Thám hoa Phan Kính sinh năm 1715 tại làng Vĩnh Gia, xã Lai Thạch, huyện La Sơn (nay là xã Song Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) trong một nhà nho nghèo, nhưng sớm có chí học tập. Ban đầu ông học với cha, sau học với cậu, nổi tiếng thần đồng, 6 tuổi học thuộc và viết lại được quyền "Thiên gia thi", 8 tuổi đỗ đầu kỳ sát hạch trường Tổng.
Năm ất Mão 1735, Phan Kính đậu cử nhân tại Trường thi Nghệ An. Năm 1744, ông thi Hội đỗ Tiến sĩ và thi Đình đứng thứ nhất. Năm đó không lấy đỗ Trạng nguyên, Bảng nhãn nên ông được vua phê chuẩn: Đình nguyên Thám hoa.
Năm 1745, ông được bổ nhiệm đi kinh lý Nghệ An với chức vụ Tuyên uý phó sứ. Năm 1748 ông lại được cử đi làm chức Hiệp đồng trấn Sơn Tây. Năm 1759, ông được chúa Trịnh Doanh cử lên làm Đốc đồng Tuyên Quang.
Rước sắc phong vua ban
dâng sắc phong
Vào khoảng những năm 1759, 1760 vua nhà Thanh biết tài của Phan Kính, nên đã phong cho ông là "Lưỡng quốc đình nguyên Thám Hoa" ban tặng ông một áo gấm màu vàng (cẩm bào) và một bức trướng ghi dòng chữ: "Thiên triều đặc tứ, Bắc đầu dị nam, nhất nhân nhi dĩ" (Thiên triều đặc ban, phía nam bắc đầu, chỉ một người thôi).
Ngày 7 tháng 7 năm 1761, ông lâm bệnh nặng và qua đời tại quân doanh Hưng Hóa. Sau khi ông mất, để ghi nhớ công lao nội trị và ngoại giao của Thám hoa Phan Kính, năm Cảnh Hưng thứ 44 (1783) đời vua Lê Hiển Tông còn phong sắc cho ông là "Thành hoàng hiệu Anh Nghị Đại Vương" và lập đền thờ ở làng Lai Thạch, có ngựa đá, voi đá, sư tử đá, theo thể thức của một vương tướng.
Nghi thức tế lễ
Đông đảo người dân dâng hương tưởng nhớ Thám hoa Phan Kính
Đền thờ Thành hoàng Anh nghị Đại vương Phan Kính (cư dân trong vùng thường gọi là đền Voi Mẹp) được xây dựng tại xã Song Lộc khoảng năm 1783, dưới triều nhà Lê. Trải qua bao biến thiên và ảnh hưởng chiến tranh, đền xuống cấp trở thành phế tích. Năm 1992, sau khi được xếp hạng DTLS quốc gia, đền được trùng tu, nâng cấp khang trang.
Hàng năm, vào ngày mất của ông, nhân dân xã Song Lộc và các địa phương lân cận cùng bà con dòng tộc họ Phan đã tổ chức lễ giỗ để tỏ lòng tri ân, ghi nhớ công lao của to lớn suốt cuộc đời vì nước, vì dân của danh nhân văn hóa Phan Kính.