỗ lực trao truyền ví, giặm cho thế hệ trẻ

Giữa guồng quay của cuộc sống, có những lớp nghệ nhân ở Hà Tĩnh vẫn thầm lặng cống hiến, gìn giữ tinh hoa nghệ thuật truyền thống. Với họ, đó không chỉ là lòng nhiệt huyết, niềm đam mê mà còn là sứ mệnh giữ lửa, trao truyền các giá trị của di sản quê hương.
"Rệu rã" di tích gần 400 tuổi

"Rệu rã" di tích gần 400 tuổi

Chùa Tịnh Lâm (phường Hà Huy Tập, tỉnh Hà Tĩnh) được xây dựng từ thế kỷ thứ XVII, nay đã xuống cấp nghiêm trọng.
Ươm mầm dân ca ví, giặm

Ươm mầm dân ca ví, giặm

Phát huy vai trò là những hạt nhân trong bảo tồn, gìn giữ di sản, nhiều nghệ nhân trên địa bàn Hà Tĩnh đã tình nguyện tham gia, mở các lớp học miễn phí để truyền dạy dân ca cho các em học sinh.
Podcast bút ký: Làng thợ bạc Nam Trị

Podcast bút ký: Làng thợ bạc Nam Trị

Nâng chén trà miệng bít bạc của các nghệ nhân Nam Trị, tôi lâng lâng nghĩ về quá khứ, nghĩ đến tương lai của cái nghề vàng, nghề bạc. Cái nghề mà ông cha đã một thời đeo đuổi!
Podcast truyện ngắn: Chiếc xe đạp

Podcast truyện ngắn: Chiếc xe đạp

Mỗi người sinh ra đều có một hoàn cảnh riêng, không ai giống ai. Bởi vậy, hãy luôn cùng nhau cố gắng trong mọi hoàn cảnh, để mỗi ngày cảm nhận cuộc sống tươi đẹp hơn.
Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Một già, một trẻ, nương tựa vào nhau mà sống. Bên nhau qua từng mùa biển động. Ngoại không còn đủ sức để vươn ra xa bờ, chỉ còn trông cậy vào chiếc thúng chòng chành...
Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Mùa hè mang theo bao điều kỳ diệu trong khu vườn nhỏ của tuổi thơ. Nếu quan sát kỹ ta sẽ thấy sự biến chuyển của muôn loài, và sẽ thấy khu vườn tuổi thơ không chỉ có cây xanh và hoa trái, mà còn là nơi chắp cánh cho những ước mơ đầu đời được bay xa.